Bergara aldeko hiztegia

kejáu. (a). da Aditza. Quejarse.
kejóso, -a. 1.kejoso, -a. (c). Adberbioa. Kexati. · Quejoso. “Ospittaletik nator. Amak oso kejosa pasau dau gaba./ Eztakitt ze daukan, baiña oso kejoso dabill aspaldian. ” 2.kejoso, -a, kejosúa, -ía. (c). Adjektiboa. Kexatia. · Quejoso, quejica. “ Sekula etxuat ain persona kejosoik ezautu.”
kemóltzo
kemóltzo, kemoltzúa. (c). Izena. Columna de humo, humareda. “Etxen bat erretzen egon bia dau, kemoltzo galantak ikusten die ta.”
kéndu. 1.kendu. (a). du Aditza. Quitar. Esaldi arkaiko samar hau entzun izan diegu gure gurasoei: Ken akitt begixen bistatik. . 2.kendu. (c). dio Aditza. Itzali, itxi. “Argixai kenduiozu./ Motorrai kendu./ Urai kendu.” feedback emon.
1.kera, keria. Izena. Antzuola. keda. "Aramaittakoari hala deitzen zioten. Eguneko azken kanpaiak ziren." “Goizian ” Etim.: gaztelaniazko "queda"..
2.kéra, kéria. Egurraren eritasun bat. Juan. ohar bat
keríza. 1.keriza, kerizía. (b). Izena. Itzala. · Sombra. “Keriza edarreko arbolia dauke etxeaurrian./ Bere kerizia arrapau ezindda diardu txakurrak.” 2.keriza, kerizía. (c). Izena. Errainua. · Silueta oscura en fondo más claro. “Egun sentixan gizon baten kerizia pentsau jatan.”
kerráts, kerrátsa. (d). Izena. Trangatu edo txarrantxatzerakoan kerruak botatzen duen azala eta zarramarra. · Polvo y paja que suelta el lino al cardarlo o agramarlo. “”
kérru.
kerru
1.kerru, kerrúa. (c). Izena. Kirrua. · Estopa. “Ari soltatze jakona izaten zan kerrua. Juana./ Tubuak alkarri roskatzeko kerrua erabiltzen dabe ojalateruak.” 2.kerru, kerrúa. (d). Izena. Linu-hari fina. · Hilo fino de lino. “Kerrua irun esate jakon; goruan ipiñi, sartu gerrixan da ardatzakin arixa eiñ. Hil.”
kérten. 1.kerten, kerténa. (a). Izena. Mango, asa. “Aixkora kertena apurtu jako.” 2.kerten, kerténa. (c). Izena. Tallo de planta. “Artakertenak errekara botatzen jardun dou./ Azakertenak bakarrik agiri die ortuan.” Fruitua kendu ondoren, batik bat. Konposizioan, gehienetan. . 3.kerten, kerténa. (b). Adjektiboa. Bruto, -a, gamberro, -a. “Kerten kuadrilla batek arbolia apurtu zeban.” 4.kerten, kerténa. (c). Adjektiboa. "Neska", "mutil", eta abarren atzetik jarria, handia, indartsua. “Egundoko mutill kertena etorri da soldauxkatik.” 5.kerten, kerténa. (c). Izena. adierazkorra Zakila, handia batik bat. “Atzo pornua ikusten egon giñuazen eta arek jaukan kertena.”
kertenkeríxa
kertenkeríxa, kertenkerixía. (b). Izena. Kirtenaren ekintza. · Gamberrada. “Kuadrilla orrek eztauka kertenkerixia ta jaleua besteik./ Euskeraz, guk gere kertenkerixa batzuk esaten. Don.”
kesokemau, kesokemaua. Izena. Eibar. "Flana. “Gaur domekia danetik, kesokemaua jango dogu postrian. (AAG Eibes).” Batzuek gaztai erria ere esaten dute."(AAG Eibes).
-keta, -ketia. Atzizkia. Atzizki ezaguna; ondorengo esanahian da bitxi samarra:. “An etzan zelaiketaik: beeko zelaixa; zelairik Idetondokua bakarrik. Mertz./ Emengo moduko jaiketaik ez pentsau topauko dozunik ortik ziar.” Izenaren atzetik jarririk, abstrazio ikutu bat eransten dio goikoak bezalakoetan. Adinekoek bakarrik erabilia..
kézka, kezkía. (c). Izena. Preocupación. “Guk eztou sekula ola kezkaik euki iñokin, baiña gaur entzuten dien gauzekin, ta gero oni neska koittau oni lapurretia ein otxen ezkerio ta. Aniz./ Urrengo egunian konfesatzera juan biar bai, eta kezkiakin lorik pez. ” Ez da asko entzuten. Ardura erabili ohi da bere lekuan. .
-kía. (d). Aditz transitibo banaka batzuei hikako (m) agintera zentzua eransten dion atzizkia. “Ekakia jertse ori./ Ikusikia ia aitta agiri dan./ Erosikia pare bat ogi.” Aditz nagusiari erantsia..
kíkara. 1.kíkara, kíkaria. (c). Izena. Argi, telefono edo telegrafo postetako isolatzaile zeramikoa. · Jícara, taza que sirve de aislante al cable en los postes de conducción eléctrica, teléfonos y telégrafos. “Eskolatik etxerakuan gure dibersiño bakarra arrika kikarak apurtzia.” 2.kíkara, kíkaria. (d). Izena. jikara. Pattarra, kafea eta horrelako edariak hartzeko erabiltzen den helduleku bakarreko edalontzitxoa. · Jícara. “Ipurdira estua, ipurdisendua eta kertena. Ipurdixa estuaua goixa baiño; lurrezkuak ero porzelanazkuak. Klem./ Gure amandria zalia zan bera be, ta txokolatia itte ebanian neri txokolatia. Baiña kikaretan e, ez tazetan e, olakoxe kikaratxuak, iru zopa. Hil.”
kikarakára, kikarakaría. (d). Izena. Berez, kikara bete isurkin; "Puxkatxo bat" zentzuan erabilia. · El contenido de una jícara; se usa en el sentido de "un poco de líquido" (bebida, normalmente). “Gure aitta-zanak basua luzatu ta bein baiño geixaotan eskatze zeban: botaidazu kikarakaratxo bat ardao./ Kaziai kikarakaratxo bat koñak bota bia jako ondo gixatzeko.”
kiki egin. Aditza. haur hizkera Eibar. Ezkutatze jokuan ibili (ume txikixekin). “Anetxo, kiki, kiki, nun dago?” ohar bat
kikíli-mákala. (c). Ondoezik samar, gaixoaldiagatik edo. · Así así, no muy bien; por enfermedad, generalmente. “Kikili-makala ondo eztabillenian. Ondoezagaittik. Bai, neu oiñ nabillen moduan. Klem./ Etxian danak gripiakin, neu be kikili-makala, aura zonan aura.”
kílika eiñ
kílika eiñ. (d). Esapidea. Atearen sarrailatik, leihotik edo edonondik disimuloz begiratu. · Mirar con disimulo de una cerradura, ventana, etc. “Kilika eittia; atian zerraillatik pe in leikek, erozein lekutatik, ero baztar batetik ero. Nobera ikusi barek bestia ikusi naixa. Klem.” ohar bat