Bergara aldeko hiztegia

tóbera, tóberia. (d). Izena. Ermentariaren sutegira auspoak edo haizegailuak sortzen duen haizea eramaten duen tutua. · Tobera. “Auspua eraitteko toberia, bai toberia. Gero emen zulotik urtetze otsan aixia; zenbat eta bizkorrau eragin dda aixe geixau. Inaz.”
to berba eiñ. Esapidea. Leintz. Hika berba egin. “Orrek to berba itten dau.”
toitx. Interjekzioa. "Ardiei deitzeko modua. “Toitx, toitx, toitx... ta etorri itte zien." (Lar Antz)” content_copy toz.
tóka, tókia. (d). Izena. Toka jokoa. · El juego de la toca. “Amatiñon be bazuan tokia; orduko sardantei geixenetan izete zuan. Klem.”
tokámen, tokaména. (d). Izena. Herentzia partea.
tokámentu, tokámentuak. (d). Izena. Dokumentuak; hitzak oker aditzeko erraztasuna duen zenbaitek erabilia. · Documentos. Llamábanle así algunos por confusión y por ser la palabra castellana que les sonaba más parecida. “Maltzako” Klementak esana zesteroaren hitzak ekarriz; "anderiñia" andena da, hau ere zesteroak asmatua. Antzerakoa gertatzen da beste zenbait hitzekin: alikante, antomoill, dronillo, barbantzu, kalamonika....
tokatorreka. (d). Adberbioa. tokotorreka (Antz.). Ume jolasa. “"Toca y corre"tik dator hori, tokotorre./ Tokotorreka aurreko pala bixak apurtu nittuan.”
tokáu. (a). da zaio Aditza. Tocar, corresponder. “Zeiñi tokatze jako fregaua eittia?” Bestalde, Ari tokau eitte jako esan ohi da, batzuetan ironiaz, honako honetan bezela: Gizon aberats batekin ezkondu ei zan Eibarko neska bat, eta andik puntuko joan ei jakon amai negarrez, gizonorrek keridia zeukala ta. Amorrek esan ei zotsan: "Badakizu ba, ari tokau eitte jako ta". . Esamoldeak: bai tokáu be astuái pólaiñak. Esapidea. bai tokáu be astuái kónfittak. Dagokiona baino jazkera dotoreagoa eramateagatik edo halako gauzengatik norbaitez adar-soinuan esan ohi den esapidea. tókatzeko be aundixá izan. (c). Esapidea. bai tokau be. Ezusteko txarra edo zelebrea gertatu.
tokera. Eibar. "Juego de dinero que se hacía con monedas de cobre. El que más cerca de la pared o de un cuchillo clavado en el suelo dejaba la moneda se llevaba el resto." (SB Eibetno).
tóketa, tóketia. (d). Izena. Musika pieza. “Eta gero Bidekutzian bi, toketak esaten gontsan, bi pieza, toketak zien orduan. Sot. (AA BergEus, 334. o.).” Erdarazko ".
tóki, tókixa. (a). Izena. Lekua. · Sitio, lugar. content_copy léku. Esamoldeak: tokittan. Esapidea.
tókilla, tókillia. (b). Izena. Toquilla, chal. “Gero asi zien tokilla batzuk; aura abrigo aundixa izete zan, tokillia, gerriraiñoko zera. Aniz.”
tokillo, tokillua. Izena. Antzuola. "Ganbara bazterrean egoten zen toki itxia; bertan txitak ateratzen ziren edo mizpirak gordetzen ziren. “Erautzan txorixuak tokilluan eote zien." (Lar Antz)” Etim.: toki+illun. Bada Oñatin Tokillo izeneko baserria..
tokittan. Esapidea.
tokotorreka.
tólba, tólbia. (d). Izena. Tolva de molino.
tóldo, tóldua. (a). Izena. Toldo.
tolósa bába
tolósa bába, tolósa babía. (b). Izena. botanika. Babarrun gorria, batzuentzat, "pinttana" beste batzuentzat. content_copy tolósana.
tolósana, tolósania. (d). Izena. botanika. Tolosa-baba.
tolóstu. (b). tolóstau, toléstau. 1.tolóstu, tolóstau, toléstau. (c). du Aditza. Tolestu. · Plegar, doblar. “Prakak kendutakuan, tolostu ta armaixora.” 2.tolóstu, tolóstau, toléstau. (c). du Aditza. Txukun eta hutsarterik gabe jarri bata bestearen gainean, gehiago kabitu dadin. Apilar “Bandixuan sartzen dou, da gero tolostau. Don.”