Bergara aldeko hiztegia

górantzia, górantziak. (a). Izena. gogorantziak. Eskumuinak. · Recuerdos. “Emuiozu gorantziak nere partez./ Orrek eleukek emongo ezta gorantziaik pe.” Azkenengo esaldi hau inoiz zekenengatik entzuten da. Azen.: gorántziak ere bai. Oso adinekoren bati GOGORANTZIAK ere entzun dakioke. .
gorátu. (c). du Aditza. Laudatu. · Alabar, enaltecer. “Periodikuak Arkonada zeruraiño goratu dau.”
gorbata.
gordáillu, gordaillúa. (c). Izena. Baliozko zerbait isilpean dagoen lekua. · Lugar secreto para todos, o para casi todos, donde se encuentra algo de valor. “Apixa bat oillo-arrautza morduakin topatzen giñuanian gordaillua topau giñuala esate zan./ Ontzako urriak topaittue alako basarrittan. Sakapian ei euan gordaillua.”
górde. 1.gorde. (a). du Aditza. Guardar, conservar, esconder. “Badauka orrek pe makiña bat lan itxurak gordetzen./ Koltxoipian gordetzeittu diruak.” 2.gorde, gordía. (c). Adjektiboa. Babestua. Lekuaz bakarrik." (Lugar) protegido, resguardado, abrigado. “San Marzial oso paraje gordia da./ Oso leku gordian dago Degurixa.”
gordéleku, gordélekua. (b). Izena. Ezkutalekua. · Escondite. “Mutill bat joan jakon gordeleku billa.” content_copy ezkútaleku.
górdiñ. 1.gordiñ, gordíña. (b). Adjektiboa. Crudo, -a. “Sagar gordiñak baiño erriak naixao dittu./ Bota lapikuai olixo gordiñ puxkat. ” feedback egosi, erre. 2.gordíñ, gordíña. (b). Adjektiboa. Heldu gabea. · Inmaduro, -a. “Oinddio madarixak gordiñak dare, baiña laster elduko die.” content_copy berde. feedback eldu. 3.gordiñ, gordíña. (c). Adjektiboa. Sasoi onekoa. · De buena salud, robusto, -a. “Urtetan aurrera joan arren, gizon gordiña dago.” Pertsonez, ia bakarrik, eta goikoaren antzeko testuinguruetan.. content_copy garratz.
gordinddu. (c). Aditza. Recrudecer-se. “Katarrua gordinddu egin jako.”
gordíñik. (a). Adberbioa. Egosi edo erre gabe. · En crudo. “Kangrejuak gordiñik jateittu.”
góri. 1.gori, goríxa. (c). Adjektiboa. Incandescente. “Burdiña gorixakin markatzen zien animalixak.” 2.gori. (c). Adberbioa. góri-góri. Al rojo vivo. “Orratza sartu sutan, da gori jartzen danian ein zulua.” G.
goríttu. (c). da du Aditza. Poner(se) al rojo vivo. “Errementarixak sutan eukitze zittuan aixkorak gorittu arte.” Sin. gori-gori jarri..
gorminddu. (d). Aditza. "Quedarse sin cocer las alubias al echar agua fría cuando estaban hirviendo." (Izag Oñ)
goróntz. gonuntz. 1.gorontz, gorontza. (c). Izena. Emakumeek bularrari eusteko jazten zuten txaleko itxurako jazkia. · Corsé, sostén. “Gonia ba, oso-oso gorrixa erabiltze i eban, da paiñolo zurixa ola kruzauta, ta gorontza izeten zan len, korseik eta..., gorontza esaten jakon. Gure ama olakuakin ezautu neban, guk geuk ezkiñuan erabilli baiña. Ben./ Gorontza zan emendik ona, telia, igual arixa izango zan, ola ojete batzuk emen, fajia bezalakua. Maria.” content_copy pétxera. 2.gorontz, gorontza. (c). Izena. Neskatila txikiei barrutik sabelaldean jartzen zitzaien arropatxoa, aurrean zintaz lotzen zena. · Corpiño que se ponía a las niñas pequeñas. “Oiñ umiak libre ibiltzeittuk, baiña orduan lotuta ibilli biar izate zuan. Gorontza izaten zuan ba, aujetekin, zintekin lotzen zana, ajustauta. Klem.”
górpu, gorpúa. (d). Izena. Cadáver. “Sasi batzuen atzian ei zeuan gorpua.” Oso adineko zenbaitek bakarrik; besteek gorputz..
