Bergara aldeko hiztegia
béiñ.
(a).
Adberbioa.
Una vez.
Esamoldeak:
béiñ ero bérriz.
(c).
Adberbioa.
Noiz edo noiz.
“Mozkor-mozkor eindda ikusi dot beiñ ero berriz. ”
nóiz ero nóiz.
béiñ ero béiñ.
(c).
Adberbioa.
Noiz edo noiz. · Alguna que otra vez.
“Beiñ ero beiñ joan izan naiz teatrora.”
béiñepeiñ.
(b).
Juntagailua.
beiñepeiñian.
Behinik behin, behintzat. · Al menos, siquiera.
“Beiñepeiñ aurten ez ari aaztu aman egunian etxera etortziakin.”
Beintzat eta beiñepeiñ sinonimo gisa erabiltzen dira, baina bigarrenak adierazkorragoa dirudi.
.
béingoz.
1.beingoz.
(c).
Adberbioa.
beinguan.
Behin betiko. · De una vez para siempre.
“Pagaiozu beingoz eta aber ixiltzen dan./ Biar datoz ojalateruak; ia beingoz akabatzen daben obria./ Aber gure neskiak beinguan aprobatzen daben kursua.”
2.beingoz.
(c).
Adberbioa.
Al menos esta vez, al menos una vez.
“Mutikua!, ia beingoz beintzat atia ixten doken./ Tia Ixidora bisitatzera juan biako ziñakie, beingoz beintzat.”
Beingoz beintzat, osorik eta jarraian entzun izan dut..
beinguágatik.
(c).
Adberbioa.
Por esta vez, por una sola vez.
“Beinguagatik eingotsut itzulpena baiña urrengorako beste bat topau./ Beinguagatik etxako inporta baiña azkena izan deila.”
beingúan.
1.beingúan.
(c).
Adberbioa.
Berehala, baina ezezko esaldietan.
“Ez aiz beinguan etorri.”
Asko tardatu duela, alegia. Gutxi erabilia..
belakúan.
2.beingúan.
béinke.
(b).
Interjekzioa.
Izan ere, ene bada... · Si pues, ya lo creo...
“Beinke: zer ikusi, a ikasi. (SM Ezten)./ Beinke-beinke, zeiñek pentsau bia zeban alakoik./ Beinke, baulian, oiñ armaixo utsak dare, baiña len dana baula zan da. Ben.”
Etim.: "bien que".
.
béintzat.
(a).
Juntagailua.
béintzet.
Bederen. · Por lo menos, siquiera.
“I beintzat ez aiz alperrik galduko.”
béittu.
(b).
dio
Aditza.
Begiratu. · Mirar.
“Beittu nun dagon txakurra./ Nik Ixabeli beitu notsan albora ta, Bidalek pe beitu oskun guri. Fran. (AA BergEus).”
Agintzerakoan erabiltzen da gehienbat..
Esamoldeak:
beittu baten.
Esapidea.
A primera vista.
“Beittu baten ondo bizi da. (Lar Antz)”
beittu bat.
(c).
Begirada bat, begiratu bat.
“Emoixozu beittu bat umiai.”
Béizu.
(c).
Toponimoa.
Elgetako Goimendi auzoko baserria. · Caserío de Elgeta, que aparece en el siguiente dicho:
“Azula ta Beizu, bizi nai bozu eizu.”
Esaerak:
Azula ta Beizu, bizi nai bozu eizu.
Esaera.
Azula eta Beizu hurbil dauden bi baserri dira. Leku aldapatsuan eta urrun daude, eta hortik esaera..
bekárra, bekarría.
(d).
Izena.
Begiko makarra. · Legaña.
“Oinddio bekarrak kentzeke nator.”
Esamoldeak:
bekarráik pe opa ez.
(c).
Esapidea.
Borondate txarrekoa, gutxikoa izan.
“Eztotsa iñoi bekarraik pe opa.”
bekarráik pe opa ez.
(c).
Esapidea.
Borondate txarrekoa, gutxikoa izan.
“Eztotsa iñoi bekarraik pe opa.”
békarti, békartixa.
(c).
Adjektiboa.
Bekarrak izan ohi dituena. · Legañoso, -a.
“Anai-arreba guztiak die oso bekartixak./ Zu txikittan oso bekartixa ziñan.”
békoki, békokixa.
(a).
Izena.
Kopeta. · Frente.
“Bekokixan artu dau golpia.”
BEKOKI ILLUNA. (b). Ceño fruncido.
.
1.béla, belía.
(a).
Izena.
Corvus coronae.
Corneja.
Esaerak:
Gabian uso, goizian bela.
(d).
Esaera.
Gauen alai, goizean triste. Parranda biharamunetan, aje egunetan, esana.
Esamoldeak:
beliana egin.
Esapidea.
Eibar.
aag e.
"Anka egin, ospa egin.
“Iñori ezer aitzen emon barik beliana eiñ eban.”
beliak ez eruan.
Esapidea.
"Ez da ezer gertatuko, belea ez da etorriko bila.
