Bergara aldeko hiztegia
zéra.
(a).
Izenordaina.
Palabra que se usa en sustitución de una que no nos viene a la memoria; tambien cuando queremos hacer una enumeración.
“Erosidazu zera, zigarro pakete bat./ Zera esan dosta: oian egoteko ta pastilla onek artzeko.”
ohar bat
Esamoldeak:
zeréko zéra.
(c).
Esapidea.
Erdi brometan, izena ebitatuz baina sujerituz, erabiltzen da.
“Zereko zerak esan jostak juateko zereko zerera eta preguntatzeko zereko zerai ia nun laga zeban zereko zera./ Zereko zerian emun jotsan laztana. ”
ez zera.
(b).
Esapidea.
Besteak esandako ezezko esaldiari aurka egiten hasteko esapidea.
“Eztaukala dirurik? Ez zera. Nun jauzkak pa terrenuekin etaratako milloiak? ”
bai zera!.
(b).
Interjekzioa.
Qué va!
“Ori politta dala? Bai zera! Pentsau eingo jak. ”
zerbáitt.
(c).
Izenordaina.
Zer edo zer. · Algo, alguna cosa.
“Zerbaitt ikusten bozu, erosi.”
Gutxi erabilia..
zéozer.
zerbáitti edo norbáitti deboziñóik ízan ez.
(c).
Esapidea.
Ez gustatu.
“Orrek lanai eztotsa bape deboziñoik./ Nazionalistia izan arren Arzallusi eztotsa bape deboziñoik. ”
zer dala ta.
(b).
Juntagailua.
adierazkorra
ze dala ta.
Zergatik. · Por qué, a santo de qué.
“Ze dala ta pagau biot multia kulpia beria bada.”
ZE DALA TA esan ohi da, batik bat..
zérden, zerdéna.
(d).
Adjektiboa.
zarden (Oñ., Antz.).
Lerdena, liraina. · Esbelto/a y hermoso/a. "Derecho, bien formado, esbelto." (Izag Oñ).
“Zerdena, aundixa ta edarra danian, zerdena. Klem.”
Ia galdua..
zerégiñ, zeregíña.
(b).
Izena.
Quehacer, tarea, ocupación.
“Beste zeregiñik ezpadago joan eingo ga./ Arek pe bere zeregiñak eukikoittu ta laga daixogun bakian.”
zéren, zeréna.
(c).
Izena.
Zuraren sitsa. · Carcoma, polilla de la madera.
“Ilberan botatako egurrai nekez eitte jako zerena./ Zerena; egaran eulixan mooko zer bat faten da. Da zulo txiki-txikixa eitten dau. Martin./ Altza da egur bat egunero dabillen gauza baten oso resultau ona dauka, baiña geldi laatzen bozu, pipixak, zeenak seiduan jaten dau. Martin.”
pipi.
Esamoldeak:
zerénak jan.
(d).
Aditza.
Carcomer.
“Zerenak janda dare etxeko mueble guztiak.”
zeréndu.
(d).
da
Aditza.
Zerenak jan. · Carcomer la madera.
“Ataiko kutxia zerentzen asitta dao.”
Fran.k hezurrei buruz ere badarabil, umorez.Jausi nitzanian, jentiak esaten daben moduan desgastiakin azurrak zerenduta egoten diela; nik an artu naban zartariakin e, zerenduta egon balitza auts eiñ eingo zan..
zerésan, zeresána.
(c).
Izena.
Hizpidea. · Tema del que hablar, motivo de habladuría.
“Txibatua zala ta etzala, makiña bat zeresan emun zeban beintzet. Lana esandako egunerako entregatzen bou, eztauke zer esanik.”
ZERESANA EMON, batik bat. "Zer esan" ere bai, horrelakoetan: Lana esandako egunerako entregatzen bou, eztauke zer esanik..
zergaldu, zergaldúa.
(b).
Izena.
zegaldu.
Zer galdua. · Nada o algo que perder.
