Bergara aldeko hiztegia

iñóra. 1.iñóra. (a). Adberbioa. A ninguna parte (ezezko esaldietan). “Aurten enoia iñora udan.” 2.iñóra. (a). Adberbioa. A alguna parte (bestelakoetan). “Gero bazoiaz iñora?/ Iñora joatekotan Greziara joango nitzake.”
iñoráko, iñorakúa. (b). AdberbioaIzenlaguna. Ezezkoetan, ez baterako eta ez besterako, bestelakoetan, lekuren baterako. “Aurten eztaukau iñorako asmoik./ Bide au ezta Elgetarakua ta ez iñorakua./ Iñorako kartaik badago emoidazu. ” Esamoldeak: iñoráko ez egon. (c). Esapidea. Inora joateko moduan ez egon. “Umia izan dabe eta eztare iñorako.”
inórante, inórantia. (c). Adjektiboa. Ezjakina. · Ignorante. “Ezixok kasoik eiñ, inorante utsa dok eta.” content_copy ezjákiñ.
iñótara (be). (b). Adberbioa. iñotatik be (Lein.). De ninguna manera. “Ezin leikek ori iñotara eiñ? Don./ Eztok konsegiduko konbenzitzeik iñotara be. Don.” content_copy ezétara (be).
inparnu, inpernu.
inpórta báre, inpórta baría. (c). Adjektiboa. inpórtarebako, inportabako (Ub., Ang.). Inportabakoa, ezer inporta ez zaiona. · Dejado, -a, el/la que no se preocupa de nada. “Ola txarrixan moduan gizentzeko, zela izen leike aiñ inporta baria./ Inporta baria izan bai, tta teillatuko ittuinei kasoik pez, da azkenian etxiak beia jo.” Mugatuan ia beti..
inpórta izan. (a). dio zaio Aditza. nor-nori. Importar. “Etxat bape inporta afaldu ezta be./ Ze inporta dotsa ari gurian pasatzen danak?/ Bai zuri inporta be Afrikako kontuak.” Inporta, inporta, inportako. Hiztun onek ez dute «inportatzen» esaten. NOR-NORI zein NOR-NORI-NORK: Etxat inporta zuk esaten dozuna, edo eztost inporta zuk esaten dozuna(k?)..
inpórtante, inpórtantia. (a). Adjektiboa. Importante. “Telebisiñuan agertu zan. Oso inportantia eindda dago. ” Ironiaz erabiltzen da sarri: Inportantia da aura bere ustez..
inpórtantzia, inpórtantzia. (a). Izena. Importancia. “Orrek eztauka inportantziaik.”
ínsini, ínsinixa. (c). Izena. botanika. Pino insignis.
intenzíño, intenziñúa. (a). Izena. Intención. Esaerak: Gerrittik gora tensiñua eta gerrittik bera intenziñua. (c). Esaera. Zahartzaroko ajeen ondorioak modu umoretsuz azaltzen dituen esaera. “Da Benitxo, diñuenez emakume kontuan-da ondo egon biar jok Frantzia, e? ” Behin gure lagun bat medikuarenean tentsioa hartzetik zetorren, eta galdetu genion: .
intéres, interésa. (a). Izena. Interés.
interíor, interiórra. (c). Izena. Tiradun barruko kamiseta. · Camiseta interior de tiras, sin mangas. “Nik uda ta negu, beti interiorra.” Esamoldeak: interiór utsían. (c). Adberbioa. Interiorra jantzita bakarrik. “Izotz galantakin be interior utsian ibiltzen dok.”
intiarru. intierru. Ik. entierru..
intxa, intxia. (d). "Eztabaida, demanda, bakerik eza. “Auzuan intxia dago zar eta gaztien artian/ Orduen be intxie eukienak eta inbirixie eta gauza danak urten eitten auien." (Orm Aram).”
íntxarri
íntxarri, íntxarrixa. (b). Izena. txíntxarri. Cencerro. “Txakurrai intxarrixa ipiñi dotsa.”
íntxaur. intxor.
íntxaur
1.íntxaur, íntxaurra. (a). Izena. botanika. Juglans regia. Nogal, nuez. Zuhaitzari berari Intxaur-arbola ere bai. Zenbait intxaur klase: Mari intxaurra, amerika intxaurra (materialetarako), intxaur beltza (oso estimatua eskupeta kajatarako), intxaur korrientia.. Esaerak: Urriñeko intxaurrak amalau, bertara joan eta lau. (c). Esaera. Urriñeko intxaurrak betiak, joandakuan utsak. (Lar Antz). Esaera da urrineko intxaurrak beti etxekoak baino gehiago ematen duela. Aldaera asko ditu esaera honek. 2.íntxaur, íntxaurra. (b). Izena. okozpeko intxaur. Gizonezkoek lepa zintzurrean duten koxkorra. · Nuez de la garganta. “Zuen mutikuai intxaurra azi jako.” Don.k gangarda edo zintzur deitzen dio eta ezezaguna zaio intxaur zentzu honetan. .
intxaur amerikano.
intxáur-árbola, intxáur-árbolia. (a). Izena. Nogal.
intxaurdoi, intxaurdoixe. Izena. Aramaio. Intxaurdia. · Nocedal.