Bergara aldeko hiztegia

azkei.
ázken, azkéna. (a). átzen. El último, lo último, el fin. “Zein da azkena, txandia artzeko?/ Jana bai ta goseik ez, ori da azkena.” ÁTZEN, atzéna: hau eta honen eratorri guztiak ere erabiltzen dira, Ubera eta Angiozar aldean batik bat: atzen aurreko, atzen aurretik... . Esamoldeak: nere ázkenak ízan. (d). Esapidea. Heriotza hurbil izan. “Esan i eban aittorrek e, errezau daigun erresaixua, nere azkenak izango die ointxe ta. Hil.” azkentxo. Eibar. Kokila, adore faltagatik-edo beti atzean geratzen dena. “Beti azkentxo gure seme koittau au. (Etxba Eib).” azkenak emoten egon, azkenetan egon. Esapidea. Estar en las últimas. “Felipe Gonzalez be ointxe azkenak emoten dago ba./Ointxe kursua azkenetan dago. ” ázkenak émon. (b). Esapidea. Apurtu, bukatu, hil. “Gure auto zarrak pe azkenak emoittu.” azkena ipurdi gizena. (a). Esapidea. "Baten batek esaldi hori esan ezkero danak korrika hasiko dira, azkena ez ailegatzeko." (SB Eibetno) azken baten. (b). Esapidea. Azken finean. “Azken baten, ze inporta jakok ari? .” azkén áurren, azkén áurrena. Penúltimo. “Zein da azken aurrena? .” azkén áurretik. (b). Adberbioa. En penúltimo lugar. “Karreran azken aurretik geldittu zan.” azkén áurreko, ázken áurrekua. (b). Penúltimo. “Biar da azken aurreko eguna. ”
azken putz!. Interjekzioa. "Azkenengo geratzen den umeari esaten zaio, bai karreraren batean, bai jatean, eta abar." (Lar Antz).
azkenáldi, azkenaldíxa. (c). Ultimamente. “Azkenaldixan izurrauta dabill.”
azken-arnása, azken-arnasía. (c). Izena. Agonía, último suspiro. “Azken-arnasan dago.”
azkénengo, azkénengua. (a). Izenlaguna. atzénengo. El último. “Azkenengo egunian afaixa daukau.”
azkenésku. (c). atzenésku. El último en el juego de cartas. “Neuk emoten baittut kartak, azkenesku naizen seiñale.” feedback esku.
azkónar
azkónar, azkónarra. (c). Izena. Meles meles. Tejón. “Eguarbitzako aitzian badie azkonarrak.”
ázkor, azkórra. (d). Adjektiboa. Lurrari buruz esaten da hau lehorra dagoenean eta erpilak apurtzen ez direnean labratzerakoan. · Dícese que lo está la tierra de labranza cuando ésta queda reseca. Don.
azkóskor, azkóskorrak. (c). Oñati. "Los últimos nudos de los dedos." (Izag Oñ).
azkúra, azkuría. (a). Izena. Hazka egiteko gogoa. · Ganas de rascarse. “Buruan azkuria daukat. Ia zorrixak dauzkaten...”
aznarru, aznarrúa. "Dedal." (Izag Antz). content_copy titára.
azóka, azokía. (d). Izena. Mercado de abastos. “Azokía len asko esaten zuan. Azokia, Bergaan alako egunetan dok azokia. Don.” Galduta egon den hitza, berriro batuaren bidez berpizten ari dena. . content_copy merkáu.
azpel.
ázpi. 1.azpi, azpíxa. (a). Izena. Beheko partea. · La parte inferior. “Kotxe orrek azpixa ondatuta dauka.” Lekuzkoetan: azpixan, azpittik, azpira.... Esamoldeak: azpikúaz góra. 1.azpikuaz gora. (b). Adberbioa. Buelta emanda. “Platerak azpikuaz gora jarri sagar erriak jateko.” 2.azpikuaz gora. (c). Esapidea. Patas arriba. “Guardazobillak etxe guztia azpikuaz gora laga doskue.” content_copy ankázgora. 2.azpi. (a). Adberbioa. Lekuzkoetan: azpixan, azpittik, azpira... Esamoldeak: azpíttik jokátu. (c). Esapidea. Pelota partiduetan dirua faboritoaren kontra edo nabarmen galtzen doanaren alde jokatu. “Azpittik jokatu giñuan, berreun millai (edo doscientos a milla) eta irabazi.” 3.ázpi, ázpixak. (b). Izena. La cama del ganado. Esamoldeak: ázpixak etára. (b). du Aditza. Behien ohea garbitu. “Bi egunian azpixak etara barik dare. ” ázpixak éiñ. (b). du Aditza. Behien ohea egin. “Lelengo beixak jatxi ta gero azpixak eingoittut.”
2.azpi. (a). Adberbioa. Lekuzkoetan: azpixan, azpittik, azpira... Esamoldeak: azpíttik jokátu. (c). Esapidea. Pelota partiduetan dirua faboritoaren kontra edo nabarmen galtzen doanaren alde jokatu. “Azpittik jokatu giñuan, berreun millai (edo doscientos a milla) eta irabazi.”
azpí-étaratze, azpí-étaratzia. (c). Izena. Ganaduen azpiko zimaurra ateratze eta ohea egite lana. · El trabajo de hacer la cama al ganado. “Julienek beixak jatxi tta nik eitten nittuan azpi-etaratziak.”
azpigárri, azpigarríxa. (c). Izena. sikugarri (Eib.). Orbela, garoa, kilarra..., azpiak egiteko, behien ohea egiteko balio duen edozer. · Hojarasca, helecho... cualquier material apto para hacer la cama del ganado. “Biar basora goiaz azpigarrittara.”
azpíjan. 1.azpijan, azpijána. (c). Izena. Labor de zapa, conspiración. “Agirixan oso gizon ondrau moduan azaltzen da baiña gero ikusi ein biar ze azpijan darabillen.” Esamoldeak:
azpijanían ibíli
azpijanían ibíli. (c). Conspirar, andar conspirando. “Aspalditxuan alkarrekin ikusteittut eta itxuria azpijanian dabitz.” 2.azpijan, azpijána. (c). Izena. Bola-jokoan, bolari ematen zaion efekto berezia, aldarraren aldera eror ez dadin. · En el juego de bolos, un efecto especial que se le imprime a la bola al lanzarla. “Azpijan geixegi emun jotsat.” Eibarren gainjana emon ere esaten zaio efektu berezi bati. (SB Eibetno).
azpijanían ibíli
azpijanían ibíli. (c). Conspirar, andar conspirando. “Aspalditxuan alkarrekin ikusteittut eta itxuria azpijanian dabitz.”