“Nik ortan eztaukat zegalduik./ Zegaldua daukana mobidu deilla.”
ZEGALDU esan ohi da gehiago..
zerikúsi.
1.zerikusi, zerikusíxa.
(b).
Izena.
Influencia, dependencia, relación.
“Kosta alderako zerikusi aundixa dauka egualdi onak./ Nik eneban zerikusirik euki asunto aretan./ Gaur detenidu dabenak eztauka ETAkin zerikusirik.”
2.zerikusi, zerikusíxa.
(b).
Izena.
Ikusteko moduko gauza(k). · Cosa(s) que merecen verse.
“Gure errixan eztago zerikusi aundirik, ostera Bilbon beti izaten da zerikusixa.”
zerra.
1.zerra, zerría.
(b).
Izena.
Sierra.
“Zerriakin moztu bia da punta ori.”
Esamoldeak:
zerria erabilli.
Esapidea.
Jatordu baten asko eta bizkor jan. · Ponerse las botas comiendo.
“Ha zuan ha zerria erabiltzia Sagardo Egunian plazan! Ordu erdixan dana amaittu zuan; badakik duan danian gauzia”
2.zerra, zerría.
(b).
Izena.
Zerrategia. · Serrería.
“Okandin zeuan zerria./ Ori zerran lan einddakua da gaztetan.”
zerrátoki, zerreríxa.
Esamoldeak:
zerran ebai.
Aditza.
Zerrategiko zerra automatikoaz ebagi.
“Zerran ebaittako esolak die onek.”
ZERRIAKIN EBAI. Esku-zerraz edo trontzaz ebagi. Azkenian zerriakin ebai biar izan dot armaixua..
zerradúra.
1.zerradura, zerraduría.
(a).
Izena.
Sarraila. · Cerradura.
zerráill, -a.
2.zerradura, zerraduría.
(d).
Izena.
Hesia. · Cercado.
zerráill, -a, zerráilla, -ía.
(c).
Izena.
Cerradura.
“Zerraillía apurtu biar izan giñuan etxian sartzeko.”
/a/ berezkoaz zein gabe. Gero eta gehiago zerradura.
.
zerrári, zerraríxa.
(b).
Izena.
Zerran lan egiten duena. · Aserrador.
“Oso famaua zan Berrixotako Zerraritxua.”
zerrátoki, zerrátokixa.
(c).
Izena.
Serrería.
“Irizarren zerratokixa Ozetatik gora dago.”
Lehen zerratoki edo zerra zen arrunta, baina orain zerrerixa entzuten da gehiago..
- proba
- aasa
- abárketa
- abérats
- áborto
- adaríttu
- adóre
- afusilau
- agonixako
- ai
- áiña
- aintzakótzat artu
- aittazulo
- aixén txíki
- áizebe
- aiztatzáko
- ákats
- ála ála!
- albáilen
- aldákor
- aldera
- alegorri
- alkartasun
- almórrana
- altau
- amáika
- amásau
- Amériketa
- amortzu
- ánda
- andra-ikuste egun
- anikíllau
- ankábiur
- ankátrapu
- ánts
- antzeratu
- ao-sápai
- apárt
- apixo
- aprópos
- arabixa
- arántzarte
- arbide
- ardátz
- ardílana
- arénarri
- argínddar póste
- arílddu
- arkera egon
- armaixo aundi
- arotzérixa
- arráinddun
- arrana euki
- arrára
- arrauki
- arrébato
- arríbola
- arríttu
- artábirrin
- artámatxar
- arteroi
- artólapiko
- arúztu
- áski
- astákerten
- astegun soill
- astoperréjill
- asunur
- atekriskéta
- atrebídu
- átxur
- atzé-libre
- aukeráko
- auntz-bizar
- aurréra-kárga
- auspokerixa
- Autx-errixa
- azalatxúrtu
- ázi
- azkónar
- áztarka
- babábeltz
- báina
- bákarrik
- baldekára
- bána
- bapez
- bargázta
- barrandéro
- bárrika
- barruko naiez
- basáuntz
- básta
- batio
- be
- bedarrontze
- begilauso
- béiñ
- béla
- belaunbikótu
- belunka
- benpian
- beranéante
- berberdi
- beregándu
- bernamámiñ
- bertanbéra laga
- besteláko
- betózko
- bíar
- bidarri
- bietz-nárru
- bíkotx
- biñán
- birigatx
- bistúri
- bixk
- bizínai
- bizkárleku
- bokazíño
- bólu
- bórro
- botazíño
- brebenidu
- brotxilla
- bultzagarri
- burdíña-kósko
- burkúbeso
- burtárrasto
- buruázur
- burutazíño
- buztánikara
- damáikesa
- dantzáleku
- debozíño
- denbora
- desbárdiñ
- déskuidu
- déstera
- dilín-dalán
- diruzalétu
- domáu
- dra-dra-dra
- dulduríxo
- ebági
- edarto
- edur
- edurzúlo
- egiñáldi
- egóneziñ
- egúndoko
- Eibar
- elatz
- elízatar
- émendai
- enbído!
