Bergara aldeko hiztegia

zurittasun. 1.zurittasun, zurittasuna. (a). Izena. Blancura. “Zer da aurreko zelaixan ikusten dan zurittasun aura?” 2.zurittasun, zurittasuna. (c). Izena. Izotzak belar gainean uzten duen geruza. “Zurittasun galanta zeuan gaur goizian.”
zuríttu. 1.zurittu. (a). du Aditza. Zuriz pintatu. · Blanquear, pintar de blanco. “Etxiak zuritzeko pinturia erregalatzen i dabe.” 2.zurittu. (b). da Aditza. Kolorea mudatu, zurbildu. “Galantak entzun arren ezta zurittuko./ Momentu baten zurittu zan da lurrera jausi zan.” 3.zurittu. (b). du Aditza. Elurra lur gainean jantzi. · Cuajar la nieve. “Edurra eiñ arren eztau zurittu.” 4.zurittu. (b). du Aditza. Pelar una fruta, un caramelo, etc. “Aitta, zurittuidazu naranja au.” 5.zurittu. (c). du Aditza. Justificar. “Bere jefia zurittu ezindda bajaukak neikua lan./ Orrekin bere burua zurittu nai izan dau.” BERE BURUA ZURITTU, gehienbat.. Esamoldeak: bere burua zurittu, gehienbat. Bere burua zurittu, gehienbat. 6.zurittu. (b). zaio Aditza. Ilea urdindu. “Zela zurittu jatzun burua!” 7.zurittu. (d). du Aditza. Apostua onartu. · Aceptar una apuesta. “Zurittu nai bok, zurittu.” 8.zurittu. (d). Aditza. Zorrak ordaindu. · Pagar deudas. “Alde guztietan zorrak jeuzkan baiña aittak zuritze juan.” 9.zurittu, zurittúa. (c). Izena. Zuriz pintatzea. “Ondo etorriko jako etxeaurriai zurittu bat.”
zuríuna, -e, zuríunia. (b). Izena. Kolore zuriko unea. · Mancha o espacio de color blanco. “Ze ete da Urrupaingo zelaixan dagon zuriuna aura?”
zuríxka, zurixkía. (b). Adjektiboa. Blancuzco, -a.
zurkaitz, zurkaitza. Adjektiboa. Antzuola. "Pertsona hotza, gogorra, goxotasun gutxikoa, gustorik ematen ez duena. “Zelako zurkaitza dan./ Goiko Iñaxi da gauzia zurkaitza." (Lar Antz)”
zurkatx, zurkatxa. Eibar. "Laborria, beldur handia. Eskarmentua ere esan nahi du. “Zurkatxa ez da ez maitte eta ez errespetua./ Emon detsan pasariakin makaleko zurkatxa artu dau." (AAG Eibes).”
zúrkun, zurkúna. (d). Izena. Letxuga edo aza bati gogortzen hasten denean kukulu erdian egiten zaion kirtena. Gora egiten duenean GARA esaten zaio. “Zurkuna, auraxe, lelengo azte jakon kertentxo aura. Zurkuna. Da gora ein baldin badau ba, garia. Don.” Behin bakarrik entzun dut..
zurrúmillo
zurrúmillo, zurrúmillua. (c). Izena. zurrúnbillo, txurrumillo. Remolino de agua. “Kontuz ibilli Bolintxoko presapian zurrumilluak dare ta.”
zurrúmurru, zurrúmurrua. (b). Izena. Rumor.
zurrun, zurrúna. (d). Izena. Tetxuak oso altuak zirenean, lekua aprobetxatzeko, haga eta abarrekin ateratzen zen tarteko espazioa, babak lehortzeko-eta erabilia. “Ori zurruna. Beste aga batzuk orren gaiñetik orma gaiñera o zapata gaiñera ipini, da emen gaiñian ba zurruna. Babia sikaketako ta olako gauzetarako. Jesus.” Berba hau ez da Bergara inguruan erabiltzen, baina bai Oñatin..
zurrunka.
zúrrut, zurrúta. (b). Izena. txurrut. El beber, la afición al beber. “Ari be majo gustatze jako zurruta./ Illuntzero zurrutian ikusten dot.” Esamoldeak: zúrrut eta zúrrut. (b). Esapidea. adierazkorra Edan eta edan. “Atsalde guztia zurrut eta zurrut pasau dou.” zúrrut eiñ. (b). du Aditza. adierazkorra txurrut eiñ. Edan. Arrautza irakinak zurrut egiten dira eta ez edan. Don.ren arabera ura edo ardoa, ostera, edan, ez zurrut. “Ardaua ta orrek gauza orrek eran. Zurrut esnia, ero artu nai eztaben gauza bat ume bati, manzanillia artu erain biar bajako, “ala, zurrut eiñ manzanilla ori”. Don.”
zurrutalári, zurrutalaríxa. (c). Izena. adierazkorra txurrutalari. Edale ona. content_copy zurrutéro.
zurrutára, zurrutaría. (b). Izena. Zurrutada. · Trago de bebida. “Esne zurrutara bat eiñ da belaxe nator.”
zurrutéro
zurrutéro, zurruterúa. (c). Izena. txurrutero (adkor.). Edale ona. · Buen bebedor. “Erriko zurruteruak txikiteuan ikusten dabe alkar./ Zurrutero majua eindda dago.” content_copy zurrutalári.
zurtu. Aditza. Eibar. "Txunditu, zur eta lur geratu. “Ainbeste ikusmirak aiñ leku gitxixan, zurtu ninduan.”
zutari
zutari, zutarixa. (d). Izena. Harizuta. Oihalaren "zutabeak" dira eta irazkia osatzen dute; haien artetik anezkak zeharraria pasatuko du ehuna egiteko. · Hilo de la urdimbre. “Eta gero, zutarixak, ziarrarixak. Josu.” Hari fuertea behar izaten zen, tentsio haundia jasan behar baitzuen. .
zútik. (a). Adberbioa. zutíñik. De pie. “Ezin da zutik egon.” content_copy tente. Esamoldeak: zutittara lana eiñ. (c). AditzaEsapidea. Etxearen egiturako egurrak konpresiora lan egin. “” zútittara ipiñi. (c). Esapidea. Tente edo ertzaren gainean ipini, ohol bat adibidez.
zutíko.
zutiko
1.zutiko, zutikúa. (d). Izena. Zerbaiti eusten zutik dagoen postea. “Postiai esate jako zutikua. Argi postiai zutikua ez. Etxe barruan betik ola ipintzen den zer bat. “Oni zutiko bat ipiñiko jotsau”, ori dok probisional ipiñiko jau. Da bestia berriz “poste bat dao amen”. Poste bat, betiko, baztarreko postia, erdikua, ero. Don.” 2.zutiko, zutikúa. Izena. botanika. Belar luzea, orri horixkaduna (?).
zutiñik.