Bergara aldeko hiztegia

batéra. 1.batera. (a). Adberbioa. Juntos, a la vez. “Bixok batera joango gaittuk.” 2.-az batera. (b). Juntagailua. -az bat. Denborazko bateratasunezko esaldietan: ikusixaz batera edo bat, agertuaz batera edo bat... Adinekoen ahotan oso arruntak dira. Gazteagoetan -tziaz batera edo -tziaz bat dira erabiliagoak eta nagusitzen ari direnak. Pelikulia astiaz batera aillegau naiz./ Esatiaz bat akordau nitzan./ Ikusixaz bat ezautu dot./ Erbixa agertuaz batera bota zotsan tirua. Lau forma hauetatik bi dira askogatik erabilienak: -az bat eta -tziaz batera. .
batio.
batipat. Juntagailua. Antzuola. Batik bat. “"Segittuan igartzen jat... pronunziaziñuan batipat.” Antzuolako eta Bergarako euskararen arteko aldeari buruz dihardute." (Lar Antz). Bergaran ez dut berba hau inoiz entzun..
batu. 1.batu. (a). da du Aditza. Reunir-se. “Jente mordua batu da frontoian.” Esamoldeak: juntia batu. (c). Batzarra bildu. “Martiko lelengo domekan geratu giñan juntia batzekotan. ” 2.batu. (a). du Aditza. Recoger. “Baba batzera goiaz gero.” Esamoldeak: bere buruai fama txarra batu. (c). Esapidea. Ospe txarra bereganatu. “ Arek pe, bape kulpa barik, fama edarra batu jotsak bere buruai. Klem.” 3.batu. (a). du Aditza. Envolver. “Papelian batuidazu liburua.” 4.batu. (c). du Aditza. Esnea jetzi. Ordeñar. “Esniak batutakuan afaldukou.” Gutxi erabilia. Baserri gehienetan jatxi. . content_copy jarétxi, eratxi, jatxi. 5.batu. (c). du Aditza. Cerrar o entornar la puerta, los ojos, etc. “Gero etxetik urtetzen dozunian batu atia./ Gau guztian eztot begirik batu.” Sarri esaten da azken esaldi hau lorik egin ez denean. .
bátxe, bátxia. (a). Izena. Bache. Kaminokoak batxeak eta bidekoak zuluak direla dio Don.k .
batz. /eu/user/3. PATZ. 1.batz, batza. (d). Izena. patz. Patsa. Elur zapaldua eta lokaztua. · Nieve pisada y embarrada. “Sekulako batza zeuan Bergako kaletan.” Ihintzagatik ere esan ohi dela, "oinak eta belaunetaraino busti ezkero", dio Don.k. Batz bat baeuan.... content_copy básatza. 2.batz, batza. (c). Izena. Patsa. Dolarean estutu ondoren geratzen diren sagar hondakinak. · Restos de manzanas, después de haber sido exprimidas en el lagar. “Batza gustora jaten dau ganauak.” Baita sagardoak irakiten duenean gora botatzen duen zikinkeria ere..
batzáille, batzaillía. (c). Izena. batzeille. Biltzailea, zerbait batzen duen pertsona. “Plaza-batzaillia, aguazilla be etortze zuan gabonsari billa. Klem./ Olaxe billots-batzeilliei, rebenderei [saltzen zotsen]. Ni txikixa nintzala, gaiñera, kotxeduna etorte i zan e, karroduna Osintxura. Hil./ Batzailliak ibiltze zien, da batzailliak ardi zarrak batu ta eruan itte zittuen. Aniz.”
bátzuk. (a). Zenbatzailea. Algunos. Bátzuk, bátzuk, bátzui, bátzun, bátzundako, bátzukiñ, bátzutan, bátzutako, bátzutatik, bátzutara, bátzutarutz, bátzutaraiño.. Esamoldeak: bátzutan. (a). Adberbioa. Algunas veces. bátzun bátzuk. (a). Zenbatzailea. Algunos, algunos de ellos. “Zuetaiko batzun batzuk eztie igual konforme egongo. ”
bául, báula. (c). Izena. Baúl. “Beinke, baulían, oiñ armaixo utsak dare, baiña len dana báula zan da. Ben.”
