Bergara aldeko hiztegia

falsá-eskuadra, falsá-eskuadria. (c). Izena. Angeluak neurtzeko erabiltzen den tresna. Neurtu nahi den piezaren alde biak ondo ipinita daudenean, puntan duen torlojuarekin finkatzen da. “Eskuadria ta falsa-eskuadria, betik ori entzun izan dot. Falsa-eskuadria mobiblia, fijo eztana, graduak eitteko. Lar.”
fálta. 1.fálta, fáltia. (a). Izena. Falta, carencia. “Diru faltia dago familixa askotan./ Igarriko dabe zure faltia. ” ZER(en) falta ia beti. Oso nekez bestela: Beste kotxe bat erosi dau; faltia eukiko zeban da.. ohar bat Esamoldeak: fálta eiñ. (a). du Aditza. Hacer falta, necesitar. “Ointxe erloju batek falta eitten dost./ Oin gastau, ta falta eitten dabenian eskatu.” fálta edérra. (b). Esapidea. Buena falta. “Aparkamentu baten falta ederra dago./ Neuri be kotxiak falta ederra eitten dost pa. ” 2.fálta, fáltia. (b). Izena. noren. Akatsa, hutsegitea. · Defecto, fallo. “Neure faltaz geratu giñan ekonomikia jarri barik. ” NOREN faltaz. Bakoitzak jakitteittu bere faltak.. Esaerak: Bestien faltak aurreko aldian, guriak bizkarrian. Esaera. "Norberaren akatsak ez dira ikusten." (Lar Antz) Esamoldeak: faltak etara. (a). Esapidea. Sacar faltas. “Iñoi faltak etaratzen jardutia gustatze jako.” fálta eiñ. (a). Pelotan, tenisean, etab. txarra egin; futbolean etab. joku-araua hautsi. “Azkenengo tantuan falta ein zeban saketik./ Defensa orrek falta asko eitten dau.” 3.fálta izan. (a). da du Aditza. Faltar, carecer. “Azukarra falta da ta billa noia./ Zer falta jatzu?/ Zure aittajunai bakarrik falta jakon fraille sartzia.” Aditz honek ez ditu -tu eta -tzen aspektuak hartzen; -ko, ostera bai: Oinddio be zeoze faltako jako. "Falta izango", ere bai. NOR eta NOR-NORI, batik bat, baina NOR-NORK bezala ere entzuten da: Ezer falta bozu (edo bajatzu) eskatu. Hilarik PALTA darabil. Ogixa ero gauzia ero palta zanian Elusuko Bentara jute ei zien..
faltáu. (b). du dio Aditza. Iraindu. · Faltar, agraviar. “” Behin Plazentzian gertatutakoa: badago herriko medikua tabernan kafea hartzen eta inguruan gazte-talde bat ei zebilen zarata baten. Halako baten gazte batek galdetzen dio medikuari: .
faltóe, -i, faltóia. (b). Adjektiboa. Faltón, -a. “Eneban uste ain faltoia zanik.”
fáltso, -u, faltsúa. (b). Adjektiboa. Falso, -a. “Arpegira ondo berba eingosk, baiña kontuz orrekin, faltsu utsa dok eta./ Milla pezetako faltsua sartu doste.” Pertsonez zein gauzez. .
faltsukeríxa, faltsukerixía. (b). Izena. Falsedad. “Nai dabenak nai daben ideak euki daixela, baiña neri faltsukerixiak emuten jostak amorrua.”
fáma, famía. (a). Izena. Fama.
