Bergara aldeko hiztegia

okela-trontzo, okela-trontzua. (d). Izena. okela-tronpo. Okela zati handi borobila.
óker. 1.oker, okérra. (a). Adjektiboa. Torcido, -a. “Tornillo au okerra dago./ Sake okerra eitten dau pelotiak.” ohar bat content_copy biur. feedback zuzen. 2.oker. (c). Adberbioa. Torcido. “Pareta au oker dago.” Esamoldeak: ókerka. (c). Adberbioa. Alde batera okerturik. “Okerka-okerka, justuan aillegau zan ataira.” 3.oker. (b). Adberbioa. Gaizki. · Mal. “Azkenian negoziua oker joan jakon./ Oker asten dana oker akabatzen da.” Esamoldeak: okérrago. (b). Adberbioa. Peor. “Eztakitt ze dan okerrago, sikutia ala euri zakarra. ” okerréra jo zéozek. (c). Esapidea. Txarrera egin. Evolucionar desfavorablemente. “Gaixuak azkenengo egunetan okerrera jo dau. ” ókerrenera jota. (b). Esapidea. En el peor de los casos. “Okerrenera jota botatako dirua galdukou.” ókerren, ókerrena. (c). Adjektiboa. Txarrena. · Lo peor. “Okerrena ezta ori, okerrena betiko asarretzia da.” 4.oker, okérra. (b). Adjektiboa. Bihurria. · Travieso, -a. content_copy biúrri, biur. feedback zintzo, formal. Esamoldeak: diabrua baiño okerraua izan. Esapidea. Oso okerra, bihurria izan. “Diabrua baiño okerraua zan txikittan. ” 5.oker, okérra. (b). Adjektiboa. Gaiztoa. “Zela izan leike personia ain okerra.” 6.oker, okérra. (c). Izena. Kaltea. · Daño, perjuicio. “Azkenengo izotzak oker aundixak eittu Naparruan./ Oker aundixak eitteitue otsuak ardittan.” content_copy kálte. Esamoldeak: okerra euki. (c). Esapidea. Kaltea jasan. “Oker galanta euko zeben, pentsatzen jata. Eli./ Erderaik ez jakittiak okerra eukitzia, ori bai, akordauta eta sufriduta e. Don. (AA BergEus, 344. o.).” 7.oker, okérra. (c). Izena. Ezbeharra. · Acción desgraciada, infortunio, accidente. “Eskupetiakin errez eitten da okerra./ Okerren bat ezpadauke laster die emen.” content_copy ezbíar. Esamoldeak: oker aundi barik. (c). Esapidea. Ordurako edo sasoirako. “Gu be amarretarako... oker aundi barik aillegauko giñustan, baiña ordurako entrada danak salduta jezian. ” "Asko konfunditu barik" zentzuan ere entzun daiteke: Oker aundi barik esango neukek ze pasau bia dan azkenian.. okérrik ézpada. (c). Esapidea. Ezustekorik gertatzen ez bada. “Okerrik ezpada emen izango nok zortziretarako. ” 8.oker, okérra. (d). Izena. Bihurrikeria. · Travesura. “Gure mutiko onek okerra besteik eztauka.” Esamoldeak: ókerrak eiñ. (b). Esapidea. Gaiztakeriak egin. Hacer travesuras “Gure txikixak okerrak eitten pasau dau goiz guztia.” Gaiztokerixak eiñ esaten da antzeko zentzuarekin.. 9.oker-oker eiñ. (c). Aditza. Torcerse un objeto o una persona. “Ori ezta ola; orretan oker zare.” content_copy bíur-bíur eiñ. 10.oker egon. (b). Esapidea. Estar confundido. “Ori ezta ola; orretan oker zare.” feedback zúzen egon.
10.oker egon. (b). Esapidea. Estar confundido. “Ori ezta ola; orretan oker zare.” feedback zúzen egon.
okerréko, okerrekúa. (b). Adjektiboa. Confundido, -a, errado, -a. “Gauzia konpontzeko, okerreko bidia artu dau./ Okerreko atia jo giñuan. ”
okérruna, -e, okérrunia. (c). Izena. Oker dagoen unea. · Torcimiento, curva. “Errekiak okerrunia eitten daben lekuan jausi zan kotxia.”
okértu. 1.okertu. (a). da du Aditza. Torcer(se). “Erruberia okertu jako bizikletiai.” 2.okertu. (b). da Aditza. Volverse travieso o pícaro. “Len formala zan baiña asko okertu da aspaldixan.” 3.okertu. Aditza.
