Bergara aldeko hiztegia

sábi. 1.sabi, sabíxa. (d). Izena. Txertatu gabeko fruta arbola landarea. "La planta de un año o menor." (Izag Antz)
sabi
2.sabi, sabixa. "Lurrari loreak edo zuhaitzak kendutakoan gelditzen zaion sustrai fin-fina. “Sabiz beteta dago tiestua eta lurra aldatu biko jau lorei." (Lar Antz).”
sabóre, saboría. (b). Izena. Sabor, gusto. “Sabore onekua da sagar klase au.”
ságar
ságar, sagárra. (a). Izena. botanika. malus domestica. Manzana, manzano. Zuhaitzari SAGAR ARBOLA ere bai. Bitan bereizten dira: gezak (dultzeak) eta garratzak. Zenbait sagar mota: agostu sagarra, boskantoia, esnaolia, frantzesa, guenetxe s., ipurberdia, kamusia, libra s., madari s., merkaliña, reineta zurixa eta beltza —edo errezil edo errege sagar zurixa eta beltza—, santiago s., san juan s., txori s., urdin s., urtebete s., zulote s., zuma s. . Esamoldeak: sagarra jo. (c). Aditza. Sagarra txikitu sagardoa egiteko. jansagar, jansagarra. Izena. "La manzana de comer." (Izag Oñ).
sagar-mákatz
sagar-mákatz, sagar-makátza. (d). Izena. botanika. malus sylvestris. Manzano silvestre. Ez da oso ugaria. Sagar txiki asko ematen du. .
sagár árbola, sagár árbolia. (a). Izena. Manzano.
sagar-joteko arka, sagar-joteko arkIa. Izena. Eibar. "Arca para machacar y trocear las manzanas para la sidra." (SB Eibetno).
sagar-mazo, sagar-mazua. Izena. Mazo para machacar manzanas. ·
sagárra jóteko mákina, sagárra jóteko mákinia. (c). Izena. Sagarra xehetzeko makina, gero tolarean sagardoa egin ahal izateko. Modu askotakoak omen. · Máquina de triturar manzana para sidra. “Sagarra joteko makinia. Modu askotarakoak: batzuk eskuz eraitteko, au eskuz eraittekua da, beste batzuk motorrakin, beste batzuk e malakataia, esaten jakon, ganauakin ibiltzekua. Don.”
sagárrerre, sagárrerria. (b). Izena. Manzana asada. “Gaur sagarrerriak dauzkau.” Antzuolan bergararrei "sagarrerriak" deitzen diete, haize asko dutelako edo..
sagar-sábi, sagar-sabíxa. (d). Izena. Sagar landarea, oraindik txertatu gabea. · Retoño de manzano sin injertar. “Sagar-sabixa, gurian be Goiko Kainpian artu giñuan; landaratarako, gero mentau ta itteko. Klem.” Mintegian hartu ohi da. Irisagarra ere erabili ohi da eginkizun honetarako. Sagarran azixa botatzen bok sagar-sabixa izengok eta bestela irisagarran zera izengok. Klem..
ságasti, ságastixa. (b). Izena. sasti, -xa. Manzanal. “Sagasti ederrak dare Usurbillen.”
sagasti bedar.
sagu, sagúa. (a). Izena. xagu. Ratón.
sagú-apixa, sagú-apixia. (b). Izena. Nido de ratones. “Segadoria errez trabatzen da sagu-apixekin.”
saguítxu
saguítxu, saguitxúa. (c). Izena. satitxu. Sagu-itxua, satitxua; belardietan ibiltzen den sagu txiki muturzorrotza. · Musaraña. “Saguitxuak, muturluze orrek. Klem.” Sin. satero (Eib.).. content_copy sator-sagu.
sagú-tranpa, sagú-tranpia. (b). Izena. xagu-tranpa. Trampa para atrapar ratones. “Erosizu Erratzunian sagu-tranpia.”
sagúzar
sagúzar, sagúzarra. (c). Izena. xaguzar, xaguxar. Murciélago. Azen.: ságuzar ere bai. .
sai, saixe. Izena. Leintz. Buitre. Sin. buetra.. content_copy buítre, arrano.
saiátu. 1.saiatu. (c). da Aditza. Ahalegindu. · Esforzarse. “Gauza bat irabazteko saiatu egin bia da. Klem./ Ezta asko saiatzen eskolan.” Etxera berandu joan izan garenean zera entzun izan dugu: Gaur saiatu zate kale alde ortan.. feedback alegínddu. 2.saiatu, saiatúa. (c). Adjektiboa. Asko saiatzen dena. · Diligente. “Ezta listua baiña bai oso saiatua.”
sáieski
sáieski, sáieskixa. (b). Izena. Carne de costilla. “Gaur saieskixa daukau labian erreta.”