famáu. 1.famáu, famáua. (c). Adjektiboa. famoso, famautako. Famatua. · Afamado, -a, famoso, -a. “Pelikula ori famaua izan zonan gure gazte-denporan.” Gaur egun FAMOSO, -A entzuten da gehiago. Ben.k FAMAUTAKUA darabil esaldi honetan: Abraiñ-errekan sorgiñak egoten ziela, aura famautakua betik, Abraiñ-errekan sorgiñak.. 2.famau. (c). du Aditza. Fama eman norbaiti edo zerbaiti. · Ensalzar. “Enaiz sekula izan Fiteron baiña asko famatzen dabe./ Abade berrixoi famau biarra bazeukan beintzet.” Esamoldeak: famauta egon. (c). Famatu egina egon. “Ori Berga guztian famauta zeuan medikuorrekin zebilelako. Orduan orrek bakizu zelako pekatuak zien... (Lar Antz)” Fama txarra, goiko» esaldi honetan..
famílixa, famílixia. (a). Izena. famélixa. Familia. “Famelixa galanta zan. Eli.” Esamoldeak: famílixia izan. (b). Dar a luz la mujer. “"Alakok familixia izen dau"; ero, "” content_copy umia izan.
famósa, famosía. (c). Adjektiboa. Neska mutilzaleari, "erreputazio txarrekoari", esan ohi zitzaion. · Decíase de las chicas que no eran excesivamente recatadas o púdicas en su trato con los chicos. “Orren ama gaztetan bastante famosia izandakua da.”
famóso, famosúa. (a). Izena. Famoso.
fan.
fándanga, fándangia. (c). Adjektiboa. Ik. famosa. Zentzu berdintsua dute. Beharbada, famosa baino zentzu sexual gutxiago eta parrandera gehiago du. “Dibertitzeko lotsaik etzeukan neskiai fandangia zala esate jakon.”
fándango, fándangua. (b). Izena. Dantza ezaguna.
fanfarréixa, fanfarreixía. (c). Izena. Fanfarreria, fanfarroikeria, harrokeria. · Ostentación, alarde. “Boxeadore orrek fanfarreixa geixegi dauka gauzonerako.” Esamoldeak: fanfarreixáik ez euki. (c). Esapidea. fanfarreixáik ez egon. Ugaritasunik edo pozik egoteko motiborik ez egon, horrelakoetan:. “Aurten babatan eztago fanfarreixa aundirik baba gutxi, alegia)./ Erropatan eztaukazu fanfarreixaik (arropa gutxi, edo txarrak)./Ointxe arek pe eztarabil ba fanfarreixa aundirik (osasuna, dirua edo zerbait falta).” fanfarréixak jo. (c). Esapidea. Erronkak jo. “Orri fanfarreixak joten ibiltzia gustatze jako. ” content_copy panpana jo.
fanfarróe, -i, fanfarróia. (b). Adjektiboa. Fanfarrón, -a.
fardel. pardel. 1.fardel, fardéla. (d). Adjektiboa. Arlotea. · Desarrapado, -a, vago, -a. “Fardela esan izan dok... persona arlote xamarragatik pe bai. Klem.” 2.fardel, fardéla. (c). Izena. Umea painaletan edo fraketan kaka eginda dagoenean fardela daukala esan ohi da. · Se dice que lo tiene el niño cuando se ha cagado encima. “ Goiz guztia fardelakin da amak kasoik pez.” 3.fardel, fardéla. (d). Izena. "Baba zakuari hala deitzen zitzaion. Normalean pentsutarako baba beltza izaten zen, eta 80 eta 100 kilokoak ziren." (Lar Antz)
fárdo
fárdo, fárdua. (c). Izena. Lastoz, alfalfaz, etab. eginiko pakete handia. · Fardo, paquete de forraje prensado y atado. “Lasto-fardo bakoitza ogei duro pagau dot./ Oingo makina aundixak, berak eitteittue farduak.”
fármazia, fármazia. Izena. Farmacia.
fárol. 1.farol, faróla. (b). Izena. Farol de mano. “Farola artu ta joan Narbaizara errekaua eittera.” Kristalezkoa da, ertzak eta heldulekua metalezkoa, barruan kandelarekin. . 2.farol, faróla. (b). Adjektiboa. Ostentoso, -a, farol. “Pelotari ona da, farola izatia eze.”