Bergara aldeko hiztegia

argínddar póste, argínddar póstia. (c). Izena. Poste de conducción eléctrica. “Aiziak arginddar postia bota dau San Juanen.”
árgintza, árgintzia. (c). Izena. Argin ofizioa. · El oficio de cantero, cantería. “Euskaldun askok jarduten zeban argintzan Españan ziar.”
argíoillar
argíoillar, argíoillarra. (c). Izena. Upupa epops. Abubilla. Txoria. “Ille tente-tentiak zauzkalako argioillarra esate zotsen bati.”
argittáko, argittakúa. (b). Izena. Argitarakoa. Meza-denboran batzen den limosna. · Colecta que se recoge durante la misa. “Eztot bota argittakoik, eneukan ezer eta.” Esaerak: Zein santun argittarako bia dok ori?. (d). Esaera. Para qué demonios quieres eso? Esamoldeak: argittakúa bota. (b). du Aditza. Bandejara dirua bota. “ Autsi, artuizu dirua argittakua botatzeko.” argittakúa batu. (b). du Aditza. Mezatan bandeja pasatu. “Aurten geuri tokatzen jaku argittakua batzia. ” argitta(kota)ráko lain bez izan. Esapidea. Diru kopuru bati oso gutxi dela irizten diogunean esan ohi den esapidea. · Locución que se usa cuando cierta cantidad de dinero se nos antoja poquísimo. Literalmente, ni para limosna de iglesia. “Beno ama, emoidazu paga geixao, onekin eztaukat argittarako lain be ta./ Hotelian serbitzen ibili nitzanian enajonan argittakotarako lain be irabazten. ”
argittáko óntzi, argittáko ontzíxa. (c). Izena. Meza denboran argitakoa biltzeko ontzia. content_copy atábaka.
argittásun. 1.argittasun, argittasúna. (a). Izena. Claridad. “Zabaldu bentania argittasuna sartu deiñ.” 2.argittasun, argittasúna. (b). Izena. Explicación, información. “Multia zerena dan preguntau jet, baiña eztoste argittasunik emon.”
argíttu. 1.argittu. (a). du Aditza. Eguna zabaldu. · Aclarar el día. “Neguan oso berandu argitzen dau eguna.” 2.argittu. (a). da du Aditza. Aclarar, aclararse. “Udan illia argittu eitte jako./ Ezta sekula argittu zein izan zan lapurra.” 3.argittu. (c). du Aditza. Bizitu. · Espabilar, alegrar. “Eran daigun pattar kopa bat barrua argitzeko./ Wiskixak asko argitzen dau mazedonia.” 4.argittu. (c). du Aditza. Argi egin. · Alumbrar. “Artu farola ta argittu baztar ortan.” Testuinguru honetan argi eiñ erabiltzen da gehienetan. .
argitxákur, argitxákurrak. (d). Izena. Fuego fatuo. content_copy sutxákur.
argízai. 1.argízai, argízaixa. (a). Izena. Argizaria. · Cera. “Argizaizko figurak saltzen zeuan mutil bat.” 2.argízai, argízaixa. (b). Izena. Kolore marroixka duen kandela mehe eta malgua, kiribilduta saltzen dena. · Candelilla, vela delgada, flexible de color marrón claro. “Aitta zanan beratziurrena da ta argizaixa piztu.” content_copy txirritola.
argízai-négar
argízai-négar, argízai-negárra. (c). Izena. Argizaria urtzerakoan sortzen den tanta. · Gota(s) de cera derretida. “Lur guztia argizai-negarrez beteta dago.” content_copy kandéla-négar, argízai-tánta.
argizaiobi, argizaiobixa. Izena. Antzuola. "Olata mota bat, bi edo hiru olataren tamainokoa." (Lar Antz). content_copy olata.
argízaiol, argízaiola. (c). Izena. Argizaria kiribiltzen den ohola. · Tabla en la que se enrosca la candelilla en la iglesia. “Estimaziño aundixa dauke argizaiolak.”
argízai-tánta, argízai-tántia. (b). Izena. Gota de cera derretida. content_copy kandéla-négar, argízai-négar.