- enjeneral
- entañadera
- épai
- époka
- eraregi
- erderakára
- erdoi
- erkínddu
- Erlojuak dabil mundua
- erozeiñ
- erramillote
- errebez
- errége-errégiñak
- errékarri
- erremedíxau
- errengillára
- erréspetu
- érrez
- errí-lur
- érronka
- errubéra
- eságapeko
- esfórtzu
- eskástu
- eskillára-búru
- eskólau
- esku-errota
- eskúpeta
- esnati
- esnétela
- espínaka
- éstata
- estómagu
- estun
- étsai
- etxégintza
- etxóin
- euli-káka
- eupára
- euskalzále
- éxkel
- ezéla (be)
- ézinddako
- ézkondei
- ezpánaundi
- éztarri
- falsá-eskuadra
- farra-fárra
- fiésta
- fíxo izan
- fotografíxa
- frantzes-gólda
- frotáu
- fundídu
- gabióta
- gáinbera
- gaixozain
- galbíde
- gálera
- ganaudun
- gangárda
- garátu
- gari-azao
- garítxu bédar
- garraztásun
- gatzóntzi
- gazíttu
- gazté-dénpora
- geizto
- gérriko
- gibel bédar
- gírgerro
- gizátxarkerixa
- glu-glu
- goiága
- goldá-kútxillo
- gonaiza
- górantzia
- górriñ
- gosepásau
- gráda
- guardázibill
- gúriñ
- ibaazi
- idíau
- ígar
- igualéko
- ikára
- iketan
- íldako
- ille-joan
- íllúntzi bédar
- iñárra
- indizíño
- iñóra
- intxaur-káskal
- Inúzente égun
- ipúrbeltz
- ipurtázur
- irasagar
- irínddu
- irristo
- irústarbi
- ittáixo bédar
- itxas-maria
- itxungi
- itzebaittu
- ixiltásun
- íxur
- izen
- ízpi
- jabóiur
- jakínai
- jangoikuán atzámar
- jataille
- jazban
- jesukriston atzapar
- joán
- jornaléro
- jotekalari
- jústuri
- kaiñabéra
- kakagúra
- kákatza
- kalbo
- káletartu
- Kamiñondo
- kángrejo, -u
- kanpó-fúbol
- kántu
- kapónera
- karakote
- karéarri
- karlistáda
- karráxika
- kártola
- káskara
- kastáko
- katamíxar
- katóliko
- kaxagiñ
- kejáu
- kili-kíli
- kinkilléro
- kiríka
- kízkur
- kóbarde
- koipétsu
- kola
- komádrona
- konbersaziño
- konfusíño
- konpradóre
- kontrabeta
- kóntu
- korapillótu
- korrídu
- koskábillo
- kota
- kriáu
- kuartóe, -i
- kukúfraka
- kunbo
- kúrtzelu
- labádero
- labóre-lúr
- laiñera
- lakirixo
- lanerátu
- lanzádera
- láranja
- lárre
- lástaxee
- láuki
- lebadúra
- lekaixári
- lepagorri
- lerako
- lez
- limako
- líñu
- litxarreríxa
- lízun
- lokaáldi
- lóra
- lóti
- lúarrigintza
- lur
- lurrúndu
- máats
- máietz
- máistra, -o
- mákatz
- maláletxe
- mama
- mangá-mútur
- mantsótu
- marijuana
- márkes
- Martin Abade
