Bergara aldeko hiztegia

ikára, ikaría. (b). Izena. Dardara. · Temblor (sea por miedo, frío, etc.). “Ikara demasa dauka esku bixetan./ Ate-otsa entzun zanian azurretaraiñoko ikaria sartu jatan.” content_copy dardára. Esamoldeak: ikára éindda égon. 1.ikara eindda egon. (c). Eraikuntza bat mugitua egon. · Estar movido el esqueleto o la base de una construcción. “Etxia desalojau dabe, ikara eindda dago itxuria ta.” 2.ikara eindda egon. (c). Esapidea. Pertsona bat zoro samartua egon. “Etxakixat, baina Karlos puxkat ikara eindda dagola uste juat.” 3.ikara eindda egon. (c). Esapidea. Hunkituta. “Andolin bezperan il zan eta danok genden ikara eindda.” ikára eiñ. 1.ikara eiñ. (c). du Aditza. Moverse un poco. “Armaixua mobidu nai izan dot baiña eztau ikaraik pe eitten./ Goiz guztia tabernan egoten da ikaraik pe egin barik.” 2.ikara eiñ. (c). Aditza. Estremecerse, temblar. “Dinamitiak esplotau dabenian etxe guztiak ikara ein ddau. ” ikáraz. (d). Adberbioa. Dardaraz. · Temblando “Otzak ikaraz nago. ” ikára eráiñ. (c). dio Aditza. Hacer mover, hacer temblar. “Ezetz ikara eraiñ eun kiloko arri orri./ Lurrikariak etxe guztiei ikara erain dotse. ”
ikáragarri. 1.ikáragarri, ikáragarrixa. (a). Adjektiboa. Enorme, tremendo, impresionante. “Ikaragarrixa da Iratiko basua.” Tamainoaz, batik bat.. 2.ikaragarri. (b). Zenbatzailea. Asko. · Muchísimo. “Ikaragarri ikasi zeban Inglaterran./ Aurten perretxikua ikaragarri dago.” content_copy izugarri.
ikarátu. 1.ikaratu. (b). da du Aditza. Oso harritu. · Asombrar(se), impresionar(se). “Ikaratuta geldittu giñan Haitiko miserixiakin.” 2.ikaratu. (c). da du Aditza. Beldurtu, izutu. “Umia ikaratuta dago paiasuakin.” Gutxi entzuten da zentzu honetan. .
ikási. (a). Aditza. ikési, ikísi. 1.ikasi. (a). du Aditza. Aprender. “Zeoze, beintzet neure pasadizua eitteko laiñ eskribitzen ikesi neban. Mertz. Nere moduko ikistailliak izengo zien da igual pentsauko zeben derrior ikisi bia zebela, da eziñ ikisi. Maistruak kulpak. Eli.” Esaerak: Probaua ikisixa baiño obe. Esaera. Antzuola. (Lar Antz). Probatzen dena ikasten dena baino baliogarriagoa dela. 2.ikasi, ikesi, ikisi. (d). du Aditza. Non dagoen jakin, txori-habien edo zuza-lekuen kasuan, adibidez. “Goazen txori-apixak ikastera./ Aitajunagandik ikasi zittuan zuza-lekuak. ” 3.ikasi, ikasíxa. (c). Adjektiboa. Ilustrado, -a, docto, -a. “Persona ikasixak bia die puesto ortarako./ Bere ustez ikasixa dok, baiña bai zera.” 4.ikasi, ikasíxa. (d). Izena. Ikasitako ohitura, jakintza. “Bueno, orduan euskeraz asten ga, baiña lelengo ba, geure ikasi ori, erakutsi ori daukulako ero, erderaz asten ga. Don. (AA BergEus, 343. o.).” Gutxi erabilia..
ikastáille, ikastaillía. (c). Izena. Ikaslea. · Alumno, "aprendedor". “Nere moduko ikistailliak izengo zien da igual pentsauko zeben derrior ikisi bia zebela, da eziñ ikisi. Maistruak kulpak. Eli.” IKISTAILLE dio Elisak..
ikástola, ikástolia. (a). Izena. Ikastola.