ári.
ari
1.ari, aríxa. (a). Izena. Hilo. Esamoldeak: arízko, arizkúa. (c). Izenlaguna. Liho-hari finezkoa. “Dana arizkua, batzuk fiñauak, beste batzuk bastotxuauak. Hil./ Arizko kamixa ta izara edarrak ekarri nittuan arriuan. JJp.” aríxa eiñ. (b). du Aditza. Hilar. Lihoz edo artilez egin izan da gure baserrietan. . 2.ari, aríxa. (b). Izena. Rosca. “Tornillo onek arixa ziero gastauta dauke./ Tornilluei arixa etaratzeko makinia dauke.” content_copy roska. Esamoldeak: aríttik pasáu, Arixan korridu. (b). Haria korritu. · Correrse la rosca, pasarse de rosca. “Tornillo au arittik pasauta dago eta eztago lotzeko modurik.” Pertsona bat arittik pasauta dagoela esan ohi da apur bat burutik eginda dagoenean. Gizon jatorra da baina arittik pasau samartuta dago. . ari-arixan. Esapidea. Eibar. ari-arira. "Zerbait egiteko zorian. · A punto de, al filo de, justamente. “Ari arira egon, ill edo bizi.” 3.ari, aríxa. (b). Izena. Egurraren zuntza. · Fibra. “Egurra lelengo-lelengotikan ezautu ein biar da, arixa daukan ala eztaukan. Egurra lantzeko lelengo-lelengo au arixa onela biar dau. Eta egurra, ze lan in biozun, lelengo-lelengo arixa nola dakan. Juantxo. Erramintak len zian aixkorak pe bai, atxurrak pe bai, egurrakin eindakuak, baiña egurra kalidadezkua billau biar izaten zeben, arixa zeukana. Juantxo.” Haririk gabeko egurrak ez du gorputzik, eta, beraz, haridunak baino erresistentzia gutxiago dauka, batez ere lana luzetara egin behar badu. Erramintak len zian aixkorak pe bai, atxurrak pe bai, egurrakin eindakuak, baiña egurra kalidadezkua billau biar izaten zeben, arixa zeukana. . Esamoldeak: arira ebagi. (b). Aditza. Hariaren norabidea jarraituta ebaki. 4.ari, aríxa. (c). Izena. Hilo de conversación. “Arira etorri jatan, da esan ein notsan./ Luak artu nau eta pelikulian arixa galdu dot.” Esamoldeak: aríxa émon. (c). Esapidea. Hizketarako bidea eman; baita, amodiorako bidea edo esperantzak eman. "Estas situaciones se daban por culpa de la chica que hablaba o se callaba según le convenía o le apetecía en el momento: “Emakumiak danei arixa emon biar da..." (Aran Gatz). ” 5.ari.
ari-pelota
ari-pelota, ari-pelotia. (b). Izena. Ovillo. content_copy arill, pelota.
aríapeko. 1.aríapeko, aríapekua. (d). Izena. Eibar. Erreka-azpian sortzen den iturria, putzuak agortuz egiten den arrantza oztopatzen duena. “Agortzen ekinda laga eiñ biar izan genduan, ariapeko aundixa agertu jakulako. (Etxba Eib).” 2.aríapeko, aríapekua. (d). Izena. Eibar. Azpijokoa; merezi ez duenari mesedea egin, merezi duenaren kaltetan. “Udaletxian libre geldittu dan plazia zelan emon jetsek orri eta ez Benittori, onek dakixan guztiakin? Epa! emen ariapekua egon dok!”
ariapotzu, ariapotzua. "Pozo lleno de tierra corrida con la lluvia." (SB Eibetno).
aríatza, aríatzia. (c). Izena. Eibar. Hareatza. · "Arenal, playa. “Debako ariatzan, itxasora begira etxe txiki bat, zer amets ederra zartzarorako!”
arigintza, arigintzia. (a). Izena. Haria egitea. · Fabricación de hilo.
arióplano, arióplanua. (c). Izena. areoplano. Aeroplano, avión. Adinekoek bakarrik esana.. content_copy abióe.