Bergara aldeko hiztegia

arántzarte, arántzartia. (b). Izena. Lar artea.
araota.
arápo
arápo, arapúa. (b). Izena. Enborra eta adarraren arteko loturaunea. · Nudo de árbol. “Errez irabazi bia zotsan baiña azkenengo tronguan egundoko arapua tokau jakon da galdu ein zeban.” content_copy arakaitz.
arása. 1.arasa, arasía. (d). Izena. Anaquel, mueble de uno o de varios estantes para dejar cosas. También agujero o rebaje en la pared con el mismo objeto. “Eta ori eindda ba plazara... ta ia pentsatzen asi giñanian neskak ete giñan ero, ola zeoze, ba an arasan jarritta iñok etaratzeko zaiñ. Asko aurreskuak eta, porsiakaso be presente. Sot. Berg. Eus.)./ Arasan dao, goenenguan, platera. Don. Altzari osoari zein apal bakoitzari: arasa. Lenengo arasia, bigarrena... Don.” Behean armarioa eta gainean arasak zituen lehenagoko sukalde altzariari: arasa-armaixo.. 2.arasa, arasía. (d). Izena. Gurdiaren burkamaren albo-egur bakoitza. · Cada uno de los dos largueros del carro. “Albo bixak arasak; beste onek, trabesekuak, erraillak. Don.” content_copy burtarása.
arása-ármaixo, arása-ármaixua. (d). Behean armarioa eta gainean, erantsita, arasa duen antzinako sukalde-altzaria. · Armario de cocina antiguo, alacena. “Beia armaixua ta au arasia; bixak zela eukitzen zittuan, arasa-armaixua. Don.” content_copy sukalde-armaixo.
arasakára, arasakaría. (c). Izena. Arasakada, arasa bete gauza. “Ipiñarrin ikusitta najak arasakara ontzixa, dana kobrezkua. Klem.”
aráserixa, aráserixia. (d). Oñati. arasei (Oñ.). "Araserixa batzuk: unas pequeñas acciones que molestan a los demás." (Izag Oñ). “Arásuan, aráserixan ibilli: andar traveseando y molestando.”
arásero, aráserua. (d). Oñati. "Uno que anda molestando a uno y otro; revoltoso y traveseador." (Izag Oñ).
araso, arasua. (d). Izena. Eibar. arazo. "Zeozer egiteak ematen duen lana. “Materixalak onenbeste, eta gaiñeko arasua iru errial.”
arata.
aratian. (d). Adberbioa. Eibar. De espaldas (nadar). “Aratian eitten dau obeto (igeri), ostian baiño. (Etxba Eib).”
Arátuste, Arátustiak. (d). Izena. aratoste. Inauteriak, Karnabalak. · Carnavales. “Aintxiñan, Aratostietan kukumarro jazteko afan demasa egote zuan.” Oso zaharrek bakarrik.. content_copy karnábal.
arátuste lóra
arátuste lóra, arátuste loría. (d). Izena. botanika. Narcisus bulbocodium. Narciso. Udaberrian lehenengotariko lora. Aratuste inguruan azaltzen da.
arazo.
araztu.
arbaso, arbasúa (Eib.). (d). Izena. Eibar. Harriartea. · "Pedrera. “Mendixa emendiko aldetik dana arbasua da.”
arbazta.
árbel, arbéla. (b). Izena. Lurra baino gogorragoa eta harria baino bigunagoa den harrikia. · Toba, cayuela. Gaztelerazko «Pizarra» pizarra esaten da, eta ez arbel. Dena dela, interesgarria da Donatoren azalpena: Ardi-txabolak eta tapatzen jittuen orrekin (pizarrarekin) eta arbela esate jotsek erak. Guk eztou ezautzen ori, eztou ibiltzen da; da guk pizarria. Arbela dok izen ori e, pizarra izenda be arbel-arrixak. Erderaz «cayuela». Koloriak askotakuak, batzuk buztin-kolorera, bestiak zurika... arrittik lurrera, lurra arri eittera doian... Don. .
árbi.
arbi
1.arbi, arbíxa. (a). Izena. botanika. Brassica napus. Nabo. Neguko ganadu-jan betikoa. Erremolatxa buruak luzexkak diren bezala, arbiarenak borobilkoteak. Arbigarak —"grelos"— oso estimatuak dira Galizian "lacon"arekin batera jateko. Lore hori polita ateratzen du udaberri aldera eta txoriak oso gogoko dute arbi hazia. Sin. nabo (Eib.). Esamoldeak: arbi-atala trabau. (c). Esapidea. lagunartekoa Sermoilaria edo bertsolaria, batik bat, aurrera egin ezinik gelditu. “Arbi-atala trabau jakok.” Ganaduei arbi zatiak eztarrian pasa ezinda sarri geratu ohi zaizkie. Trantze txarra da.. 2.arbi, arbixa. (d). Izena. Eibar. "Hueva del pescado. “Bakillauan arbixa artakotzat saltzen da.”
arbi-búru, arbi-burúa. (b). Izena. Cabeza de nabo. “Zazpi kiloko arbiburua artu giñuan iez.”