Bergara aldeko hiztegia

tránpa. 1.tránpa, tránpia. (a). Izena. Trampa, engaño. “Ezizu tranpaik eiñ.” Esamoldeak: tránpetan arrapau. (b). Esapidea. Coger haciendo trampas. “Diabruoi alakuoi; berriz be tranpetan arrapau aut. ” tránpetan ibilli. (a). Aditza. Hacer trampas. “Gure neskatillia tranpetan dabill.” 2.tránpa, tránpia. (b). Izena. Piztiak eta txoriak harrapatzeko tresna. · Trampa, artefacto para coger pájaros y alimañas. “Mutikotan tranpekin ibiltze giñan txorittan.” 3.tránpa, tránpia. (b). Izena. Goiko pisutik behekora gauzak botatzeko zuloa. · Trampilla, agujero utilizado normalmente para echar heno, helecho, etc. al piso inferior. “Tranpatik bera jausi nitzan bedarrondo ta guzti.”
tranpóso, -a, tranposúa, ía. (a). Adjektiboa. Tramposo, -a.
tránsittu, -o, tránsittua. (c). Izena. trantzittu, -o. Etxeko pasabidea. Zenbait etxetan logela partean dagoenari esaten zaio, beste batzuetan behien askaurrekoari. · Pasillo. “Gure aittajunak transittua esate zotsan goiko pasilluai.”
trántze, trántzia. (c). Izena. Trance. “Ez giñuan trantze ederra pasau karteria arrapau zoskuenian./ Trantze txar bat pasatzen dabill.”
trápu. 1.trapu, trapúa. (a). Izena. Trapo. Esamoldeak: trapu samarra izan. (c). Esapidea. Ijitoa, tranposo samarra izan. “Ez ari sartu negoziotan orrekin, trapu samarra dok eta. ” 2.trapu, trapúa. (d). Izena. Abarkak janzteko, oinak batuaz galtza modura erabiltzen ziren oihal karratuak. “Bestela trapuak izete zien. Lau kuadroko trapu bat izete zan, da aura ipini kurioso, galtza moduko posturan. Mart.” content_copy txapiño.
trápuzar, trápuzarra. (b). Izena. Trapo viejo. “Trapuzarrak batzen asi tta oiñ aberastuta dago.” Esamoldeak: trápuzarrak etára. (c). Esapidea. Istilu edo arazo zaharrak berpiztu. “Asarretu ta trapuzar guztiak etara zotsen alkarri. ” trápuzarran moduan erabilli. (c). Esapidea. Modu txarrean erabili. “Beiñ zaartu ezkero trapuzarran moduan erabiltzen gaittue. ” trápuzar batzéille, trápuzar batzeillía. (c). Trapuzarrak biltzera dedikatzen dena. “Etxeik etxe ibiltze zan trapuzar batzeillia.”
traska.
traska-traska. (d). Azala kentzearen onom. “Ta trangak izeten zien, ola kanala daukan..., arekin artu ta traska-traska kentze jakon azala. Juana.”
tráste. 1.tráste, trástia. (a). Izena. Trasto. “Eztakitt nun sartu ainbeste traste.” Esamoldeak: traste zar, traste zarra. Izena. Trasto viejo. “Traste zarrez beteta dauka etxia./ Antziñako traste zarrak gustatze jakoz. ” 2.tráste, trástia. (c). Izena. Okerra, bihurra. “Mutiko ori traste xamarra da./ Neskatilla ori traste majua da.”
trátante. 1.trátante, trátantia. (b). Izena. Tratante de ganado. “Txutxurra da emen inguruko tratantia.” 2.trátante, trátantia. (b). Adjektiboa. Tranposo edo ijito samarra. “Tratante majua eindda ago i.”
