Bergara aldeko hiztegia

plánto!. (b). Interjekzioa. Kartetan, "ez niri karta gehiago bota". “Nik planto. Ekin nai dozunian.” Esamoldeak: plánto eiñ. (c). Plantarse, pararse. “Ia bi ume dauzkau ta planto ein ddou.”
plantóso, -a, plantosúa, -ía. 1.plantoso, -a, plantosúa, -ia. (d). Adjektiboa. Gorpuzkera onekoa, politekoa. · Se dice de las personas de buen porte. “Gaztena oso neska plantosia da./ Aura plantosua bada, baiña itxuria danez, lanian zurixa.” 2.plantoso, -a, plantosúa, -ía. (c). Adjektiboa. Planta asko egiten duena. · El/la que hace muchos gestos, mucha comedia. “Zela izan leike ain plantosia. Ainbeste kontu zopia jateko.”
plántxa, plantxía. (a). Izena. Plancha.
plantxáu. (a). du Aditza. Planchar.
plasta-plásta. 1.plasta-plasta. (c). Onomatopeia. Oinen zapal-otsa, batik bat, adierazten duen onom. · Onomatopeya de la pisada, principalmente. “Anka planuak dauzkana plasta-plasta ibiltzen dok. Plasta-plasta txipriztiñak etaratzen be bai. Klem.” 2.plasta-plasta. (c). Onomatopeia. Diru-paper asko ateratzearen eta horrelakoen onom.
plastatéko, plastatekúa. (a). Izena. blastateko. Torta, bofetada. “Ixilik ezpazare plastateko bat emungotsut.”
platábando, platabandua. (d). Izena. platabanda. Atearen armazoiak barrutik izaten dituen kanaletan sartzen diren egurrezko laminak. “Da gero orrek platabando orrek etaa ta sartu, ta ori mazizua da. Martin. Platabandia da ola panela, egurrezko panela. Lar.”
plátano. 1.plátano, plátanua. (a). Izena. Banana, plátano.
plátano
2.plátano, plátanua. (b). Izena. botanika. platanus hibrida. pátano. Plátano, plátano de sombra. Orri zabal-zabalak dituen arbola, gure plaza eta ibilbideetan oso ugaria. Azkar hazten delako eta kerizpe ona duelako asko landatzen da, herri barruetan, batik bat. Leku batzuetan, Osintxun, adibidez, txopo-platano deitzen zaio. .
pláter
pláter, platéra. (a). Izena. fláter, flatel. Plato. Mugatuan platérra ere bai zenbaitek. Sakonak eta zapalak izan ohi dira..
platerkára, platerkaría. (a). Izena. Platera bete gauza. “Iru platerkara arroz jaittu.”
pláust!. (b). Onomatopeia. plausta. Onomatopeya de un objeto que cae. “Labandu nitzan eta plausta uretara.” Esamoldeak: pláust eiñ. (c). AditzaOnomatopeia. adierazkorra plausta eiñ. Erori. · Caerse, derrumbarse. “Neure aurrian plaust eiñ zeban Santa Maiñako elizpiak.”
plaustára, plaustaría. (c). IzenaOnomatopeia. Jausten den gauza batek ateratzen duen zarata. “Goiko kuartotik entzun dot telebisiñuak jausterakuan etara daben plaustaria.”
pláza, plazía. (a). Izena. Plaza. “Plazan etxoingotsut.” Salerosketaz jarduterakoan, berdura-plaza ulertzen da. Gaur plaza narrasa egon da ta tomate geixena saltzeke geldittu da..
plaza-batzéille, plaza-batzeillía. (c). Izena. plaza-batzáille. Berdura-plazara saltzera zihoazen baserritarrei zerga kobratzen zien agoazila. · Alguacil encargado de cobrar la tasa a los baserritarras que acudían al mercado. “Jose-Txikixa izan zan urtetan plaza-batzeillia./ Kriadak eta bakaillaua eruaten juen. Plaza-batzaillia, aguazilla be etortze zuan gabonsari billa. Klem.”
plaza-gízon, plaza-gizóna. (b). Izena. Jende aurrerako balio duen pertsona. · Persona que no se achica ante el público. “Hilario Azkarate benetako plaza-gizona zuan. Pertsonaia publikoez, gehienbat: kirolari, bertsolari, hizlari...”