íkatz
íkatz, ikátza. (a). Izena. iketz. Carbón. Adinekoek Iketz, ikezgiñ... (eratorri guztietan) darabilte ia beti. Gazteagoek ikatz gehiago.. Esamoldeak: ikatza egosi. (c). Aditza. iketza egosi. Hacer (cocer) carbón vegetal. · “” ikatz xe, ikatz xeia. Izena. iketz xe. Ikatz xehea, iduria. · Carbón menudo. “Praserotaako ta erute zan, ikez xeia esate zan. Mateo.”
ikatz-txapa, ikatz-txapia. (d). Izena. iketz-txapa, ikez-txapa. Ikatz-zaku beteari puntan jartzen zaion zumitzezko estalki borobila. “Zakuak betetze zien, gero ikez-txapak izeten dia; bueltan ipintte ako goiko puntan, da ori ezpada garua ipintte ako. Mart.” Sin. txapa..
ikatz-galbae. ikatz-bae. "Cedazo para limpiar el carbón" (SB Eibetno) .
ikatz-kaku, ikatz-kakua. (d). Izena. iketz-kaku, ikex-kaku. Gancho para sacar el carbón de la carbonera. “Ortz bakarra, len esan dotena, ikex-txakua, iketza etaatzekua. Mart.” content_copy ortz-bakar, kako, -u.
ikatz-lan, ikatz-lana. (c). Izena. iketz lan. Trabajo que realizan los carboneros. “Ni neuk etxeako ei neban, eta emengo iketz-lana geixena bakoitza beretako izeten zan. Mateo.”
ikatz-neurtzaille, ikatz-neurtzaillia. Eibar. "Medidor de carbón. Herriko abastos politikan, ogixa pixau eta esnia graduau egitten zan moduan, ikatza neurtu egitten zan eta hori egitten ebana zan ikatz-neurtzaillia." (SB Eibetno).
ikatz-plaza
ikatz-plaza, ikatz-plazia. (d). Izena. iketz-plaza, ikez-plaza. Ikatz egin berria zabaltzeko eta edukitzeko lekua. “Eoten da, ikez-plazia esate ako, iketza etaa ta eukitzeko leku bat. Mart.”
ikatz-zaku, ikatz-zakua. (d). Izena. iketz-zaku, ikez-zaku. Saco de carbón. “Ikez-zakuak esate akon. Jose.”
ikazgei, ikazgeixa. Izena. "Ikatza egiteko gertautako egur zatixak." (SB Eibetno).
ikazgille, ikazgillia. (d). Izena. ikezgille, ikazgiñ. Ikazkina. · Carbonero. “Lengo basomutillek edo ikezgilliek eibena. Mateo.” content_copy ikázgiñ, txendorgille.
ikázgiñ, ikazgíña. (c). Izena. ikezgiñ, ikazkiñ. Ikatza egiten duena. · Carbonero. “Baba-baltzak urdaixakin, ikazgiñen jana./ Ikazgiñak egur-ikatza eitten dabe./ Goimendixan ikazgiñak eta bajanaz ta ikasiñ egurgiñan. Fran.” content_copy txendorgille, ikazgille. Esamoldeak: ikazgíñan. (c). Adberbioa. Ikatza egiten. “Joantxo ikazgiñan ibilittakua da gaztetan.”
ikázgintza, ikázgintzia. (c). Izena. ikezgintza. Fabricación de carbón. “Zure aittajuna ikazgintzan ibilittakua da./ Neguan ikezgintzia ta, egur-gertatzia ta. JJp./ Terese makiña bat einddakua zan, makiña bat ikezgintza einddakua. JJp.”
ikaztei-zulo, ikaztei-zulua. (d). Izena. ikeztei-zulo, ikazte(g)i. Txondorra egiten deneko gunea. “Pillak einda ikaztei-zuluan, bertan albotan pillak; gertu-gertu geo bertati. Cand.” content_copy txendor-zúlo.
ikaztoi, ikáztoixa. (d). Izena. Txondorra. “Gure etxian ein zeben, Ola-n, ikaztoixa. Aniz.” Etim.: ikatz+hobi, ziurrenik..