Bergara aldeko hiztegia
a.
(a).
Izenordaina.
Angiozar, Eibar, Leintz, Oñati, Ubera.
Hura. · Aquel.
“A da nere anaia.”
ohar bat
áura.
aaki.
aalizate, aalizatie.
(c).
Izena.
Leintz.
Ahal izatea, ahalmena. · Capacidad, poder.
“Goñik aalizatie bai galanta baiñe burue falta.”
áardi, áardixa.
(d).
Izena.
Txerri emea. · Cerda, marrana
“Igel jartzen zien, da orregaittik kapau itte zan, naiz aardixa ta naiz ordotza, bixak. ”
ordótz.
aari.
aasa.
Izena.
Eibar.
"Zestogiñak otzarak eta antzerakuak egitteko darabillen erreminttia, helduleku bikua.
“Zestogiñak eta zumitzak refinatzeko erabiltzen dabe, zepillua moduan. Oiñ piñuak zuritzeko be bai". (SB Eibetno).”
abáde, abadía.
(a).
Izena.
abare.
Apaiza. · Cura.
Esaerak:
Nolako abade, alako elizalde.
Esaera.
Antzuola.
(Lar Antz).
Abadian lapikua txikixa baiña gozua; ikazgilliana aundixa baiña bastua.
Esaera.
(Lar Antz).
Abadiak ainketan daben errixa, andrak manejetan daben etxia eta auntzak mozketan daben minteixa txarto.
Esaera.
(Aran Gatz).
Abadiak aintzen daben errixan eta auntzak dabitzen txaran gauza onik ez.
Esaera.
(Lar Antz).
abáde-estudiante, abáde-estudiantia.
(c).
Izena.
estudiante.
Apaizgaia. · Seminarista.
“ Artizko abade-estudiantia egon da mezetan.”
abádegei, abádegeixa.
(a).
Izena.
abadegi.
Apaizgaia. · Seminarista.
“Len abadegeixak pillan ibiltzen zien beren sotana beltzekin./ Neu be gaztetan abadegi ibilittakua naiz ba.”
abádetar, abádetarra.
(d).
Adjektiboa.
Eibar.
Elizkoia. · Clerical.
“Abadetar amorratua izan zan beti. (Etxba Eib).”
abádetza, abádetzia.
(b).
Izena.
Abade ofizioa. · La profesión de cura, sacerdocio.
“Abade geixenak abadetziai laga ein dotse./ Abadetzan zebillen asko oiñ maixutzan dabill.”
abadíñau, abadiñáua.
(d).
Izena.
Gaztaina klase bat.
“Beste klase batzu(k) pe baeren, abadiñaua esate jakona beste bat eta. ”
ábailla, ábaillia.
(c).
Izena.
ábaill.
Honda.
“Abailliakin arrixak botatzen ibiltzen giñan./ Aintxinako pastoriak oso abillak zien abaillia manejatzen.”
Batzuek a organikorik gabe darabilte: ÁBAILL, ábailla. (d)..
tráilla.
abandónau.
1.abandonau.
(b).
du
Aditza.
Abandonar.
“Euskeria geuria da ta abandonatzia izengo litzake negargarrixa. Don.”
2.abandonáu, abandonáua.
(b).
Adjektiboa.
Abandonado, -a.
“Eztot aiñ persona abandonaurik ikusi.”
abantzada, abantzadia.
Antzuola.
"Ibilera azkarra.
“Ori da abantzadia doiatzuna. Nora zoiaz olako abantzadan." (Lar Antz).”
abanze, abanzia.
(d).
abantze.
Azken gerran, tropen aurreraka edo erasoa. · Avance.
“Da gero etorri zan ori abantzioi, orra Asentzixoa. (Orm Aram).”
- a
- ábao, -u
- abélarte
- ábixa
- adárdun
- adárzabal
- afari
- agíñetako
- agur
- aidian
- aingéru lóra
- aitta-órde
- aitz-pérretxiku
- áixkora-kérten
- aizkoletxe
- akábera
- akulugáiñ
- alánbre-ési
- álbo
- álde
- ále
- alían egon
- alkórtu
- alperréko
- amabíko-txíki
- ámar
- amen
- amór própixo
- anaitzáko
- andi
- ángailla
- ánjelus
- ankámiñ
- ansuategi bedar
- ántz
- aóko
- apáluna
- ápenas
- aprezíau
- ar
- Arámaixo
- arazo
- árbola-sústar
- ardi-esne
- area, arearri
- argialboko
- ári
- arkaboz
- arlotekeríxa
- áro
- arra-árra!
- arrakátu
- árrantxo, -u
- arratára
- arráza-txákur
- árri
- árrio
- árrosko
- artálasto
- ártaxee
- arto-gári
- artzaiñ
- ási
- aspáldi
- astáputz
- asto-ganáu
- ástun
- atebikotx
- atezúlo
- atxillo!
- atzé-bikotx
- atzeskulari
- áundiki
- aurreko pareta
- áuskalo!
- autsi, autsa
- azabúru
- azbéte
- azkei
- azpijorria
- azúnberdiko