Bergara aldeko hiztegia

armaixo aundi, armaixo aundíxa. (d). Izena. Arropa zintzilik edukitzeko moduko armarioa.
armazóe, -oi, armazóia. (c). Izena. Edozein gauzaren egitura. Armazón. “Armazoia ifintzen da enkolauta; gero ia kolokau eitten da, bisagriakin eta kolokatzen da markuan. Sebas.” Donatorentzat, adibidez, etxearena eskeletua da; armazoia erremintentzat erabiltzen du gehiago.. content_copy eskéleto, zúraje.
armeríxa, armeríxia. (a). Izena. Eibar. Armagintza. “Asko ziran baserrittik etortzen ziranak armerixara. (Etxba Eib). ” content_copy armagintza.
armiarma.
armoníxa, armonixía. (c). Izena. "Armonixan egon" esapidean erabilia batik bat. Ikusiko dugunez, armonixa ona edo txarra izan daiteke. Giro, lagunarte, barne-egoera, ona edo txarra, alegia, baina armonixan egon beti da urduri eta tenple txarrez egotea. · Armonía. Usado casi exclusivamente en los siguientes modismos. armonixán egon, pasau. (c). Esapidea. Arduratan egon, urduri egon; zerbaiten zain, batik bat. · Estar nervioso, normalmente a la espera de algo. “Alabia falta zan, da gau guztia armonixan egon naiz (edo pasau dot). ” Esamoldeak: armoníxa ederrían, onían egon, pasau, bizi. (c). Esapidea. onían. Giro onian, lagunarte ederrez. “Eskursiñuan izan ga. Armonixa ederrian pasau dou eguna./ Alkarrekin armonixa txarrian bizitzia baiño obe bakarrik.” Baita armonixa txarrian. Alkarrekin armonixa txarrian bizitzia baiño obe bakarrik..
armora, armoria. (d). Izena. Oñati. "Armóra bat: cualquier montón de piedra." (Izag Oñ).
armózau. (a). du Aditza. Gosaldu. · Desayunar. “Beti prixaka armozatzen dot.”
armózu, armozúa. (a). Izena. Gosaria. · Desayuno. “Gaur ze jan dozu armozutan?”
armúka, armukía. (d). Izena. Harkaitz txikia. · Peñasco. “Ardixak armukapera joaten die billotxa ein barrixan keizpe billa. ”
arnása, arnasía. (a). Izena. Aliento, respiración. Esamoldeak: arnása, arnasía. (a). Izena. Aliento, respiración. Esamoldeak: arnása, arnasía. (a). Izena. Aliento, respiración. arnasía joan. (c). zaio Aditza. Arnasa gabe gelditu. “Baloiak estemanguan jo eta arnasia joan jako, ta etxako bela etorri. ” Arnasía etorri:arnasa bere onera etorri.. arnasía gastáu. (c). zaio Aditza. eufemismoa Hil. “Goizeko seirak aldera arnasia gastau jako.” arnasía estútu. (b). zaio Aditza. Arnasa oso jarraian hartu nekeagatik edo osasun arazoengatik. “Arnasia estututa dauka ta eztakitt luzerako izango dan.” arnasía berótu. (a). zaio Aditza. Arnasestuka hasi nekeagatik. “Elgetara orduko majo berotu jakun arnasia.” arnasia artzeko asti barik. Esapidea. Lanez gainezka, arrapataka. arnasía ártu. (a). du Aditza. Respirar. arnasa luziak artu. (d). Esapidea. Suspirar. “Ze, arnasa luziak artzen? Don.” arnasía joan. (c). zaio Aditza. Arnasa gabe gelditu. “Baloiak estemanguan jo eta arnasia joan jako, ta etxako bela etorri. ” Arnasía etorri:arnasa bere onera etorri.. arnasía gastáu. (c). zaio Aditza. eufemismoa Hil. “Goizeko seirak aldera arnasia gastau jako.” arnasía estútu. (b). zaio Aditza. Arnasa oso jarraian hartu nekeagatik edo osasun arazoengatik. “Arnasia estututa dauka ta eztakitt luzerako izango dan.” arnasía berótu. (a). zaio Aditza. Arnasestuka hasi nekeagatik. “Elgetara orduko majo berotu jakun arnasia.” arnasia artzeko asti barik. Esapidea. Lanez gainezka, arrapataka. arnasía ártu. (a). du Aditza. Respirar. arnasa luziak artu. (d). Esapidea. Suspirar. “Ze, arnasa luziak artzen? Don.”
arnaséstu, arnasestúa. (b). Izena. Jadeo, respiración sofocada. “Eurixa asi zuan da aintxintxika joan nitzuan etxera arnasestu baten./ Oetik entzuten najuan txakurran arnasestua.” Esamoldeak: arnaséstuka. (b). Adberbioa. Jadeando. “Arnasestuka etorri da txakurra.”
arnásots, arnasótsa. (b). Izena. Arnasa hartzerakoan egiten den zarata. · Ruido de respiración. “Sartu jakun ikariakin etzan arnasotsik pe entzuten./ Baten baten arnasotsa sentidu neban ate onduan.”
árnika bédar, árnika bedárra. (d). Izena. botanika. Chelidonium majus. árnika. Celidonia.
áro. 1.aro, arúa. (d). Izena. Lurrarentzako giro ona. · Tiempo apropiado para la tierra. “Au da arua garixak ereitteko.” Gutxi erabilia, eta familia batzuetan bakarrik. Giro da arrunta.. 2.aro, arua. Eibar. Temple.
aról. 1.arol, aróla. (d). Adjektiboa. i. Ahula. · Fofo, -a, hinchado, -a, poroso, -a, de poca fuerza, densidad o consistencia. “I aiz personia arola.” Baita gaixotasunezko gizen faltsuez edo barrutik usteldutako arbolez ere. Gutxi erabilia. . 2.arol, aróla. (d). Adjektiboa. Ahoberoa eta zoro samarra. Gutxi erabilia.
aroldu. (d). "Secarse, ahuecarse algunos productos, por ejemplo ajos. “Berakatzak lehenengo zildu eitten dira eta zahartutakuan aroldu." (SB Eibetno).”
aroltasun. Aditza. Eibar.
árotz, arótza. (a). Izena. Carpintero.
arotz-aizkora, arotz-aizkoria. "Hacha de carpintero.
arótz-bánku
arótz-bánku, arótz-bánkua. (c). Izena. rotzak egurra eskuz lantzeko erabiltzen duen mahaia. Banco de carpintero.