Bergara aldeko hiztegia

éngrudo, éngrudua. (c). Izena. Ura eta irina nahastuz egiten den pegamentua. · Engrudo. “Aintziñan fubolisten kromuak ura ta irinez pegatzen giñuzen —engrudua esaten jakon— da aaittik bein baiño geixaotan jaten zoskuen xaguak.”
enjeneral. enjeneralmente.
enkanttau, enkanttaua. (c). Adjektiboa. Persona creída, satisfecha de sí misma. Sin. satisfetxo. content_copy satísfetxo.
enkátxau, enkatxáua. (d). Izena. Errekarriz edo beste harri kurioso batzuez eginiko zolua. · Encachado, suelo empedrado de cantos rodados u otras piedras alineadas con precisión “Santamaiña ostian enkatxaua dago iri-probetarako./ Aundiki-etxetako ataixetan be enkatxaua egoten da.”
enkófrau, enkofráua. (b). Izena. Porlana bota aurretik egiten den egurrezko kaxa. Hartara porlana gogortzen denean kaxari eman diogun forma hartuko du. · Encofrado.
enkolau. (a). Aditza. Kola eman. · Encolar “Armazoia ifintzen da enkolauta; gero ia kolokau eitten da, bisagriakin markuan; lenengo markua ipini bia da. Sebas.”
enor. Verruga. (SB Eibetno)
enpaiñu.
enpaiñuz. (c). Adberbioa. Antzuola. Nahita, apropos. “Enpaiñuz galdu zaban partidua.” content_copy náitta, gureta, aprópos.
énpalme, énpalmia. (b). Izena. énplame. Empalme. De cables de luz, generalmente. “Enplamia gaizki eindda dago itxuria.”
enpanélau, enpaneláua. (b). Izena. Paretei metro beteko altueran, gutxi gorabehera, ipintzen zaien egurrezko babesa. · Empanelado. “Enpanelauak ixaten die batzuk metro bete alturakuak, beste batzuk bi metro alturakuak, eta euren dibujuakin, euren panal diferentiakin. Juantxo.”
enpárau, enpárauak. (d). Eibar. Gainerakoak, osterantzekoak. “Bizirik urten ezkero, diruak eta enparauak ez detsa ardura. (Etxba Eib)”
enpátxo, -u, enpatxúa. (b). Izena. Estreñimiento. También empacho. “Enpatxuakin nabill; enaiz librau aste osuan./ Bi kilo intxaur jan da kriston enpatxua arrapau zeban.”
énpaz egon. (b). Kito egon, zorrik gabe. “Milla pezeta emoidazu eta enpaz gare.”
enpaztu. (c). Aditza. "Zorrak barkatu. “Zor guztiak enpaztu zetsazen bere egunian.”
énpeño, énpeñua. (b). Izena. énpañu. Empeño. “Eztakitt ze eingo daben, baiña enpeñua badauka beintzet./ Eztau bape enpeñuik jartzen.” Lehengo zaharrek enpañu esaten zuten. Gaur Joane-Markik egundoko enpañua zeukan Elgoibarko ferixara joateko.
énplasto
énplasto, énplastua. (c). Izena. Landare xehetuz, irinez, etab. egiten den txaplata, gaitzak sendatzeko gorputzean ezartzen dena. · Cataplasma. “Aza orrixekin einddako enplastua jartzen dot sorbaldan da mesede eitten dost.”
énplastu bédar, énplastu bedárra. (c). Izena. botanika. Gure informanteek ez datoz bat izen honen esanahiarekin. Badirudi, batzuen ustez, enplastutarako erabiltzen diren belar guztiei esan dakiekeela. Beste batzuen iritziz, berbena bedarra da, eta bada berbena ez den beste belar bat dela dioenik ere, haundituak jaisteko, zauri txarrak ixteko eta pasmoa botarazteko erabiltzen den bat. Honela prestatzen omen da enplastua: tazakada bat oliotan frijitu, bi basokada olio beltz bota, eta irakin eragin; gainetik eralgi gabeko irina nahastu, edo honen faltan, ogi irina edo zaia. Azkenik, pattar tanta batzuk bota, eta beroa dagoen bitartean komeni den tokian ezarri.
enplíau. 1.enpliau. (b). da du Aditza. Emplear(se), dar empleo. “Ogei milla langille enpliatzeittu uezaba orrek.” 2.enpliau, enpliáua. (b). Izena. Empleado. “Kajaorrosko enpliaua da.”
enpor.