“”
belía égondako ésolia baiño obía.
(c).
Esapidea.
Gauza bat jateko eskasa dagoenean hau esanez kontsolatu ohi da:.
“Etxaok edar-edarra, baiña belia egondako esolia baiño obia bai beintzet.”
Delako esola kakaz betea gelditzen da. Ipuin zaharren baten oihartzuna ote?
.
bela bela kandela.
Antzina umeek eskolarakoan belak ikusten zituztenean zera kantatu ohi zuten: Bela bela kandela, ordubixak joittuela, maixua etorriko dala paluakin emotera. Aitari entzuna. Amak honela dio: Bela bela kandela, ordubixak jo dabela, maixua etorriko dala azotiak emutera.
Ik. belazar, belatxinga.
.
- proba
- aasa
- abárketa
- abérats
- áborto
- adaríttu
- adóre
- afusilau
- agonixako
- ai
- áiña
- aintzakótzat artu
- aittazulo
- aixén txíki
- áizebe
- aiztatzáko
- ákats
- ála ála!
- albáilen
- aldákor
- aldera
- alegorri
- alkartasun
- almórrana
- altau
- amáika
- amásau
- Amériketa
- amortzu
- ánda
- andra-ikuste egun
- anikíllau
- ankábiur
- ankátrapu
- ánts
- antzeratu
- ao-sápai
- apárt
- apixo
- aprópos
- arabixa
- arántzarte
- arbide
- ardátz
- ardílana
- arénarri
- argínddar póste
- arílddu
- arkera egon
- armaixo aundi
- arotzérixa
- arráinddun
- arrana euki
- arrára
- arrauki
- arrébato
- arríbola
- arríttu
- artábirrin
- artámatxar
- arteroi
- artólapiko
- arúztu
- áski
- astákerten
- astegun soill
- astoperréjill
- asunur
- atekriskéta
- atrebídu
- átxur
- atzé-libre
- aukeráko
- auntz-bizar
- aurréra-kárga
- auspokerixa
- Autx-errixa
- azalatxúrtu
- ázi
- azkónar
- áztarka
- babábeltz
- báina
- bákarrik
- baldekára
- bána
- bapez
- bargázta
- barrandéro
- bárrika
- barruko naiez
- basáuntz
- básta
- batio
- be
- bedarrontze
- begilauso
- béiñ
- béla
- belaunbikótu
- belunka
- benpian
- beranéante
- berberdi
- beregándu
- bernamámiñ
- bertanbéra laga
- besteláko
- betózko
- bíar
- bidarri
- bietz-nárru
- bíkotx
- biñán
- birigatx
- bistúri
- bixk
- bizínai
- bizkárleku
- bokazíño
- bólu
- bórro
- botazíño
- brebenidu
- brotxilla
- bultzagarri
- burdíña-kósko
- burkúbeso
- burtárrasto
- buruázur
- burutazíño
- buztánikara
- damáikesa
- dantzáleku
- debozíño
- denbora
- desbárdiñ
- déskuidu
- déstera
- dilín-dalán
- diruzalétu
- domáu
- dra-dra-dra
- dulduríxo
- ebági
- edarto
- edur
- edurzúlo
- egiñáldi
- egóneziñ
- egúndoko
- Eibar
- elatz
- elízatar
- émendai
- enbído!
- enjeneral
- entañadera
- épai
- époka
- eraregi
- erderakára
- erdoi
- erkínddu
- Erlojuak dabil mundua
- erozeiñ
- erramillote
- errebez
- errége-errégiñak
- errékarri
- erremedíxau
- errengillára
- erréspetu
- érrez
- errí-lur
- érronka
- errubéra
- eságapeko
- esfórtzu
- eskástu
- eskillára-búru
- eskólau
- esku-errota
- eskúpeta
- esnati
- esnétela
- espínaka
- éstata
- estómagu
- estun
- étsai
- etxégintza
- etxóin
- euli-káka
- eupára
- euskalzále
- éxkel
- ezéla (be)
- ézinddako
- ézkondei
- ezpánaundi
- éztarri
- falsá-eskuadra
- farra-fárra
- fiésta
- fíxo izan
- fotografíxa
- frantzes-gólda
- frotáu
- fundídu
- gabióta
- gáinbera
- gaixozain
- galbíde
- gálera
- ganaudun
- gangárda
- garátu
- gari-azao
- garítxu bédar
- garraztásun
- gatzóntzi
- gazíttu
- gazté-dénpora
- geizto
- gérriko
- gibel bédar
- gírgerro
- gizátxarkerixa
- glu-glu
- goiága
- goldá-kútxillo
- gonaiza
- górantzia
- górriñ
- gosepásau
- gráda
- guardázibill
- gúriñ
- ibaazi
- idíau
- ígar
- igualéko
- ikára
- iketan
- íldako
- ille-joan
- íllúntzi bédar
- iñárra
- indizíño
- iñóra