- Mastérrekako éuskera
- mátxar
- maxkáldu
- mekauben zotz
- menderau
- mengor
- merkeáldi
- mezáko
- milagro
- minbéra
- miradóre
- mítiñ
- modúan
- moldiatzaille
- móro
- mostu
- motxárda
- muga-urrátu
- murruskára
- mutil-kóskor
- mútxur
- nagitturri
- napar-jénte
- narrúta
- Nebereta
- negu-mútil
- nerbióso, -a
- néure
- nóizko
- nórbaitt
- nun ero nundik
- -obi
- ode-zaparrára
- odóltsu
- ogi-kóskor
- ógro
- oilloluma
- óinddioko
- ojal
- okela-trontzo
- ola obe
- olzirau
- ondóko
- onez-onian
- opátxur
- ordáittu
- ordúrarte
- órma
- orrenbesteko bat
- ortóstu
- oskórri
- óstia
- ota-jaiki
- otsuai be ez opa
- otzíkara
- padezídu
- pago-lízar
- palankári
- pantalónera
- paralítiko
- párra
- pártez
- páseko
- pasmo
- páttal
- pédal
- pelotóe, -i
- perípuesto
- perretxikutári
- petrálontzi
- pikatára
- pikutára joan
- pinplau
- piñu-zuritzeko
- piripo
- pitxitxi
- plánto!
- plúma
- ponderau
- porsíakaso
- pótijo
- potx-potx
- prakánarras
- présape
- príxako
- proporziño
- pulpá-záku
- púntilla
- púta
- púxika
- rarokóte
- repetezíño
- sábi
- saiétera
- sako euki
- salbazíño
- saltzáile
- san martiñ
- sáno
- santuártu
- sare
- sasbera
- sasoiko
- sator-sagu
- ségarri
- seiréun
- sendátu
- sepultúra
- sífilis
- sinískor
- sobízkar
- sokadantza
- soltéro
- sorgin-áize
- soségu
- suatz
- subill-txendor
- suiñ
- súr-lúze
- sutauts
- taillerdun
- táket
- tantái
- tarrapatan
- tato
- teillégin
- tenporak
- testígutza
- tínte
- tíroka
- tóbera
- tolostúra
- tópeka
- tórto
- trajébaiñu
- tránpa
- trenbíde
- trintxa
- tríste
- trópel
- ttir-ttir
- txábeta
- txakur míngaiñ
- txámarra
- txantxángorri
- txar
- txarri-ágiñ
- txártel
- txatxútu
- txíflo
- txíle
- txímutx txákur
- txínguan
- txipítta
- txírriki-txárraka
- txirtxil bedar
- txitáldi
- txixá-érreka
- txonbolo
- txori-opil
- txósna
- txúleta
- ua-uau
- ugartu
- úle
- umétoki
- untzilla-keixa
- urbédeinkatu
- uretz
- uróillo
- urretx
- urrúma
- Urtézar egun
- uskeríxa
- uuu
- xapi!
- xirbistu
- zái
- zakú-patata
- zan bédar
- zapabúru
- zápla
- zapuztu
- zarrára
- zátar
- zéken
- zénbatero
- zer
- zerráu
- zeterixa
- ziarro
- ziezto
- zílindro
- zintta-dantza
- zíriñ
- zíttal
- zor
- zoroétxe
- zótiñ
- zúek
- zupa-zupia egin
- zurittasun
- zutíttu