Bergara aldeko hiztegia

bizínai, bizínaixa. (b). Izena. Ansia de vivir, instinto de supervivencia. “Oilluak lepua moztu ondoren be egundoko egakarak joteittu. Ori da bizinaixa, ori. ” Toribio Etxebarriak zera dio: «Se dice de las labranzas pobres o de los rudos y humildes trabajos que se pagan mal y denotan el esfuerzo de vivir». Adibidez, ikusi duzu ortutxoa aldapa handi batean eta diozu: Ori dok bizinaixa!.
bízio. 1.bízio, bíziua. (a). Izena. Vicio. “Tabakua ezta bizio ona.” 2.bízio, bíziua. (c). Izena. Egurrak bere lanak eraginda hartzen duen deformazioa. “Emetikan ebai ezkero orrek eztauka biziorikan, da emetikan ebaten bozu, onek baztar onek biziau eitten dau, bere erara eruaten dau. Juantxo.” content_copy tema.
bizióso. 1.bizioso, biziosúa. (b). Adjektiboa. Vicioso, -a. 2.bizioso, biziosúa. (d). Adjektiboa. Zurari buruz, erraz deformatzen dena. “Zumarrakin guk makiña bat eur ebai dou. Da eur goorra da, baiña biziosua. Ezta gaztaiñian da aritzan da mookua. Benito.”
bizipíxu, bizipixúa. (c). Izena. Peso en vivo de una res. “ Bizipixura saldu dabe beixa./ Tratua batzutan eitten dok begira, beste batzutan pixauta, bizipixura. Klem./ Bizipixua jakiñ ezkero, errez jakin leikek kanalian zenbat emongo daben. ” BIZIPIXURA SALDU, batik bat. Baita gizen bati norbaitek esaten entzun dut, adar-soinuan: Bizipixura saltzeko obia ago i! . feedback il-píxu, kanalían.
bizípoz, bizipóza. (b). Izena. Alegría de vivir, aliciente, ilusión. “Domeketan jokuan eittia zan aren bizipoz bakarra./ Koittauak eztauka ezetarako bizipozik.”
bizittaráko, bizittarakúa. (d). Izenlaguna. Okelarako ez den aberea. Haztekoa dena, esnetarako edo beste edozertarako. · Animal no destinado a carne. “Tratantiak bizittarako azteittue txalak./ Luisek biorrak bizittarako saldu jittuan.” Abere gazteei buruz aurrerako ere erabiltzen da zentzu beraz. Broma apur batez, gaixoaldi batetik onik ateratzea adierazteko ere bai. Ze, bizittarako aiz ala zer?.
bizittásun, bizittasúna. (b). Izena. Vivacidad, viveza. “Gizonak eztauka andriak daukan bizittasun aura.”
bizíttu. (b). da du Aditza. Biziago bihurtu, bizitasuna hartu edo eman. “Pelotia bizittu eitten da berotutakuan./ Otzak pasauta zeuan da kafesnia patxarrakin artutakuan ziero bizittu zan./ Unibersidadiak asko bizittu dau errixa.”
bízitza. 1.bízitza, bízitzia. (b). Izena. Vivienda. “Bi bizitza dauzka gure basarrixak.” content_copy etxébizitza. 2.bízitza, bízitzia. (b). Izena. Vida. “Zenbat ardao eran ete dau Tomasek bere bizitzan./ Nere bizitza osuan etxuat olakoik ikusi.” Ez da oso erabilia. Bizitza osuan, «A lo largo de la vida, de la existencia» testuinguruan, batez ere. Bizitza biologikoari bizixa, eta bizikerari bizimodua, batik bat. .
bizixa.
bizixán, bizixána. (d). Izena. bizi, -xa. Minbizia. · Cáncer. “Bizixana ei dauka./ Ama gazteik il zan oso ta. Kantzerra eukiban da. Orduan bizixa esate jakon. Mertz.” Gaur egun kantzer. Mugatuan entzuten da. . content_copy lontzena, minbízi, kántzer.
bízixo, bízixua. (b). Izena. Lombriz intestinal. “Emoidazu bizixuendako jarabia.”
bízixo bedar
bízixo bedar, bízixo bedarra. (d). Izena. botanika. Helleborus viridis. Eléboro verde. “Hosto estu eta gutxikoa; lorea zuria eta sombrilla itxurakoa. Landareak kamamila itxura du eta honen bertute beretsuak ditu. Bizixoak eta hesteetako beste zizare batzuk akabatzeko ona da. Ardoarekin edanda edozein pozoien kontrakoa da. Bergarako San Martzialen ugari omen dago. Beste askok izen hau errudari ematen dio.” content_copy garítxu bédar.
biziztúra, bizizturía. (b). Adjektiboa. Neska-mutiko txiki, argal eta geldigorrengatik esan ohi da. · Vivaracho, -a. “Subalinddaria baiño bizizturiaua da ume demonio ori.”
bizk. Bizk... multzoa bixk... bihurtzen da jende gehienaren ahotan, pertsonatik pertsonara diferentziak dauden arren.
Bizkai. Bixkai. 1.Bízkai, Bízkaixa. (a). Toponimoa. Bizkaia. “Biar Bixkaira goiaz loratara./ Bizkaixa politta da.” «Bixkai» ezizeneko zenbait bada. . 2.bizkai.
bízkai-gaztáiña, bízkai-gaztaiñía. (d). Izena. botanika. bízkei. Gaztaina mota oso estimatua. “Bizkai-gaztaiñia esate jakon, egositta jateko oso edarra. Aniz./ Bizkaixa onena, gaztaiña ale aundixa bez; bestiak, abadiñauak-eta eukitzen juen ipurdia aundixaua, baiña bizkaixa ale kuriosua izaten zuan, oso gozua jateko; diferenzia aundikuak dittuk gaztaiñak, e. Klem.”
bízkaittar, bízkaittarra. (a). Izena. Vizcaíno.
bízkar. bixkar (esanagoa). 1.bizkar, bizkárra. (a). Izena. Hombro, y también espalda. “Bixkarreko miñak nago.” Donatok dio sorburu dela «hombro» eta bizkar atzekaldea.. Esamoldeak: bizkárra jaso. (c). Esapidea. Desentenderse de un asunto con desdén. “Preguntau notsanian dirua noiz bueltau bia zeban, bixkarra jaso ta aurrera ein zeban.” content_copy lepúa jaso. bizkarra berotu. (b). Esapidea. Jipoitu. “Formal ezpaabill neuk berotukostat bixkarra. ” content_copy lepua berotu. 2.bizkar, bizkárra. (c). Izena. La loma de los terrenos, de los montes. “Mendi bixkarrai jarraittuaz aillegau giñan tontorrera./ Sobixkarrian dabitz ardixak.” 3.bizkar, bizkárra. (d). Izena. Enborraren hari okerrak ateratzen duen konkorra. “Au bizkarra da, bere arixa ola dao, ola zuzen, da emetikan ebaten bozu, au olaxe okertu eitten da. Ganbelatu esaten dotse emen. Juantxo.”
bízkarka. 1.bízkarka. (b). Adberbioa. Bizkarrean karga eramanez. A hombros. “Bizkarka karriau giñuan arbixa.” 2.bízkarka, bízkarkia. (c). Izena. Bizkarkako lana. “Bixkarkia lan astuna jartzen dok.”