Plazentzia. (a). Izen propioa. Plaentzia, Plaentxia, Plazenzia. Soraluze, Debabarreneko herria. “Plazentzia ia beti.” Gaur egun Plaentzia, Plaentxia eta Soraluze entzuten da asko, baina adin batetik gorakoei Plazentzia entzun izan diegu ia beti.. Esaerak: Auts-errixa esaten jau Plazenziai. Esaera. Antzuola. (Izag Antz). Horixe dio Izagirrek bere Antzuolako hiztegian.
plé éindda. plen éindda (Izag <i>Antz</i>). ohar bat 1.ple eindda. (d). Esapidea. adierazkorra plen éindda (Izag <i>Antz)</i>. Blai, mela-mela eginda, bustita. “Zaparrariak arrapau nau eta ple eindda etorri naiz.” content_copy mela-mela. 2.ple eindda. (d). Esapidea. plen éindda (Izag <i>Antz)</i>. Mozkortuta. · Borracho. “Tabernan ple-ple eiñ, etxera joan eta andriai kristonak emoten jotsan./ Baztarra jo zabanian itxuria ple eindda joian.” Adibidean ikusten denez, PLE-PLE ere bai.. content_copy mela-mela.
plisti-plásta. (b). Uretan ibiltzean egiten den hotsaren onom. · Onom. del chapoteo. “Umiei uretan plisti plasta ibiltzia gustatzen jakue.” Don.k dio putzuan plisti-plasta dabiltzan umeei zera galdetzen zitzaiela: Zer, potzuai begixak etaratzen zabizte, ala?. ohar bat content_copy txipili-txapala. kukúrruku, kukúrrukua. (a). Izena. Oilarraren kantua. · El canto del gallo. “Basarriko despertadoria, oillarraren kukurrukua.” Esamoldeak: kukúrrukuka. (a). Kukurruku eginez. “Oillarra kukurrukuka dabill. ” kukúrrukua jo. (c). Esapidea. Desafioa bota. “Makiña bat kukurruku joten dau Oriok. ” kukúrruku eiñ. (a). du Aditza. Cantar el gallo. “Oillarrak kukurruku eiñ baiño len jaiki naiz. ” mara-mára. (c). Adberbioa. Elurra edo euria ederki eta ugari. · Se dice cuando nieva o llueve intensamente pero con placidez. “Atzo oberuzkuan edurra mara-mara zan./ An, ikusi, eurixa mara-mara.” Esamoldeak: mara-mara negarrez. Esapidea. Negar betean. “Gizato aundixa izan arren, mara-mara negarrez egon zan. (AAG Eibes).” mara-mára. (c). Adberbioa. Elurra edo euria ederki eta ugari. · Se dice cuando nieva o llueve intensamente pero con placidez. “Atzo oberuzkuan edurra mara-mara zan./ An, ikusi, eurixa mara-mara.”
plómo, plomúa. (a). Izena. Beruna. · Plomo. Oso adinekoek BERUN ere badarabilte.. Esamoldeak: plómuak erre. (b). Fundirse los plomos. “Len takian potian gelditze giñan argi barik plomuak erreta.” Irudizko zentzuan ere entzuten da inoiz: Lanian asi naizenetik ziero plomuak erreta najaok. Plomuak SALTO ere egiten dute. .
plóst!. (b). Onomatopeia. Arrautzak, esate baterako, lurrera jausi eta apurtzerakoan egiten duen hotsa. · Onom. de la rotura de un huevo, por ejemplo. “Maittik jausi tta plost!.” Antzinako berba-jolas baten agertzen da.. Esaerak: bat martin parrat, bi martin ipurdi, iru kolkua bete diru, lau sardiña bakaillau, bost kaketan plost. (d). Esaera. haur hizkera Haurren berba-jolasa. sei. (a). Zenbatzailea. Seis.