Bergara aldeko hiztegia

sendátu. sendotu. 1.sendatu, sendotu. (c). da du Aditza. Lodieran irabazi, loditu. “Urtebetian asko sendatu da arbola au./ Metro erdi inguru sendotu dabe bidia eskoriakin.” Edurra ere sendatu egiten da. Gabian edurra sendatu dau. Ostera, pertsonak eta animaliak gizendu, ez sendatu. Loditu gutxi entzuten zaie zaharrei. . 2.sendátu, sendotu. (d). da du Aditza. Sega guztiz kamustu. Pikadura sendatu; loditu, alegia. · Desafilar(se) la guadaña hasta tal punto que ya no se recupera afilando con la piedra. “Segia sendatu in dda”. Amostu be esaten dok, baiña arrittu eitten dok. Bi zer dare or. Sendatzen danian arrittuta be etxok balio, pikau ein biok orduan; eta bestela, berriz, amostu eitten dok, pikaduria ondo; baiña arrittu ein biok orduan, arrixakin pasau, gozatu. Don.” Beraz, amostu baino gehiago da sendatu..
séndo. 1.sendo, sendúa. (a). Adjektiboa. Lodia. · Grueso, -a. “Neguan galtza senduak, udan meiak./ Puria sendogixa dago.” Lodi ez da apenas entzuten Bergaran. . feedback mée. 2.sendo. (c). Adberbioa. Ugari, asko. · Mucho, en abundancia. “Dirua sendo eukiko dau orrek./ Politikuak gizurra sendo esate juek.” Adibideetan ikusten denez, aurrean duen izena mugatu singularrean. .
sendóera, sendóeria. (b). Izena. Lodiera. “Bi zentimetroko sendoeria dauka olak.”
séndor, sendórra. (b). Izena. Bizkarrean karreatzen den belar-karga. · Carga de hierba. “Alfafa sendorra ekarri dot goizian./ Sokiakin lotuta ekartzen da sendorra.” Esamoldeak: séndorka. Adberbioa. Sendorrak egin eta bizkarka (garraiatu). “Len, tratoreik etzanian, sendorka eitte zien ganajatekuak.”
séndorka. Adberbioa. Sendorrak egin eta bizkarka (garraiatu). “Len, tratoreik etzanian, sendorka eitte zien ganajatekuak.”
sendotu. feedback sendátu.
seneratu. Aditza. Eibar. "Volver a sus cabales." (SM).
senetik urten, etara.. Esapidea. Bere onetik irten, atera. “ Agiraka aldi bat ein ondoren, bere senetik urtenda, zer agintzen eban be ez ekiala. (SM Zirik).”
seníde, senidía. (a). Izena. Pariente. “Senide mordua dabe etxian, gonbidautzia dauke ta./ Gu bixok senidiak ga.” Pluralean, batez ere. Pariente ere asko entzuten da. . Esamoldeak: seníde úrriñ, seníde úrriña(k). Izena. senide atzeratuak. Urrutiko senideak. · Parientes lejanos. “Ia lengusutik eta aurrera pasatzen dienak, senide urriñak. Klem.” feedback seníde ur. seníde ur, seníde úrra(k). Izena. Gertuko senidea. · Pariente cercano. “Ondra-bazkaixa auzokuei tta emute jakuen.” Pluralean, batik bat.. feedback seníde úrriñ.
senipárte, senipartía. (d). Izena. Seme-alaba bakoitzak jasotzen duen herentzia partea. · La parte de herencia que toca a cada hijo. “Bakoitzak bere senipartia artu arren eztare itxuria konforme.” Azen.: seníparte ere bai. . content_copy tokámen.
seníttarte, seníttartia. (b). Izena. Parentela. “Erentzia zala ta senittarte guztia asarretu zan.”
seníttarteko, seníttartekua. (c). Izena. De la parentela, pariente. “Gure senittartekua zan Laskurain alkatia.” Urrin samarrekoa denean erabilia, gehienbat; hurrekoa denean senide. .
senittásun, senittasúna. (c). Izena. Ahaidetasuna, senidetasuna. · Parentesco. “Nik eztakitt ze senittasun dauken orrek eren artian.”
séñora, séñoria. (b). Izena. Aberats-etxeko andrea. · Señora. “Señoriakin asarretu, trena artu ta etxera etorri nitzan.”
sénper. (a). Testuinguru hauetan bakarrik erabilia, dakigunez: Esamoldeak: sénper ikúsi. (c). Esapidea. Asko sufritu, gorriak ikusi. “Pasau jat gerrikua, baiña senper ikusi dot miñekin. Klem./ Gerra ostian senper ikusittakua da familixa ori. ” sénperrenak eiñ. Esapidea. “Senperrenak ein giñuzen etxe inguruan ura topatzen, da dana arpelik.” lana sénper eiñ. (c). Esapidea. Lan asko, neurrigabe, egin. “Gu lana senper einddakuak ga gaztetan./ Lana senper ein biakozu aurten titulua etara nai bozu. ”
sénperrenak eiñ. Esapidea. “Senperrenak ein giñuzen etxe inguruan ura topatzen, da dana arpelik.”
sentibéra, sentibería. (c). Adjektiboa. Hunkibera. · Sensible, sentido, -a. “Ezotsen aittajuna il zala esan nai, oso sentiberia zan da.” Sentiberia eta sentidua antzerakoak dira, baina badirudi lehenak zentzu zabalagoa duela, eta bigarrena berriz erraz mintzen direnez esaten dela, umeez, batik bat. .
sentídu. 1.sentídu. (a). da du Aditza. Sentir(se). “Nun sentitzen dozu miñ?/ Sentitzen dot, baiña alde ein biarra daukat./ Bakarrik sentitzen da.” 2.sentídu. (b). du Aditza. Zerbait entzun. · Apreciar un sonido. “Gabian eztot zure kotxia sentidu.” 3.sentidu, sentidúa. (c). Adjektiboa. Erraz mintzen dena, sentimentuak erraz mintzen zaizkiona. · Sentido, el que se duele fácilmente. “Oso ume sentidua da. Asarre eiñ ezkero betozkuakin daukazu egun guztia.” Esamoldeak: sentíduta. (c). Adberbioa. Minduta. “Neskatillia oso sentiduta dago bere egunian ezotselako erregaluik eiñ.” 4.sentidu, sentidúa. (b). Izena. Konortea. · Sentido, conocimiento. “Ez ei dau galdu sentidua./ Sentidua etorri jakonian kantuan asi ei zan.” SENTIDUA JOAN, GALDU, ETORRI.. content_copy kónorte. 5.sentidu, sentidúa. (a). Izena. Zentzua. “Esan dozunak eztauka sentiduik.” 6.sentiduta egon. (c). Esapidea. Abere bat kumea egitear egon. · Entrar en el preparto un animal. “Beixa sentiduta dago ta laster dou txalgintzia.”
sentímentu, sentímentua. (a). Izena. Sentimiento. “Bere sentimentu guztiakin esan zotsan.”
sepárau. (a). da du Aditza. Separar(se).