trátu. 1.tratu, tratúa. (b). Izena. Trato. “Ze moduzko tratua emon dotsue Frantzia aldian?/ Tratu ona emon nere kotxiai.” Esamoldeak: tratua artu. (c). Esapidea. tratua emon. Esaldi adierazkorretan, tratu txarra hartu edo eman (lanean, nekeagatik, esate baterako). “Nik artu dot tratua kotxiai bultzaka. ” trátu txar, trátu txárra(k). Maltrato. “Etxian tratu txarrak emote zotsen./ Basuan trongotan tratu txar asko artutakua da./ Oittuta dago tratu txarretara.” Pluralean, batik bat.. 2.tratu, tratúa. (b). Izena. Harremana. · Trato, relación. “Traturako balio dau./ Tratu onekua da./ Nik eztaukat tratuik orrekin./ Tratuan oso andra korrientia da.” 3.tratu, tratúa. (b). Izena. Baserritarrak plazara salgai eramaten duena. · El género que lleva el baserritarra a la plaza. “Biarko tratua gertatzera noia./ Oso tratu ona eukitzen dau.” 4.tratu, tratúa. (b). Izena. Akordioa, salerosketakoa, batik bat. · Trato, acuerdo, sobre todo comercial “Tratua eindda gero atzeraka ein jostan./ Uste juat neska orrekin eztagola tratuik.” feedback tratúa itxi. tratúa trátu. (c). Esapidea. Behin tratu bat eginez gero bete egin behar dela adierazten duen esapidea. Esamoldeak: tratúan ibilli. (b). Salerosketa edo akordio tirabiran jardun. “Denpora askuan tratuan ibilitta gero etzien konpondu.” tratúa itxi. (c). Esapidea. tratúa zerráu. Cerrar el trato. “Ixa tratua zerrauan zeukela atzeraka ein juan.” tratúa trátu. (c). Esapidea. Behin tratu bat eginez gero bete egin behar dela adierazten duen esapidea.
tráuskill, trauskílla. (c). Adjektiboa. traukill. Arlotea. · Desarrapado, -a, de modales torpes. “Zela izan leike ain trauskilla.”
tráza, trázia. (b). Izena. Antza, itxura. · Traza, parecido. “Tion traza demasa daukazu.” Esamoldeak: zerbaitti traza txarra artu. Esapidea. Itxura txarra hartu. “Traza txarra artzen dotsat asunto oni.”
treato.
trébera
trébera, tréberia. (c). Izena. Beheko suan ontziak jartzeko erabiltzen den hiru hankako euskarri burdinazkoa. Gelatzetik zintzilik dagoena edo lurrean jartzekoa izan daiteke. · Trébede. “”
trébola, trébolia. (c). Izena. botanika. trifolium. Zelaietan berez datorren sekula belarra. Trebola moltzoka hazten denari esaten zaio, batik bat. Erortzen denean elkarren gainean lehortzen da eta zelaiari kalte egiten dio. Ebakitzeko ere petrala jartzen da. Dendan trebola-hazi mota ezberdinak, sekula belarra baino orri txikiagokoak, erosi ohi dira zelaian botatzeko..
treko.
tremendo, tremendue. (b). Leintz. treméndako (Oñ.). Oso handia. “Konpetentzia tremendue eukitten juen eta gure aittek Arrantxeroi ein jutzan hor Kurtzetxikin txabola bat. (AA ArrasEus, 203. o.). / Tremendako zartaria artu xuan.” Oñatin asko erabiltzen da tremendako..
tremés. 1.tremes, tremésa. (d). Izena. tremes-arto. Artirina eta ogirina nahastuz, eta azkarriarekin, egiten zen ogia. “Tremesa artuai. Artua ta garixa puxkat naastuta, ogiiriña ta zeakin eiñ, da jaikitta, azkarrixakin gaiñea; ari tremes-artua esate jakuan. Don.” 2.tremes, tremésa. (d). Izena. Bere jaiotetxean basillorari esaten zitzaiola uste du Klem.k.
tren
tren, tréna. (a). Izena. Tren.