Bergara aldeko hiztegia

testígutza, testígutzia. (c). Izena. Testigu lana. · El papel de testigo. “Juiziuan ia testigutzia eitteko prest garen preguntau dosku Paulok./ Zure testigutziak eztau ezetarako balio, mozkortuta zenden da.”
tétano bédar, tétano bedárra. (d). Izena. botanika. anagallis arvensis. Pasmo belarra. · Murajes. content_copy pasmo bédar.
tete. Izena. haur hizkera Txupetea.
tétxu, tetxúa. (c). Izena. Gela baten zerua. · Techo.
ti-ti-ti. 1.ti-ti-ti. Onomatopeia. Eibar. txi-txi-txi. "Hacer algo con cuidado, dando golpes suaves y pequeños. “Han ibiltzen zittuan grabadoriak, ti-ti-ti, kuidau haundixakin biharrian, egun osuan geldittu barik." (SB Eibetno).” 2.ti-ti-ti. Onomatopeia. Eibar. txi-txi-txi. "Rapidez. “Batzuk dittuk kalmauauak; guria dok nerbiosia eta txi-txi-txi!: jo eta hanka eitten jok segiduan." (SB Eibetno)”
1.ti-ti-ti. Onomatopeia. Eibar. txi-txi-txi. "Hacer algo con cuidado, dando golpes suaves y pequeños. “Han ibiltzen zittuan grabadoriak, ti-ti-ti, kuidau haundixakin biharrian, egun osuan geldittu barik." (SB Eibetno).”
tía, tía. (a). Izena. Tía. “Zer esan dotsu tiak?/ Gure Eibarko tiak (plurala) asko nai doskue.”
tígre, tígria. (a). Izena. Tigre.
tíjera.
tíjera
1.tíjera, tíjeria. (d). Izena. Etxegintzan, gailur-egurra eta goi-hagak eusteko erabiltzen den triangelu formako egitura. “Tijeran montauta egoten dok egurra tiriai eusteko, ta tijeria, guk oixe esateotsau. Don.” Tijeraren zapatari alboetan hagin bana ateratzen zaio, tijerak alde banatara dituen tijera-besoak kateatuta gera daitezen. . Esamoldeak: tijera-zapata, tíjera zapatía. (c). Izena. Tijeraren azpiko egurra. “Ori tijerian zapatia. Sebas.” tijera-poste, tíjera-póstia. (d). Izena. Tijerak erdian duen zutikoa. Goian bi hagin izaten ditu tijera-besoekin bat egiteko. tijera-beso, tijera-besúa. (d). Izena. Tijeraren egitura sendotzeko erabiltzen den habea. “Gero besuak ifintze jakoz, ueko aundixak beera eiñ ezteixan. Sebas.” Besoak ez dira tijeraren zapata gainean ipintzen, tijera-postean egindako kaxetan sartzen dira. . 2.tíjera, tíjeria. (b). Izena. Oholak zutinik ipintzeko era, euriak garbi ditzan. Oholak elkarren kontra jartzen dira angelu txiki batekin, hartzen duten ura erraz bota dezaten. “Ba lenengo euki biar izaten ziñuan tijera ero esateakon; ola ipini bata bestiai zeian, da kanpuan garbittu eitten zan egurra. Martin.” Esamoldeak: tíjeran ipini. (c). Aditza. Goian aipatutako eran ipini. “Zuk aura ein biozu ebai, da tijeran ifini biozu ola, tijeran; eurixa artu ta sikatzia komeni jako; zerrautsa garbittu ein biejako dana. Sebas.”
tik. Onomatopeia. "Bapatekotasuna eta bizkortasuna. “Antzueluekin tik! urtetzen zeben. Tik!, amua kendu eta potera." (SB Eibetno).”
tikili-makala.
tikili-tokolo.
tiki-miki.
tiki-taka. tipi-tapa.
tilin-talan.
tílo, -u
tílo, -u, tílua. (b). Izena. botanika. tilia platyphyllos. tillo. Ezkia. · Tilo. Kerizpe ederra ematen duen arbola galanta. Tilo-lorak, zabaldu eta berehala sikatzea komeni da. Jakina denez, nerbioak sosegatzeko ez dago tila bezalakorik. Bihotzerrearentzat ere ona da. .
tíña, tíñia. (d). Izena. Lixibontzia, hala deitzen zitzaion etxe gehienetan. · Tina de colada. “Sukaldetan be leku askotan egote zuan tiñiandako lekua. Klem./ Erropia, berriz, lixibia; tiñia, tiñia aundixa, egurrezko tiñak..., beia estua ta gora zabala izetia, tiñia. Hil.” content_copy errópa-bárrika.
tinko, tinkoa. Izena. Eibar. "Estaca, palo. · Erromarak, itxitturak eta antzerakuak eusten dittuen egur zatixak; baitta ortuan landareri (tomatia, babak...) zuzen hazi deittian aldamenian ipintzen jakuezenak be." (SB Eibetno).
tínta, tíntia. (a). Izena. Tinta.
tintáu. (a). Aditza. Tintar, teñir. “Esku guztiak tintauta ekarrittu eskolatik.” Bergaran oihala tintatu ohi da: Tintautako arixak ekartzen zian, baiña bestela, gero ankiña eitteko, azula eitteko, orrek danak arixa tintau barik, eta gero tintau. Josu. .