ókill
ókill, okílla. (c). Izena. picus viridis. Pájaro carpintero. “Okillak piku luze ta zorrotza eukitzen dau.”
okil txiki
okil txiki, okil txikixa. (d). Izena. sitta europea, sendrocopos minor, jinx torquilla.. Sitta europea. Trepador. Dendrocopos minor. Pico menor. Jinx torquilla. Torcecuellos. Hiru hegazti hauek izen bera dute Bergaran. (Sarasua.).
okollo, okollue. Izena. Aramaio. Baserrian, eskaratz ondoko gelatxo bat.
ókotz, okótza. (a). Izena. kokotz. Barbilla, mentón. “Garbittuizu okotza, arrautzia daukazu ta.” KOKOTZ ere entzun daiteke inoiz.. Esamoldeak: okotzéraiñoko tripía. (c). Esapidea. Tripa handia. Haurdunaldikoagatik batik bat. “Okotzeraiñoko tripiakin, da artian souan atxurran.”
okotz-zulo, okotz-zulua. (c). Okotzean irteten den zuloa. · Hoyuelo.
okozbíko, okozbikúa. (d). Izena. Okozpea loditzen denean zenbaiti irteten zaion bigarren okotza. · Doble barbilla. “Mekauben, orrek dauka okozbikua./ Okozbiko galanta azi jako.”
ókozpe, ókozpia. (c). Izena. Papada. “Kantuan ziarduen kanoniguak okozpe guri-gurixakin.”
ókozpeko, ókozpekua. (c). Izena. Okotz azpiko zartada. · Golpe bajo la mandíbula. “Okozpeko bat emungostat deskidatzen baaiz.”
okozpeko intxaur.
okúrrentzia, okúrrentzia. (b). Ocurrencia. “Iñok eztako okurrentziak eukitzeittu./ Zeiñek euki zeban ordu ortan plaiara joateko okurrentzia?”
okurrídu. (b). zaio Aditza. Bururatu. “Zuri bakarrik okurritzen jatzu olako gauzak./ Okurritzia be eztok gutxi. ”
ol
ol, ola. (b). Izena. Ohola. · Tabla. “Arotzérixan erosittut ol onek./ Ola dok pa, josteko suelua, meetxuauan, da tabloia dok pa aundixan. Don.” Tabla entzuten da gero eta gehiago. 3 zmko lodiera baino handiagokoei tabloi deitzen zaie..
1.ola, olía. (d). Izena. Ferrería. “Olan ei zuan joan dan gizaldixan olia.” Olak aspalditxo galdu ziren eta lekuizenez aparte hitza ez da erabilia, baina zaharrek badute entzutea, eta baita olagizonena ere. Bestalde, bada auzune bat Elorregitik hurbil Ola izenekoa. Gure datuen arabera, XIX. mendearen erdi aldera ola handi bat egin ze han, martxan jarri ere egin ez zena, atzeratuta geratu baitzen, burdingitzako sistimak zeharo aldatu ziren-eta sasoi hartan. .
2.ola. (a). Adberbioa. olan (Eib.). Honela, horrela. · Así. “Ola ezin dda bizi.” Esamoldeak: olaxe ba! (gure kontuak). Esapidea. "Batez ere, zaharrek hitz egitean, isiluneren bat dagoenean edo betegarritzat esaten dute." (Lar Antz). ola(n) dok ala!. Interjekzioa. ola. Zer uste duzue zuek!? “Ze mutillak! Olan dok ala! Lenago ura eruan zenduen da oin gatza nai dozue? (SM Ezten).” ola ta ola. (c). Esapidea. Solaskideak azalpena ezaguna duenean erabiltzen den laburpen formula. “Eta etorri jatan esanez ola ta ola zerela etxian eta ia joango nitzan laguntzera. ” ola dalakuan.