Górpusti egun
Górpusti egun, Górpusti eguna. (b). Kórpusti egun, Górpustei e., Kórpustei e.. El día de Corpus Cristi. “Gorpusti egunian prosoziñua eitte zan Uberan.” Azentua adinekoek lehen silaban eta besteek bigarrenean, normalean..
górputz, gorpútza. (a). Izena. Cuerpo. Se dice también del cadáver. Esamoldeak: górputz eta aníma. (c). Esapidea. Eginahalak eginez. “An zebillen pelotan, gorputz eta anima./ Etortzen zan nausixa. Gure Meltxoran ondorian gorputz da anima, etxeko semia. Eli.”
gorputzáldi, gorputzaldíxa. (b). Izena. Estado del cuerpo, generalmente malo. “Atzo parrandan ibili tta gaur gorputzaldi txarra daukat.”
gorráize, gorraizía. (c). Izena. Sordera ligera y pasajera. “Zer, lanerako esaten jatzunian gorraizia eitte jatzu?/ Gaur gorraiziakin jaiki naiz.”
górri. 1.gorri, gorríxa. (a). Adjektiboa. Rojo, -a, encarnado, -a. “Jertse gorri bat zeroian./ Tintia bota zeben da gorri zoian errekia.” Esamoldeak: 1.gorri, gorríxa. (a). Adjektiboa. Rojo, -a, encarnado, -a. “Jertse gorri bat zeroian./ Tintia bota zeben da gorri zoian errekia.” piparra baiño gorrixao. (c). Esapidea. Gorri-gorri. “Orduan morenatu in bi eben neska gaztiak; pareta kontra jarri ta piparrak paiño gorrixao jarri zien. (Lar Antz)” górrixak ikusi. (b). Esapidea. górrixak pasau. Pasarlas moradas. “Gose denporan gorrixak ikusi giñuzen./ Emakumia gorrixak pasautakua da. Ez mediku bat etxian, familixia izen” Sin. beltzak ikusi.. 2.górri, górrixa(k). Adjektiboa. Azkenengo gerratean Errepublikaren alde jokatu zutenak. Baita oso ezkertiarrak, orokorrean (komunista, anarkista...). · "Los rojos". Los que en la última guerra lucharon por La República. También, izquierdista radical (comunista, anarquista...). “Zuen tio gorrittan ibillitakua dok./ Gorrixak Elgeta aldian jezian da nazionalak Bergan./ Zela daukan famelixia ta Bilbon, eta joiela e, orra gorrixetara pasatzera. Fran./ Eibarren gorrixak zien nausi. ” Esamoldeak: infrañuko Patxi baiño gorrixaua. Esapidea. Eibar. Oso gorria, ezkertiarra. (AAG Eibes) 3.gorri. (c). Adberbioa. Desnudo, pelado. “Aragoi aldian mendixak gorri dare./ Danok gorri jarri tta ibaixan baiñau giñan./ Gorrixan arrapau zittuen soldauak eta ezin izan zeben iñun ezkutau.” Esamoldeak: gorri egon. (c). Esapidea. Zentimorik gabe egon. · Estar sin blanca. “Aurten enajoiak bakaziñotara, gorri najaok eta. ” 4.gorri, gorríxa. (a). Izena. "Ganado de monte que no sea pinto. Ant. pinto." (SB Eibetno)
gorrillóta, gorrillotía. (c). Izena. passer domesticus. gorriota, kurrillota. Gorrión. content_copy ormatxóri, artatxóri.