Bergara aldeko hiztegia

ígar. íar. 1.igar, igárra. (c). Adjektiboa. Lehorra, hezetasun gutxikoa. Egurragatik, batik bat. · Seco, -a. “Egur igarrak eziak baiño obeto eitten dau su.” feedback éze. 2.igar, igárra. (c). Adjektiboa. Pertsonez, argala. · Delgado, tratándose de personas. “Eztozu ezautzen, surluze igar bat.” Esamoldeak: zotza baiño iarraua izen. Esapidea. Oso iharra izan. (Lar Antz).
igári, igaríxa. (c). Izena. Igari egitea. · El nadar, el nado. “Igarixak eztotsu eingo kalteik./ Anton igarira joan da.” Esamoldeak: igarixan eiñ. (a). Aditza. Nadar. “Igarixan eittia gustatze jako. ” Sin. uger eiñ. (Lein.).. igaríxan. (a). Adberbioa. Igari egiten. Nadando “Ikasi dozu igarixan?”
igarilári, igarilaríxa. (c). Izena. Nadador. “Bergan igarilari onak dare.”
igarileku. 1.igarileku, igarilekua. Izena. “Boluko presapia zuan gure igarilekua.” 2.igarileku, igarilekua. Izena. Eibar. "Piscina. Azken urtiotan asko indartu da pizina berbia, baiña jente nagusixak natural-natural darabil igarileku berbia. Kontuan izan 1934an Amañako presa onduan; Barrenengua basarri azpixan egin zala Eibarko lehenengo igarilekua, eta izen horrekin ezagutzen zala." (SB Eibetno)
igárri. (a). du Aditza. Acertar, adivinar. “Ezetz igarri zenbat urte dauzkaten?/ Arpegixan igartzen jatzu gizurretan zabitzena.” Igarkizunak ezetz igarri, ezetz igarri... formulaz hasten dira. Igarri intuitiboa da eta asmau, berriz, deduktiboa. Antz emon sinonimoa da testuinguru askotan.. content_copy azértau. Esamoldeak: igarri-igarrixa. (c). Esapidea. Gauza jakina. “Igarri-igarrixa zan ze pasau bia zan etxe orretan.”
igártu
igártu. (b). da du Aditza. iartu. Landareek hezetasuna galdu. · Secarse la leña, marchitarse las plantas. “Zuk sartutako lora guztiak igartu die./ Atzo ebaittako bedarra igartuta dago./ Izotzak igartu dau loria”
ígel egon. (d). Estar en celo la cerda. “Txarrixa igel dago. Don.” content_copy irausi egon.
igeltsérixa. 1.igeltsérixa, igeltsérixia. (c). Izena. Igeltsu fabrika. · Yesería. “Araneko igeltsérixia ” content_copy igeltsu. 2.igeltseríxa, igeltserixía. (c). Izena. Igeltsero lanbidea. · El oficio de albañil. “Ogei urte daroiat igeltserixán.” Erreparatu azentuari.. content_copy igeltsérotza.
igeltséro, igeltserúa. (a). Izena. ieltsero. Albañil. “Igeltserua darabille etxian.”
igeltsérotza, igeltsérotzia. (c). Izena. Igeltsero lanbidea. “Igeltserotzia ez pentsau bi egunetan ikasten danik.” content_copy igeltseríxa.
igéltsu. 1.igeltsu, igeltsúa. (b). Izena. Yeso. “Teillatuan igeltsua ipintzen dabitz.” 2.igeltsu, igeltsúa. (b). Izena. Araneko igeltsu fabrikari igéltserixia edo igeltsúa deitzen zitzaion. · Fábrica de cal. “Igeltsuko mutillak akzidentia euki ei dau.”
íges, igésa. (c). Izena. ies. Igesketa. · Huida. “Bixen artian preparau zeben Segoviako igesa.” Esamoldeak: igesái emon. (c). igesixái émon. Ihesari eman. · Darse a la fuga. “Guardazobillak somau zittuanian iesai emon zotsan.” íges eiñ. (a). du Aditza. ies eiñ. Ihes egin. · Huir, escapar. “Kartzelatik iges eiñ i dabe.” content_copy ospa eiñ, álde eiñ, ánka eiñ.
igési. (b). Adberbioa. iesi. Ihes eginez. Huyendo. “Aspaldixan etxetik igesi dabill./ Gurasuei (edo gurasoen) igesi, Italiara joan jakuen alabia.” Igesi ibili eta joan, batik bat. NONDIK, NOREN edo NORI igesi. .
igétai, igétaixa. (b). Izena. iétei, iétai, igítai, ítei. Hoz. “Garixa ebaitzeko ietaixa esaten jakon, da gero artua ebaitzeko ero arbixa etaratzeko sega-igetaixa. Bat izeten da agindduna, garixa ebaitzeko, da bestia izeten da agin baria, zorroztutakua, arrixakin zorroztutakua. Don./ Aria, goldia, atxurra, eskubaria, segia, poraiña, iteixa, segaiteixa... Mertz.”
ígez. (b). Adberbioa. íez. Iaz, joan den urtean. · El año pasado. “Igez ondo, aurten gaizki.” Sin. joan dan urtian.. feedback aurten.
igitai.
igítta, igittía. (d). Izena. iítta, iditta. Gari-ebakitze sasoia eta lana. Igitaiaz ebakitzen zen orduan, eta hortik datorke izena. “Iittia esate jakon, gari ebaitzeko sasoiai; iittia. Aniz./ Artzalekuak iittara etorteko gurera, Eizalera. JJp.” Etim.: igitai (igitai lana). (?).. content_copy garí-ébaitze.
igo. (a). da du Aditza. ixo. Subir. “Aixkorriko puntaraiño igo naiz./ Seigarren pisuraiño igo giñuan./ Gaizki ixo dot aldapia.”
igoera, igóeria. (c). Izena. Subida, ascensión. “Gasoliniak berriz be igoeria ei dauka./ Arantzazutik Durura igoera gogorra dago.” feedback jatxíera.
igual. 1.iguál, iguála. (a). Adjektiboa. Berdina. · Igual. “Zu ta anaia igual-igualak zate.” content_copy berdiñ. 2.igual. (a). Juntagailua. Agian. · Quizás, igual. “Egualdi ona eitten badau igual mendira joango ga.” content_copy biarbada, ákaso. 3.igual izan. (a). Aditza. Berdin izan. “Egizu nai dozuna, neri igual jat. ” content_copy bérdin izan.