Bergara aldeko hiztegia

jotekalari, jotekalarixa. (d). jotealari (Oñ.). "Jotzeko joera duena. “Jotekalarixa zan gure adari aura." (Lar Antz). "El acorneador." (Izag Oñ).” ohar bat
juan.
juanikóte, juanikotía. (d). Izena. Juanete. Hankako gaitza.
Juaníko Txístu. (c). Abade ehiztaria, mitologiako pertsonaia. · Cura cazador, personaje de la mitología popular que se condenó por salir en persecución de una liebre en plena consagración, y corre sin descanso tras ella. En los días de viento se pueden oir sus silbidos a los perros. Euskal Herriko beste parte batzuetan MATEO TXISTU deitzen da. Juanito Txistularixa (Eib.), Periko eta bere txakurrak. (Eib.), Martin Abade (Lein.).
júdas lóra
júdas lóra, júdas loría. (d). Izena. botanika. Lunaria annua. Flor de plata. “Lunaria annua. Flor de plata. Landatuta hazten den lora hau apaingarri polita da. Sikatuta gero, loreei gaineko azala kendu eta txanpon itxurako lore zurixkak gelditzen zaizkie. Beharbada txanpon itxura horregatik datorkio izena.” Sin. pezetak.. ohar bat
juegóorros, juegóorrosa(k). Izena. Rodamentuak. · Euskerización de "juego de bolos"; llamábase así antes a los rodamientos, a las bolitas de acero. “Pedalai juegoorrosak galdu jakozek.” Gaur egun rodamentuak entzuten da. .
júera, júeria. (d). Izena. junera, fuera. Harunzko bidaia, "joan-era"; etorrera-ren alderantzizkoa. · Viaje de ida. “Aruzkuan ezkiñuan eiñ juera edarra./ Eta ze moduzko jueria ein ziñuen ba?” feedback etórrera.
juérga, juérgia. (a). Izena. Juerga. ohar bat Esamoldeak: juérgia gastáu. (d). Esapidea. Correr juerga. “Gero erremeixia, oi dan moduan, erremeixia, dana dantzia ta... juergia gastau bai, e. Lengo gaztia ba umore aundikua zan. Hil.”
juéz, juéza. (a). Izena. Juez. Esamoldeak: juezéra jo. (c). Recurrir al juez. “Urtiak demandan ibilitta gero juezera jo zeben. ”
juízio. 1.juízio, juíziua. (b). Izena. Zentzuna. · Juicio, sentido común. “Eztakitt noiz etorri bia jatzun juiziua./ Emuten dau edadiakin juiziuan sartu dala./ Ziero juiziua galdu zeban umia il jakonian.” content_copy zéntzun. 2.juízio, juíziua. (a). Izena. Epaiketa. · Juicio.
júlio, júliua. (b). Izena. júlixo. Julio.
jun.
júnio, júniua. (b). júnixo. Junio.
júnta. 1.júnta, júntia. (a). Izena. Batzarra. · Reunión. “Gaur juntia dago beratzittan.” Esamoldeak: juntako egon. (c). Zuzendaritzako kide izan. “Bergako presidente nitzela juntako ninguen Donostien eta ba irurogetamaseixan neu nonbrau nindduen Gipuzkuako presidente. (AA ArrasEus, 230. o.).”
júnta
2.júnta, júntia. (c). Izena. Etxeko egituraren elementu ezberdinak (posteak eta frontalak, adibidez) bat egiten duten lekua. “Zeattik amen eingok juntia, or erdixan. Sebas.” Batzuetan, zuhaitzaren adarrak irteten diren tokiari ere horrela esaten zaie.. content_copy lázo.
juntúra, junturía. (c). Izena. Bi gorputz-atal edo tresna-pieza elkartzen diren lekua. · Punto de uníón de dos partes. “Umedade onek gorputzeko juntura guztiak soortzen dittu./ Bi tubuen junturan egongo da jarixua.” Gorputzeko artikulazioez esaten da sarri.. ohar bat
jurámentu, jurámentua. (c). Izena. Juramento. “Kastillanuen zera ba, juramentua ta zera ta. Don.” Esamoldeak: juramentuka. (c). Adberbioa. Biraoka. content_copy maldizíñoka.
juráu. (a). du Aditza. Jurar.
júrgu, jurgúa. (d). Izena. Bi lursailen artean uzten den zirrindara. · Franja estrecha que se deja entre dos campos (de labradío, generalmente). “Baiña ze goldaketa ein ddok? Jurgua ta dana labrau dok eta! (behin aita-zanak neuri esana)./ Eskeria ba, sasi-zierria, bi saillen jurguan sasixakin eindda, luaixa eiñ da gero an eskeria sortzen da, zikiña. Don.” ohar bat
jústu. 1.justu. (a). Adberbioa. Ozta. · Justamente, por poco. “Justu aprobau dot.” Esamoldeak: jústu-jústu. 1.justu-justu. (a). Adberbioa. Oso gutxigatik. “Justu-justu aillegau jat dirua.” 2.justu-justu. (a). Adberbioa. Zehatz-mehatz. “ Gauza guztiak justu-justu ein biar izeten die aren etxian.” 2.justu, justúa. (d). Adjektiboa. Justo, -a, recto, -a. “Gure aitta justua zan, da geuk pe al zan onduen eitten gontsan, baiña periodikua aaztu Osintxun-da juten bagiñan... Hil.”
justúleuri, justúleurixa. (c). Izena. Oñati. "La lluvia de tronada (breve)." (Izag Oñ).