Bergara aldeko hiztegia

azalatxúrtu. (d). du Aditza. azalatxurrátu. Sail bat azalatxurran egin. “Gabera orduko garo-sail guztia azalatxurtu giñuan.” content_copy zopizártu.
Azáldeittako kárdu
Azáldeittako kárdu, Azáldeittako kardúa. (d). Izena. botanika. Carlina acaulis. Azaldittako kardu. Eguzki lorea. Azaldeitta (Azaldegieta) Bergara eta Oñati artean dagoen mendigain bat da. content_copy éuzki lóra.
azáldu. content_copy azáldu. feedback azáldu.
azal-kéndu, azal-kendúa. (c). Izena. Azal-urratua. Gorputzaren azala kendutako unea. · Rasponazo. “Eskillaran jausi eta kriston azal-kendua ein ddot besuan./ Azal-kendu galanta ein ddost zapata txarri orrek orpuan.” content_copy narru-kéndu.
azáltsu, azaltsúa. (c). Adjektiboa. Azal asko eta mamin gutxi duena. · Pellejudo. “Aurten oso azaltsuak dare babak.” feedback mamíntsu.
azanaorixa.
ázao, ázaua. (d). Izena. Sorta (gari-sorta, linu-sorta, etab). · Haz, gavilla. “Garixa ebai ondoren azauak eitten zien, da gero gari-metak.”
azaoketa, azaoketia. (d). Izena. Azaoak lotzea. “Uda guztian azaoketan ibiltzen zan baserrik baserri. (Lar Antz)” Donatok AZAOKETARAKO ZIRIXA deitzen dio langintza honetarako ziriari. Garixa berakin lotzen dok, bueltia emun da gero azaoketarako ziri bat izeten dok, okerra, puntan kaku txiki batekin, tak, sartu ta arekin estututa geratzen jakok korapilluoi. Don..
aza-óstro. 1.aza-ostro, aza-ostrúa. (b). Izena. Azaren orria. 2.aza-ostro, aza-ostrúa. Antzuola. "Belarri handiak. “Orrek dauzka aza-ostruak." (Lar Antz).”
ázaro, ázarua. (d). Izena. Giro ona soroentzat. “Au dok azarua au, kanpua irabazten jaok (euri gozatsu bat diharduenean esana, adibidez).” Hilabeteari zemendi (oso hiztun adintsu eta onek). Bestela, nobienbre. .
azárre, azarría. (c). Adjektiboa. Handia, galanta. · Grande, robusto, -a. “Aspalditxuan ikusteke neukan, da gizona azarria dago Juakiñ./ Mozkor azarria arrapau giñuan./ Eztok azarre-azarria, baiña artu ein biako juau.” Mugatuan beti, adibideko azarre-azarria modukoetan izan ezik. Substantiboa artikuluaz edo gabe: gizona azarria edo gizon azarria..
azátz, azátza. (d). Izena. Labratutako soroan egiten diren seinaleak (erpilak, madalak, lastoa...) hazia nondik nora erein behar den jakiteko. · Señales que se hacen en los labradíos, con terrones, ramitas, etc. para guiarse en la siembra. “Garixa ereitteko-ta lenengo azatzak ipiñi biar izate zittuan. Klem.”
azazkal.
azbéte. (d). Zenbatzailea. Hazbete. Atzaparraren lodiera, luzera unitate gisa erabili izan dena. “Azbete inguruko zulua dauka tubuak.”
azbizar, azbizarra. atzbizar. "Azazkalen bueltan irteten diren azaltxoak. · Padrastro." (Lar Antz).
áze.... (b). A zer... · Menudo, -a... “Aze sorgiña eindda dagon ire alabia./ Bart, aze negarrak ein dittuan zuen Peruk.” Esamoldeak: ázelako. (b). adierazkorra azelakotxe. Menudo. “Azelakotxe mozkorra ekarri zeban atzo./ Azelakotxe zaratak etara zittuen” Á zelakótxe ebaki ohi da normalean..
azélga, azelgía. (a). Izena. botanika. Beta vulgaris. Zerba. Arrasate aldean zarba deitzen diote. .
azeliñ, azelíña. (d). Izena. Eibar. "Turbina, rueda. “Saturixoko indarretxian azelin barrixa ipiñi dabe. Leena ixa ez zan gauza eta txatarretara botako eben./ Agorrakin, amorraiñak larri eta azeliñak geldi." (SM).”
azénaixa
azénaixa, azénaixia. (b). Izena. botanika. Daucus carota. azanaórixa, zanaorixa. Daucus carota. “Azenaixia oso ona ei da bistarako.” Ortuan lantzen da, baina berez hazitakoak ere badira..
azértau. (a). du Aditza. Acertar. “Azertau giñuan edarki jai artziakin./ Lenengo tiruan azertau neban erbixa./ Ezetz kinielia azertau.”