Bergara aldeko hiztegia

birigatx.
bíriki, bírikixak. (d). Izena. Pulmoikia, parte horretako haragia. · Los pulmones y similares, que se utilizan bien para hacer tripotxas, longaniza, etc., o bien para dar a los perros. “Txorixuak itte zittuan urdaixa ta txarrixan okeliakin da lukainkak barruko zerakin, birikixekin. Klem.”
bíriñ, biríña. (c). Adjektiboa. Viscoso, -a. “Jarabe orrek iguiña emuten dost, biriñ-biriña da ta./ Ostrak pe biriñak izaten die.”
birínddu. (d). da Aditza. Birin bihurtu. Esamoldeak: trípetatik birínddu. (d). Esapidea. Beherakoa harrapatu. “Goizeko iruntza, zeroi, tripetatik birinddu ero, ganaua ezta gogortzen. Enr.”
bírittako, bírittakua. (d). Izena. birixetako. Biriketako gaitza, tuberkulosia. Sin. birigatx (Eib.).
birjiña, birjiña. (c). Adjektiboa. Birjinitatea gordetzen duena. “Oinddio birjiña ei dao.” Mugatuko forman ez da entzun ohi..
birki.
birlorátu. (c). da Aditza. Bigarrenez loratu landareak, bere benetako sasoitik at. · Reflorecer. “Etxosteko keixa arbolia birloratu ein zuan joan dan udazkenian.” Pertsona bategatik ere esan daiteke adinean aurrera doalarik gaztealdi berri baten sartzen bada. Nobixua topau dabenetik birloratu ein dda. Juanita..
birola, birolia. (d). Izena. Eibar. "Arandela, suplemento (armería). “Errobera oni birolia lokatu jako.”
birraldátu. (c). du Aditza. Birlandatu. Landarea mintegitik atera eta ortuan landatu. · Trasplantar. “Tomate-azixa semillaran ereitten da eta sasoia aillegautakuan ortuan birraldatu biar izaten da./ Landarak sasoiz birraldatu bia die, etxakue aundigi eitten laga biar.” content_copy aldatu.
bírrin, birríña. (d). Adjektiboa. Triturado, -a. “Arta-birriñ puxkat emuixozu txalai./ Baba-birriña be emon izan jakuen ganauei.” Aleei buruz. Konposizioan, batez ere. Etim.: bir+irin, ziurrenik. . Esamoldeak: bírrin-bírrin eiñ. (d). Birrindu. “Zapatillak birrin-birrin eindda ekarri zittuan.”
birrínd(d)u. (d). du Aditza. Xehe-xehe egin. · Hacer polvo una cosa, romper, triturar. “Perurenak marka guztiak birrinduittu./ Kotxia arrapau zosten da jota birrinduta agertu da./ Arto-zorrua eruan birrintzera.”
birtute, birtutia. (d). Izena. Virtud.
biruta, birútia. (a). Izena. Viruta. content_copy txíribi.
birzái, birzáixa. (c). Izena. Salvado menudo. “Eralgi eitten danian lelengo fiñena juten da, da gelditzen da zaixa gaiñian; berriz bigarren baiakin, bae latzauakin eralgittakuan, birzaixa apartatze jako. Don.” content_copy zai-bírriñ.
bisábuelo, -a, bisábuelua, -ia. (c). Izena. Bisabuelo, -a. Adinekoek mugagabean gehiago. “Nere bisabuelok pe bai, nere bisabuelok pe asko ekixen. Hil./ Danak ezagutu ziñuzen? Nik pai: aittajauna, bisabuelo, bisabuela, aittajauna, amandria. Hil. Hilarik amandria-bisabuela eta aittajauna-bisabuelo ere esan digu: Nere amandria-bisabuela zan Larrañaa Andiko alabia./ Nere aittajauna-bisabuelo ezkondu zan ogetairu urtekin.” Donatok bigarren aittajaun darabil zentzu honetan. Bazan gure auzuan zar bat, Mari Teren bigarren aittajauna, aittajaunan aitta. Ez dut beste inoiz entzun..
bisagra, bísagria. (a). Izena. arra. Bisagra. BISAGRA ARRA eta EMEA dira; markoan jartzen dena arra eta mugitu behar den elementuan jartzen dena emea. “Bisagran be eskatzen da ferreterixara juandakuan: apurtu ein jatak bat, pieza bat igual. Zein apurtu jak, arra o emia? Don.”
bisítta, bisittia. (a). Izena. Visita. “Tratantian bisittia izan dou astian.”
bisittári, bisittaríxa. (d). Izena. Visitante. “Makiña bat bisittari aillegatzen da etxe ortara.”
bísta. 1.bista, bistía. (a). Izena. Vista. “Bistia galtzen asitta nago./ Bista aundixa dauka negoziotarako.” Esaerak: Bista ona eta alkar ezin ikusi. (c). Esaera. Gorrotoari buruzko esaera. Esamoldeak: bistara emon. (c). Llamar la atención. “Arek belaxe emoten dau bistara.” bistakúa izan. (b). Esapidea. bistán egon. Estar claro, ser evidente. “Banekixen orrek akzidentia euki bia zebala; ori bistakua zan./Bistan dago estudixatzeko gogoik eztaukana. ” 2.bista, bistía. (b). Izena. Vista, panorama. “Intxorta gaiñetik bista edarra dago.” 3.bista, bistía. (c). Izena. Itxura. Saltzeko barazki eta frutarengatik, batik bat. Pertsonez eta gauzez ere bai. · Aspecto, tratándose sobre todo de las frutas y hortalizas a la venta. “Oingo frutiak bista ederra ta gusto gutxi./ Madari onek oso bista onekuak die ta errez salduko die./ Jateko primerakuak, baiña bista txarra saltzeko.” Bista ona edo bista txarra, gehienetan. .