Bergara aldeko hiztegia

txakur míngaiñ
txakur míngaiñ, txakur mingáiña. (d). Izena. botanika. cinoglosum officinale. Lengua de perro. Lur karetsuetako landare luze xamar honek kirtena eta hostoak ile latzez estaliak ditu eta lore urdin txikle. Li samarrak. Borraja eta larrosarekin batera, hau ere bihotz suspertzailea da, batez ere ardoaz lagunduta..
txakúrraundi, txakúrraundixa. (b). Izena. 10 zentimoko txanpona. · Perra gorda. “Zure kotxiak eztau txakurraundi bat balio.”
txakursurzillo.
txakúr-toki
txakúr-toki, txakúr-tokixa. (b). Izena. Txakurraren txabola. · Caseta de perro. content_copy txakur-étxe, txakúr-txabola.
txakúrtu. (c). da Aditza. Lotsagabetu, jenio eta jarrera txarreko bihurtu. · Volverse insolente y malhumorado. “Len etzan alakua baiña juiziua sartu zotsenetik ziero txakurtuta dago.”
txakúr-txabola, txakúr-txabolia. (b). Izena. Caseta de perro. content_copy txakur-étxe, txakúr-toki.
txakúrtxiki, txakúrtxikixa. (c). Izena. 5 zentimoko txanpona. · Perra chica. “Aspaldi ezkutau zan txakurtxikixa.” Esamoldeak: txakur txikixak poltsikuan baiño gutxiao irabazi. (d). Esapidea. Landare bat edo abere bat gutxi hazi. “Keixa arbola orrek txakurtxikixak poltsikuan baiño gutxiao irabazten jok.” Hau esan ohi zuen gure amak pinupean geratutako gerezi-arbola batez. .
txakur-záunka, txakur-zaunkía. (b). Izena. Ladrido. “Etenbako txakur-zaunkia izan da gaur gabian./ Txakur-zaunkak eztoste lotan laga.”
txal, txála. (a). Izena. Txahala. · Ternero, -a. Arra denean IXKO, emea denean BIAE. Txikiari TXALTXO.. Esamoldeak: bosgarren txala izan. Esapidea. "Behiak lau erro izaten ditu. Bost txal izaten baditu, bosgarrena goseak. Zerbait banatu eta ezer gabe geratzen bada esaten da, edo, oro har, sobra dagoenarengatik. “Ze, bosgarren txalan moduan ni ala?" (Lar Antz).” txala eitteko egon. Behia ernari egon. txala eiñ. (c). lagunartekoa Botaka egin. content_copy bótaka.
txala eiñ. (c). lagunartekoa Botaka egin. content_copy bótaka.
txalan-txalan. content_copy txortxor.
txáldan, txaldána. (d). Adjektiboa. Txepela, ganorabako samarra. · Insustancial. “Persona inseguru ero txepel samarra danian. ”
txalíll, txalílla. (c). Izena. Txahal hila. · Feto de ternero abortado. Esamoldeak: txalílla bota. (c). Aditza. Abortar una vaca. Don.
txalin.
txál-íxko, txál-íxkua. (c). Izena. Txahal-idiskoa. Urbete bat arterakoa. · Novillo, ternero de hasta un año. “ Bigantxia txikixaua, ta aundixauai esate jako biaia. Porrejenplo txal txiki bat bigantxia ero txal-ixkua da. Don.” Gero ixko, soilik. .
txálma, txálmak. (d). Izena. Asto-txalma. Astoari edo zaldiari ganajatekotarako bizkarrean jartzen zaion egurrezko garraiagailua. “Onek txalmak dia, ganajatekotarako ta. Don.” Asto-banastak saskiak dira eta hauek, berriz, egur makilazkoak eta bitarte zabalekoak.. content_copy astó-sílla, ángailla.
txálo, txálua. (a). Izena. Aplauso. Esaerak: Txalo pin txalo, txalo ta txalo, katutxuá mizpillán gáiñian dago. (a). Esaera. Haur kanta. “Txalo pin txalo, txalo ta txalo, katutxuá mizpillán gáiñian dago..” Esamoldeak: txáluak jo. (a). Aditza. txalo eiñ. Aplaudir. “Karreristak agertzen dienian jo txaluak./ Txalo ein zotsen Monzoni kalian pasatzerakuan.”
txáltxa
txáltxa, txaltxía. (b). Izena. botanika. cantharellus cibarius.. txaltxaperretxíku. Perretxiku txiki guztiz horia, polita, saltsei botatzeko edo eta beste batzuekin nahasi tortillan jateko erabiltzen dena. Rebozuelo.
txáltxiki, txáltxikixa. (b). Izena. Ternerito, ternero lechal. “Guazen basarrira txaltxikixa ikustera.”
txálupa, txálupia. (a). Izena. Lancha, chalupa. “Txalupan ibili giñan Ondarruan.”