Bergara aldeko hiztegia

edarki.
édarra
édarra, édarria. (d). Izena. erráda. erráda. Ipurdia baino ahoa estuago duen ontzia, ura ekartzeko erabili ohi zena. · Herrada. “Ostian eskutarako ura edarran; edarria. Ipurdira zabala ta gora estutu eitte zan. Metro erdi bat altura, ta buruan e andrakumiak eta eruateko, formia, gora estutu zela eitte zeban beian pixua zera zaintzeko. Nik betik zinka o ola ezautuittut. Egongo zien edarrak e, ikusittut kobrezkuak pe bai. Don.” Zinkazkoak edo portzelanazkoak izan ohi ziren gehienak eta buruan eramaten ziren sorkixa (edo solkixa) bigungarritzat ipinita. Latoizko ustaiz inguratutako zurezkoak ere baziren. .
edarto.
éde, edía. (d). Izena. éra, ére. Uztarriaren larruzko uhala. · Correa del yugo “Bultza eixok beixai, edia ankiakin zapalduta jaukak eta.” Bitxia da aldaerek azentua leku desberdinean izatea: edía, éria.. Esamoldeak: eria baiño zaillago. (c). Esapidea. Oñati. Hedea baino zailagoa. · "Más duro, curtido (persona) que la correa del yugo." (Izag Oñ)
éder. 1.eder, edérra. (a). Adjektiboa. edar. Hermoso, -a. “Mutill ederra zan.” EDAR ere bai, eta agian gehiago. Eratorriak ere bietara, guk gehienak eder-ekin jarri baditugu ere. Bada EARRA esaten duenik ere.. Esamoldeak: edérra sakátu. (b). Esapidea. ederra sartu. Ziria sartu. · Engañar, meter gato por liebre. “Ederra sakatu zotsen ari be: sekulako gangia ein zebalakuan akziñuak merke erositta, ta gero bape balio ez.” ederra(k) emon. (b). Esapidea. Dar (un) golpe(s). “Realekuei ederrak emon zotsen atzo.” ederra(k) eiñ. Esapidea. Hacer (una) faena(s). “Ederra ein zostazun atzo: nere antiajuak poltsan eruan.” ederra(k) artu. (b). Esapidea. Recibir (un) golpe(s). “Ondarruatik ederrak artuta etorri i da arroputz ori./ Ederra artu neban bizikletatik jausitta. ” 2.eder, éderra. Izen propioa. Eibar. "Txispabako eskupetia" (SB Eibetno). Azen.: éder. .
edergárri, edergárrixa. (d). Izena. Apaingarria, apainduria. · Adorno, alhaja. “Emakume batzuk edergarri zaliak die.” Oso adinekoek bakarrik. .
edérki. (a). Adberbioa. edarki. Oso ongi. · Muy bien. “Ederki ibilli giñan mendixan.” content_copy edérto.
ederra sakatu. (c). Esapidea. Engañar, tomar el pelo, timar. “Ederra sakatu zoskuen Portugalen wiskixakin./ Ederra sakatu dotsue kotxiakin. ”
ederráldi, ederraldíxa. (c). Izena. Zerbait edo norbait ederra dagoeneko aldia. “Patatiak udaberrixan euki zeban ederraldi bat, baiña laster arrapau zeban gorriñak.”
edertásun, edertasúna. (b). Izena. Hermosura, belleza. “Edertasuna ezta naikua, burua be bia da./ Tomate saillian izan naiz eta aura da edertasuna: bakoitzak ogeiña ale izangoittu.” Bigarren esaldian aura da ermosuria ere entzun daiteke..
edérto. (b). Adberbioa. edárto. Ederki. · Muy bien. “Ederto bizi aiz i.” Mendebal aldera gehiago.. content_copy edérki.
edértu. (b). da du Aditza. Eder bihurtu. · Embellecer(se). “Aspaldixan edertu ein dda./ Etxe aurria edertu dabe.”
ederzále, ederzalía. (c). Adjektiboa. Gauza ederren zalea. “Ederzalia zonan da azkenian golfua artu jonan galanta.” Neska edo mutil ederren zalea, batik bat..
edo.
edózeiñ. 1.edózeiñ. (a). Izenordaina. erózeiñ. Edonor. · Cualquiera “Edozeiñ ezta gauza basuan lan eitteko.” 2.edózeiñ. (a). Izenlaguna. erózeiñ. Cualquiera. “Edozein etxetan dago telefonua.”
edozéla. (c). Adberbioa. erozéla. Nolanahi. · De cualquier manera. “Arek edozela etarako leuke bizimodua./ Retegik edozela joten dau pelotia.” Testuinguru batzuetan "de mala manera" esan nahi du. Bazkaldu, sukaldia edozela laga, ta kalera berriro./ Ze uste dozu, edozela egin leizkela esamiñak, ala?. content_copy nólanai, edozetára. Esamoldeak: edozéla be. (c). Juntagailua. erozéla be. Edozein modutan ere, nolanahi ere. · De todas maneras, de cualquier manera. “Akerra saltsan ipiñi ei zeben, baiña edozela be etzan kuriosua egongo.” content_copy nóla ta nái be, edozetara be.
edozeláko, edozelakúa. (c). Izenlaguna. erozeláko. Edozein modutakoa, nolanahikoa. · De cualquier clase, corriente, ordinario. “Ez pentsau orrek edozelako bodia eingo dabenik./ Etaraidazu ardaua, markakua ero edozelakua.” content_copy nólanaiko.
edozénbat. (b). Zenbatzailea. erozénbat. Nahi hainbat, ugari. · En abundancia. “Orrek edozenbat diru baiña osasuna falta./ Eztagola anborraiñik? Joan Uberara ta edozenbat ikusikok.”
edózer. (a). Izenordaina. erozer. Cualquier cosa. “Txakur orrek eztau edozer jaten./ Erozer gauza esaten jao amai.” Erozer gauza, gehienetan. .
edozetára. (d). Adberbioa. erozetára. Nolanahi. · De cualquier manera “Nai bozu eskuz, nai bozu palaz, edozetara jokatukotsut.” Azen.: edózetara ere bai. . content_copy edozéla. Esamoldeak: edozetara be. erozetara be. Edozein modutan ere, nolanahi ere. · De todas maneras, de cualquier manera. “Eztau emuten apurtuik daukazunik; edozetara be obe dozu medikuana juatia.” content_copy nóla ta nái be, edozéla be.