Bergara aldeko hiztegia

betózko, betozkúa. (b). Izena. bekozko. Ceño fruncido. “Betozko illuna jarri dosta ikusi nabenian./ Zegaittik zare betozkuakin?/ Ze, egun guztia bekozkuakin egon biozu, ala?” BETOZKO (edo BEKOKI) ILLUNA, eta BETOZKUAKIN EGON, batik bat..
betra.
betúle, betulía. (b). Izena. betula (Ub.). Betilea. · Ceja y también pestaña. “Betuliak, eta onei be begittako betuliak esate jako. Batzuk betuliak eta onek bekaiñeko betulia. Don.” "Ceja"ri bekaiñeko betule deitzen dio Don.k eta "pestaña"ri begiko betule edo betule soilik. Bekaiñ, hutsik, ez omen da esaten. .
betún. 1.betun, betúna. (a). Izena. Crema para el calzado. “Eztotset aspaldixan zapatei betunik emon.” content_copy lústre. 2.betun, betúna. (c). Izena. Masilla para cristales.
bézau. (c). Aditza. Eibar. Bezatu, bihurria edo basatia etxekotu. · Domesticar, amaestrar. “Bezautako txakurrekin ataratzen eban bizimodua./ Gatxago izan zan a bezatzia, Arraozko biorrak ezitzia baiño.” content_copy ézi.
bezela. (a). Juntagailua. Elosu. Como. Arrunta Elosun. Arrunta Elosun. Bergarako kalean nahiko errotua. Bestetan ezaguna, baina gutxi erabilia..
bezélakotxe, bezélakotxia. (c). Izenlaguna. Bezalakoxea. · Igual igual que. “Zeuk euki ziñuzen bezelakotxe prakak erosittut.” Bezela eta bezelako ez dira, Elosun eta Bergarako kalean (familia batzuk) izan ezik, oraintsu arte ia batere erabili, moduan eta moduko direlarik arruntak. Ostera, bezelakotxe eta bezelaxe normalak izan dira Bergara inguruan..
bezélaxe. (c). Adberbioa. Como. “Umiak!, sukaldia len bezelaxe laga./ Nik eztakitt ze zeukan baiña drogauta bezelaxe zeuan./ Sekula jan ezpagiñu bezelaxe bertara baiño len jan. Sot.”
bezeríxa, bezerixía. (b). Izena. Clientela. “Esniai ura botatzen asi zien da bezerixa guztia galdu eben.”
bezéro, bezerúa. (b). Izena. Cliente. “Eztaukat bezeruak zerbitzeko aiña arrautza./ Gu Ariznoako bezero onak ga.” ohar bat content_copy parrokiáno, -a.
bezian. "Bezela. “Nik zure bezian esan ingo noskio." (Lar Antz) ”
béziñ. (c). Juntagailua. Bezain; kualitatea konparatzekoa. · Tan. “Ori nik beziñ ondo dakik./ Aurten enabill iez beziñ inddartsu./ Gizon au ni bezin altua dok. Don.” Jende askok ez du hitz hau erabiltzen eta larri ibiltzen da esaldi mota hau egiten. «Bilbo ezta Donostia besteko politta» eta antzekoak esaten dira ordez. .
bezkaldu.
bèzpera. 1.bézpera, bézperia. (a). Izena. Víspera. “Akordatzen naiz. San Martin bezperia zan alkar ezautu giñuan eguna./ Bezperan abixaik eta bixok joango gaittuk.” 2.bézpera, bézperak. (b). Izena. Igande arratsaldeetako elizkizuna gure gazte-denboran. · Vísperas. “Domeka atsaldero joan biar izate giñuan bezperetara.”
bi. (a). Zenbatzailea. Dos. Esamoldeak: egun bírik béiñ. (c). noiz. Egun birik bat, baina NOIZ kasuan bakarrik. egun bírik bat. (c). Adberbioa. egun biz bat. Uno de cada dos días. “Egun birik bat presentau bia dau kuartelian./ Egun biz bat eitten dau ona.” Baita aste birik bat, urte birik bat, eta abar.. beiñ ero birrittan. (c). Adberbioa. Una o dos veces. “Beiñ ero birrittan izan naiz Oizen. ” birríttan. (b). Izena. Bi aldiz. “Birrittan pentsau barik artu trastiak eta eskiatzera joan giñan./ Eztotsut birrittan esango.”
biáe, biáia. (b). Izena. Tradicionalmente, ternera que ya tiene el celo pero todavía no ha parido. Hoy en día se llama así hasta que han parido el primer ternero. “Biaia larrera etara bia da, azteko da ta./ Biaia esaten da, gorputz aundixao, edade geixaokin daonian; bigantxia umetxuao dagonian, ia zelua etortzeko inguruan bigantxia izeten dok. Biaia umia eittekia da. ” Jaio berria urrusa, gero bigantxa, gero biae, eta lehen txala egiten duenean bei gazte. Handik aurrera bei. Gaur egunean lehenengo hiruren lekuan biae entzun ohi da soilik..
biaje. 1.biaje, biajia. (a). bieja (Lein.). Viaje. “Oso biaje txarra zeuan Gaztandola aldetik garua ekartzeko.” 2.biaje, biajia. (c). Mozkorra. “Egundoko biajiakin etxeratu giñuztan.”
biáko. (b). biéko. Beharko. · Que remedio que. “Bazkaixa neuk gertaukot? —Oixe, biako, ze nai dok pa, dana neuk eittia, ala?/ Baiña basarrira joandakuan biako eiñ euskeraz, nai bazeban eta ezpazeban./ Oixe, bieko, neu etxeko andra. Mertz.” Azen.: bíako ere bai..
biáldu. 1.bialdu. (a). du Aditza. Enviar. “Errekauak eittera bialdu nau amak./ Kartia oinddio bialtzeke dago.” 2.bialdu. (a). du Aditza. Expulsar. “Maixuak klasetik bialdu nau.”
biáleku, biálekua. (b). Izena. bieleku. Beharlekua (biharlekua), lan txarra, problema. · Quehacer desagradable o penoso, problema. “Lanik ezak oinddio bialeku aundixak emungoittu./ Auzo alkate izatiak bialeku ugari tta irabazi gutxi.” Hitz polita eta erabilera onekoa, baina batuko forma "ezin aurkiturik" gabiltza .