- intxaur-káskal
- Inúzente égun
- ipúrbeltz
- ipurtázur
- irasagar
- irínddu
- irristo
- irústarbi
- ittáixo bédar
- itxas-maria
- itxungi
- itzebaittu
- ixiltásun
- íxur
- izen
- ízpi
- jabóiur
- jakínai
- jangoikuán atzámar
- jataille
- jazban
- jesukriston atzapar
- joán
- jornaléro
- jotekalari
- jústuri
- kaiñabéra
- kakagúra
- kákatza
- kalbo
- káletartu
- Kamiñondo
- kángrejo, -u
- kanpó-fúbol
- kántu
- kapónera
- karakote
- karéarri
- karlistáda
- karráxika
- kártola
- káskara
- kastáko
- katamíxar
- katóliko
- kaxagiñ
- kejáu
- kili-kíli
- kinkilléro
- kiríka
- kízkur
- kóbarde
- koipétsu
- kola
- komádrona
- konbersaziño
- konfusíño
- konpradóre
- kontrabeta
- kóntu
- korapillótu
- korrídu
- koskábillo
- kota
- kriáu
- kuartóe, -i
- kukúfraka
- kunbo
- kúrtzelu
- labádero
- labóre-lúr
- laiñera
- lakirixo
- lanerátu
- lanzádera
- láranja
- lárre
- lástaxee
- láuki
- lebadúra
- lekaixári
- lepagorri
- lerako
- lez
- limako
- líñu
- litxarreríxa
- lízun
- lokaáldi
- lóra
- lóti
- lúarrigintza
- lur
- lurrúndu
- máats
- máietz
- máistra, -o
- mákatz
- maláletxe
- mama
- mangá-mútur
- mantsótu
- marijuana
- márkes
- Martin Abade
- Mastérrekako éuskera
- mátxar
- maxkáldu
- mekauben zotz
- menderau
- mengor
- merkeáldi
- mezáko
- milagro
- minbéra
- miradóre
- mítiñ
- modúan
- moldiatzaille
- móro
- mostu
- motxárda
- muga-urrátu
- murruskára
- mutil-kóskor
- mútxur
- nagitturri
- napar-jénte
- narrúta
- Nebereta
- negu-mútil
- nerbióso, -a
- néure
- nóizko
- nórbaitt
- nun ero nundik
- -obi
- ode-zaparrára
- odóltsu
- ogi-kóskor
- ógro
- oilloluma
- óinddioko
- ojal
- okela-trontzo
- ola obe
- olzirau
- ondóko
- onez-onian
- opátxur
- ordáittu
- ordúrarte
- órma
- orrenbesteko bat
- ortóstu
- oskórri
- óstia
- ota-jaiki
- otsuai be ez opa
- otzíkara
- padezídu
- pago-lízar
- palankári
- pantalónera
- paralítiko
- párra
- pártez
- páseko
- pasmo
- páttal
- pédal
- pelotóe, -i
- perípuesto
- perretxikutári
- petrálontzi
- pikatára
- pikutára joan
- pinplau
- piñu-zuritzeko
- piripo
- pitxitxi
- plánto!
- plúma
- ponderau
- porsíakaso
- pótijo
- potx-potx
- prakánarras
- présape
- príxako
- proporziño
- pulpá-záku
- púntilla
- púta
- púxika
- rarokóte
- repetezíño
- sábi
- saiétera
- sako euki
- salbazíño
- saltzáile
- san martiñ
- sáno
- santuártu
- sare
- sasbera
- sasoiko
- sator-sagu
- ségarri
- seiréun
- sendátu
- sepultúra
- sífilis
- sinískor
- sobízkar
- sokadantza
- soltéro
- sorgin-áize
- soségu
- suatz
- subill-txendor
- suiñ
- súr-lúze
- sutauts
- taillerdun
- táket
- tantái
- tarrapatan
- tato
- teillégin
- tenporak
- testígutza
- tínte
- tíroka
- tóbera
- tolostúra
- tópeka
- tórto
- trajébaiñu
- tránpa
- trenbíde
- trintxa
- tríste
- trópel
- ttir-ttir
- txábeta
- txakur míngaiñ
- txámarra
- txantxángorri
- txar
- txarri-ágiñ
- txártel
- txatxútu
- txíflo
- txíle
- txímutx txákur
- txínguan
- txipítta
- txírriki-txárraka
- txirtxil bedar
- txitáldi
- txixá-érreka
- txonbolo
- txori-opil
- txósna
- txúleta
- ua-uau
- ugartu
- úle
- umétoki
- untzilla-keixa
- urbédeinkatu
- uretz
- uróillo
- urretx
- urrúma
- Urtézar egun
- uskeríxa
- uuu
- xapi!
- xirbistu
- zái
- zakú-patata
- zan bédar
- zapabúru
- zápla
- zapuztu
- zarrára
- zátar
- zéken
- zénbatero
- zer
- zerráu
- zeterixa
- ziarro
- ziezto
- zílindro
- zintta-dantza
- zíriñ
- zíttal
- zor
- zoroétxe
- zótiñ
- zúek
- zupa-zupia egin
- zurittasun
- zutíttu