Bergara aldeko hiztegia

soltéro, -a, solterúa, -ía. (a). Izena. Ezkongabea. Soltero, -a.
soltúra, solturía. (b). Izena. Soltura. “Berbetan dantzan baiño soltura aundixaua dauka.”
soman egon. Esapidea. Antzuola. "Pendiente, al loro egon, ibili." (Lar Antz).
sómanta, sómantia. (b). Izena. Egurtua. · Somanta, tunda. “Somanta ederra emun zotsen Elorrixon.”
somáten, somaténa. (d). Izena. Primo de Riveraren garaian, zibil gobernuzalez osatutako milizia. Etxean zuten arma eta besteak beste salatari lanak egin ohi zituzten. · Somatén. “Sasoe bateko somatenak izan bia zittuan ba gobiernuan aldekuak ero, ta arek armia eukitze juen itxuria. Politikako asuntua izan bia zuan zeozer. Klem.” Zenbait adinekok "txibato-frankista" zentzuan erabili izan du: Fulano somatena ei dok..... .
somáu. (c). du Aditza. Somatu. · Sentir, barruntar, intuir. “be asko zuan, baiña oiñ eztittut somatzen. Don.”
sonáu, sonáua. (d). Adjektiboa. Famatua. · Sonado, -a, afamado, -a. “ Iru sonauenak, iru pare irikin jasotako albergia. Hil.”
sonbúru, sonburúa. (d). Izena. sorbúru. Soinburua. · Hombro. “Sorburua dok puntu bat, eta sorbaldia esaten jakok gain danai. Don.”
soo, sóua. (a). Izena. sólo (Lein., Ub., Ang.). Soroa. · Labradío. “Soo ederrak dare Aixkarren./ Soluan dabill aitta.” /o/ edo bat luze samarra entzuten da. Barazkiak dauden lekuari ortu deitzen zaio, eta beste jeneroak daudenei soo. . Esamoldeak: soloik solo ibilli. (b). Esapidea. Leintz. Nondik nora ez dakiela, ganora barik ibili.
soóguen, soóguena. (c). Izena. Soro-goiena, soroaren goi aldea. · La parte más alta del labradío. “Erremolatxia daukau aurten sooguenian.” feedback sobárren.
soórma
soórma, soormía. (d). Izena. Soro-horma, aldapan dagoen soroari eusteko egiten den horma. “Sorokuai bai, soormak, baiña etxekuai paretia. Don.”
sopa.
sopánda, sopandía. (d). Izena. Teilatuko egurra. Gure lekukoak ez dira ados jartzen. Lekuko askorentzat, gailurraren paralelo doazen egurrak dira, alboaga edo goiaga izenez ere ezagutuak. “Sopandia. Berao gaillurran paralelo zoiazenak. Lar. Sopandia ba metro bete edo metro terdi luzeko egur sendo bat, asiento ona ein deixen kaballuak. Don.” Esaerak: Ori be or geratuko da, ez karrera eta ez sopanda. (d). Esaera. Norbait ez ikasketa eta ez ezer geratuko dela adierazten duen esaera polita. “Bueno nik askotan entzun izan dot esaten dala igual, ba “Ori be or geratuko da, ez karrera eta ez sopanda”. Eta orduan uste dot izaten dala ba asi dau gauza bat, baiña ez ola ganora geixegikin, da orduan ba ezta ailleauko ez karrera eta ez sopanda. Uste dot sentido orretan erabili izan dala. Lurdes.” KARRERA eta SOPANDa etxegintzako berbak dira, zurak..
sópera, sóperia. (a). Izena. Zopa ontzia.
sopurúku
sopurúku, sopurukúa. (c). Izena. botanika. poa annua. sopúru. Espiguilla. Belar txar hau etzanda zabal-zabal hazten da soroetan, eta oso kaltegarria da. .
sor, sórra. (c). Adjektiboa. Sorgorra. · Torpe, poco ágil. “Junturak sorrak paiño sorraguak dauzkat./ Olixua eixozu erruberiai, oso sorra dago ta.” Esamoldeak: s/zórrei olixúa. (c). Esapidea. Esapide honek ZOReta SOR hitzen arteko jokoa egiten du. “Zor aundixak dauzkakela? Trankill mutill; zorrei olixua.” Zorrak umorez hartzeko-edo esateko modua..
sorbálda, sorbaldía. (b). Izena. solbarda. Hombro. “Ezkerreko sorbaldan daukat mina./ Solbardia etara ein ddot. Don.” Harri edo zaku bat bizkarrera jasotzen da eta ez sorbaldara. Toribio Etxebarriak «homóplato» dio. Sorburu edo sonburu ere deitzen diote askok. Don.k dio sorburu puntu bat dela eta sorbalda gain guztia. (?)..
sorbéltz, sorbéltza. (d). Izena. rhamnus alaternus. Karraskilla. content_copy karráskilla.
sorburu.
sórgiñ. 1.sorgiñ, sorgíña. (a). Izena. Bruja. “Dana sorgiña zan orduan. Personak zien, tontolapiko pilla bat. Da gero pistolia jarri zanian dana ziero amendau. Mertz./ Kanpazarko aitzian, uste dot antxe esaten jakola Sorginzulo oinddio be, kueba bat dagolako, aiz-zulo bati. Nik entzunda lenao ba sorgiñak goizian egunsentixan pasatzen da, “Nora?”, ta “Sorginzulora”. Don.” Gure aita-zanari entzundako sorgin-kontu batek zera dio 1970 aldera jasotako apunte baten arabera: Sorgiñak beren jefiai ipurdian mun emoten ei zotsen. Beiñ sastria zan sorgin berri bati tokau ei jakon eta onek mun emuterakuan zast!, jostorratza sartu zotsan. Jefiak esan zeban: "—Sorgin berri, zorrotza daukak mutur ori". —"Bai, atzo zorroztu berri". . 2.sorgiñ, sorgíña. (a). Adjektiboa. Bruja, tramposa, mandona. “Sorgiñ galanta eindda zare zu./ Bei sorgiñ orrekin ezin ddou burutu. ” Elektrizitateaz honakoa entzun izan dugu, entxufe, kable, kontaktu eta abarrekin burutu ezinik ibiltzean: Eletrizidadia sorgiña da gero!. 3.sorgiñ, sorgíña. (c). Adjektiboa. Se dice de las vacas aficionadas a escapar de los cercados.