bautízau. (a). du Aditza. Bataiatu. · Bautizar.
báutizo, báutizua. (a). Izena. Bautizo.
bázkai, bázkaixa. (a). Izena. Eguerdiko otordua. · La comida. bázkaittan, bázkaittatik, bázkaittara, bázkaittarako: bazkaritan, bazkaritara, bazkaritarako. · En la comida, de comer, a comer, para comer. “Bazkaittan gendela sartu zien lapurrak./ Biar tianera noia bazkaittara./ Bazkaittatik zetozela arbolia jo eben./ Ze daukau gaur bazkaittarako?” Etim.: «bazkarite», ziurrenik.. Esamoldeak: bázkai pasaría eiñ. (b). Esapidea. Bazkari arina egin edo bazkaltzeko ohitura bete. · Cumplir con el trámite de la comida, o comer ligeramente. “Itxoidazu puxkat. Bazkai pasaria eiñ da belaxe nator. ” bázkai legía eiñ. (c). Esapidea. Bazkari arina egin. · Comer ligeramente. “Ez giñuan gauza aundirik jango, baiña bazkai legia ein giñuan beintzet.” Bazkai pasaria ez da nahi eta nahi ez bazkari arina, eta bazkai legia, berriz, bai. Biak esanahi berdintsua dute baina bada diferentziatxo hori..
bazkai seko, bazkai sekua. Izena. Antzuola. "Lapikokoa ez zen janariari, batez ere ogibitartekoari, esaten zitzaion. “Basarrikuak eskolara etortzen zienian ekartzen zeben bazkai sekua, eta emen jate zeben. Ekartze zeben txokolatia, gaztaia..." (Lar Antz).”
bazkálaurre, bazkálaurria. (c). Izena. El momento anterior a la comida. “Enotsan bazkalaurrian esan, janak gaitz eingo zotsan da.” feedback bazkálondo, bazkáloste.
bazkáldu. (a). du Aditza. bezkáldu. Comer al mediodía. BEZKÁLDU esaten da Ubera eta Angiozarko zenbait familiatan. Comer al mediodía..
bazkálondo, bazkálondua. (c). Izena. bazkaloste. Bazkaldu ondorengo denbora. “Bazkalonduan ogi puxketia jaten giñuan orduan. JJp.” content_copy bazkáloste. feedback bazkálaurre.
bazkáloste, bazkálostia. (b). Izena. Bazkariaren ondorengo denbora (hirurak aldera arte-edo astegunean). · El tiempo después de comer. “Bazkalostian kartetan ibilli giñan.” content_copy bazkálondo. feedback bazkálaurre.
bazkálosteko, bazkálostekua. (b). Izena. Siesta. “Bazkalosteko edarra bota biot gaur.” Siesta ere esaten da. Josu Oregiri bixáo, bixáua entzun izan diogu, baina geuk ez diogu Bergaran beste inori entzun; bai, ostera, Leintz eta Oñati aldean. .
báztar, baztárra. (a). Izena. Bazterra. · Rincón, orilla. “Sukalde baztarrian dago eskobia./ Kendu zaittez baztarrera, autua dator ta.” Lurralde zentzua ere badu halakoetan: Ori baztar asko ikusittakua da./ Munduak baztarrak zabalak dauzkala... Esaldi hau esan omen zuen baserritik lehenengoz mendi gailurrera igo eta bestaldea ikusi zuen uberar batek. Norde-baztarra da Elosuko auzune baten izena.. Esamoldeak: baztarrak artu. (c). Soro baten bazterrak txukun landu. báztarra guztiak. (c). Bazter guztiak. Hala esaten da, a eta guzti, arraroa badirudi ere. “Baztarra guztiak endreau bia dittue/ Berbakizun aundixak emon zituan trabes arek eta baztarra guztietan izan ei ziran iñolazko trabesak. (SM Zirik)” BAZTARRA GUZTIAK IKUSI, NAASTU, ARROTU, etab..
baztar-naástaille, baztar-naastaillía. (c). Adjektiboa. Liante, embrollador. “Bere denpora guztian izan dok baztar-naastaille bat.” Baita baztarrak-naastaille..