Bergara aldeko hiztegia

ode-zaparrára, ode-zaparraría. (c). Izena. Chaparrón de tormenta. “Ode-zaparraratxo bat majo letorkixo letxuga landariai.”
odiátu. 1.odiátu. (d). Adberbioa. Zerua hodei-lainoz estalirik. · Encapotado, cielo cubierto de nubes tormentosas. “Zerua odiatu dago./ Goizian odiatu zeuan, baiña eguardirako garbittu dau.” 2.odiátu. (c). du Aditza. Zerua hodei-lainoz estali. · Cubrir el cielo con nubes de tormenta. “Oiñ arte garbi egon da baiña belaxe odiatu dau.”
ódixa
ódixa, ódixia. (d). Izena. órixa. Hodia. · Canalón de tejado. “Odixia zulatuta dago ta konpondu ein biako da./ Zinkazkuak izeten die orixak.” /a/ organikorik gabe ere entzuten da: Orixa lekuz aldatu bia da. . content_copy kanalóe, -i.
ódol, odóka. (a). Izena. Sangre. Norbaitek nerbio gutxi duenean odolik ez daukala edo odol gutxikoa dela esan ohi da. Esamoldeak: odolétan. (c). Adberbioa. Odolez blai, odola dariola. “Basiliok anka bixak odoletan zittuala ein zittuan azkenengo amar kilometruak./ Pelotarixak eskua odoletan dauka.” odolbakua izan. (c). Esapidea. Motela edo ganora gutxikoa izan. odóla biá da. (c). Esapidea. Balorea behar da.  Hace falta valor. “ Odola bia da ama oian iltzen da lagunekin afaittara joateko.” Sin. baloria bia da.. odol-otzían. (c). Esapidea. A sangre fria. “Zazpi lagun il zittuan odol-otzian. ” odol berokua izan. (c). Esapidea. Erraz haserretzen dena, jenio bizikoa izan. odol gutxikoa izan, odol gutxi euki. Esapidea. Nerbio gutxi izan.
odol gutxikoa izan, odol gutxi euki. Esapidea. Nerbio gutxi izan.
odolán pasára. 1.odolán pasára, odolán pasaría. (d). Izena. Hala deitzen zitzaion udazkenean eta izan ohi den gaixoaldi edo gorputzaldi txarrari. Gripea, agian. · Nombre con el que se designaba al malestar general. Quizás gripe. “Gripiai uste juat lenao odolan pasaria esate jakola. Udazkenian odolan kanbixua-ta izaten dok, gorputzaldi txarra-ta. Gure aittazanak sarrittan eukitzen juan, odolan pasaria zala ta, gripian moduko zer bat, gorputzaldi txarra. Lenao urzanak ipiñi-tta itten jotsen olako gaixuei, odolan pasaria zeukala-ta. Etxakixat tensiñuana zan ala zerena zan. Klem.” 2.odolán pasara, odolán pasaría. (d). Izena. Har batek txerriaren azalean sortzen duen gaitza. · Erisipela porcina. Don.
odólbako, odólbakua. (c). Adjektiboa. Nerbiorik gabea, geldoa. · Apático, -a, persona de poco nervio. “Ain zan odolbakua, ze zapatak pe amak garbittu biar izate zotsan.” Sin. odol gutxiko..
odol-bátu, odol-batúa. (c). Izena. Sangre coagulada a flor de piel. También moratón, cardenal, cuando es de consideración. “Atiak arrapauta, ikusi zelako odol-batua daukaten bietzian./ Gorputz guztia odol-batuz beteta urten ei dau kuarteletik.”
odólbero, odólberua. (c). Adjektiboa. Impetuoso, -a, impulsivo, -a, irascible. “Bixak odolbero samarrak izan, da burrukan ein zeben.”
odoldi.
odóldu. (c). da du Aditza. Odolez bete. · Ensangrentar. “Praka guztiak odolduta ekarrittu.”
odoléko, odolekúa. (c). Izena. Odoleko gaitza.
odolgi. odolki.
odól-gólpe. Izena.
odol gutxiko. content_copy odólbako.
odol-igesi, odol-igesixa. Izena. Hemorragia.
odól-járixo. (d). odol-igesi, odol-juan. Hemorragia. “-Emakumiak eta, odol-jarixua esate jakuan hemorragia bati. Odol-jarixua be bai, tta odol-juana be bai. ” Esamoldeak: odol-igesi, odol-igesixa. Izena. odol-juan. Hemorragia. “Emakumiak eta, odol-jarixua esate jakuan hemorragia bati. Odol-jarixua be bai, tta odol-juana be bai. ”
odól-jatsi, odol-jatsixa. (b). Izena. Behiek erditzearen ondorioz izaten duten hemorragia. Oinetara jaisten da odoljarioa. “Odola-jatsixa daukan ero, onekin topate notsan, da au ra bisturixa, Bix.” Perratzaillea da sendatze lanetan aritzen dena. .
odól-juan, odol-juána. (d). Izena.
odóloste. 1.odóloste, odólostia. (a). Izena. Odolkia. · Morcilla. “Babak odolostiekin, ikazgiñen jana.” 2.odóloste, odólostia. (a). lagunartekoa (argot). Biguna dagoen zakila. · Pene flácido. Hogetamar zerbeza edan ostian, ordua aillegau zanian, odolostia moduan najakan: haundi-haundixa, bigun-biguna eta bal-baltza, ezetarako be ez! (TSE Berb). “ Hogetamar zerbeza edan ostian, ordua aillegau zanian, odolostia moduan najakan: haundi-haundixa, bigun-biguna eta bal-baltza, ezetarako be ez! (TSE Berb).”