Bergara aldeko hiztegia
motx.
motxáilla, motxaillía.
(d).
Izena.
Eibar.
Gitano en Osintxu, Eibar y alrededores.
“Motxaillia ta asko izeten zan emen. Guk áretxekin ikasi giñuan erderaz. Mertz.”
Eibar.
Gitano en Osintxu, Eibar y alrededores.
“Motxaillia ta asko izeten zan emen. Guk áretxekin ikasi giñuan erderaz. Mertz.”
motxárda.
1.motxarda, motxardía.
(c).
Adjektiboa.
Neskatilla bizi eta bihurriengatik esan ohi da. · Dícese de las niñas revoltosas y de carácter.
“Nungua da neskatilla motxarda belendriñ au?”
2.motxarda, motxardia.
Izena.
"Oveja muy corta y rechoncha. Animal resistente al frio, nieve... Mujer de poca estatura y mal aspecto." (Izag Oñ).
3.motxarda, motxardia.
Izena.
"Egurrezko pintza modukoak, gaztainak koskol eta guzti batzeko.
“Motxardia seittuan itte zan gaztaiña adar batekiñ." (Lar Antz).”
mórdaza.
1.motxarda, motxardía.
(c).
Adjektiboa.
Neskatilla bizi eta bihurriengatik esan ohi da. · Dícese de las niñas revoltosas y de carácter.
“Nungua da neskatilla motxarda belendriñ au?”
2.motxarda, motxardia.
Izena.
"Oveja muy corta y rechoncha. Animal resistente al frio, nieve... Mujer de poca estatura y mal aspecto." (Izag Oñ).
3.motxarda, motxardia.
Izena.
"Egurrezko pintza modukoak, gaztainak koskol eta guzti batzeko.
“Motxardia seittuan itte zan gaztaiña adar batekiñ." (Lar Antz).”
mórdaza.
motz.
1.motz, mótza.
(a).
Izena.
motx.
Corto.
lúze.
Esamoldeak:
motz geldittu.
(c).
Esapidea.
Quedarse corto.
“Eun urte dauzkala esan neban, da igual motz geldittuko nitzan. ”
2.motz, mótza.
(c).
Adjektiboa.
Harremanetan erraz mozten dena, lotsatia. · Corto, -a, tímido, -a, retraído, -a.
“Mutill ederra zuan baiña motzaua zera baiño./ Aura dan motzakin kapaz da gorri-gorri jarri tta berbaik pe ez eitteko.”
3.motz.
4.motz.
1.motz, mótza.
(a).
Izena.
motx.
Corto.
lúze.
Esamoldeak:
motz geldittu.
(c).
Esapidea.
Quedarse corto.
“Eun urte dauzkala esan neban, da igual motz geldittuko nitzan. ”
2.motz, mótza.
(c).
Adjektiboa.
Harremanetan erraz mozten dena, lotsatia. · Corto, -a, tímido, -a, retraído, -a.
“Mutill ederra zuan baiña motzaua zera baiño./ Aura dan motzakin kapaz da gorri-gorri jarri tta berbaik pe ez eitteko.”
3.motz.
4.motz.
móxal, moxála.
(c).
Izena.
Zaldikume txikia, arra zein emea, txikia den artean. · Potro, -a.
“Arra ta emia eztakitt eukiko daben aldeik, guk moxala esaten jau bixei, txikixak dienian, moxalak. Don.”
Dena dela, jende askok zaldikume arrei bakarrik deitzen die moxal; bior emeei..
Zaldikume txikia, arra zein emea, txikia den artean. · Potro, -a.
“Arra ta emia eztakitt eukiko daben aldeik, guk moxala esaten jau bixei, txikixak dienian, moxalak. Don.”
Dena dela, jende askok zaldikume arrei bakarrik deitzen die moxal; bior emeei..
mózkor.
1.mozkor, mozkórra.
(a).
Izena.
Borrachera.
2.mozkor, mozkórra.
(a).
Izena.
Borracho, -a.
mózkorti.
3.mozkor, mozkorra.
Izena.
Eibar.
Enbor zati haundia, bringa.
1.mozkor, mozkórra.
(a).
Izena.
Borrachera.
2.mozkor, mozkórra.
(a).
Izena.
Borracho, -a.
mózkorti.
3.mozkor, mozkorra.
Izena.
Eibar.
Enbor zati haundia, bringa.
mozkórrillo, mozkórrillua.
(c).
Adjektiboa.
Borrachuzo.
“Mediko ona zuan baiña mozkorrillo samarra.”
Borrachuzo.
“Mediko ona zuan baiña mozkorrillo samarra.”
mózkorti, mózkortixa.
(c).
Adjektiboa.
Mozkorra. · Borracho, -a.
“Mozkortixa zuan baiña ondraua.”
Bergarako kalean, batik bat. Gutxi erabilia..
mozkor.
Mozkorra. · Borracho, -a.
“Mozkortixa zuan baiña ondraua.”
Bergarako kalean, batik bat. Gutxi erabilia..
mozkor.
mozkóte, mozkotía.
(c).
Adjektiboa.
Pertsona txikia eta zabala. · Se dice de las personas achaparradas.
“Errezill aldeko mozkote batekin ein juan burrukan.”
Pertsona txikia eta zabala. · Se dice de las personas achaparradas.
“Errezill aldeko mozkote batekin ein juan burrukan.”
mozólo.
1.mozolo, mozolúa.
(c).
Izena.
Athene noctua.
Mochuelo común.
“Uberako kanpantorrian arrapau giñuan bein mozolua.”
2.mozolo, -a, mozolúa, -ía.
(b).
Adjektiboa.
Atolondrado, -a, lelo, -a.
“Siestan dagola ta ez molestatzeko esan dot, mozoluok alakuok./ Bueno, neska, ez ari izen mozolía.”
Esamoldeak:
mozólo-mozólo egon.
(b).
Esapidea.
mozóla-mozóla egon.
Estar como un, -a tonto, -a.
“ Atsalde guztia aren telefonuan zaiñ pasau jonat mozola-mozola.”
1.mozolo, mozolúa.
(c).
Izena.
Athene noctua.
Mochuelo común.
“Uberako kanpantorrian arrapau giñuan bein mozolua.”
2.mozolo, -a, mozolúa, -ía.
(b).
Adjektiboa.
Atolondrado, -a, lelo, -a.
“Siestan dagola ta ez molestatzeko esan dot, mozoluok alakuok./ Bueno, neska, ez ari izen mozolía.”
Esamoldeak:
mozólo-mozólo egon.
(b).
Esapidea.
mozóla-mozóla egon.
Estar como un, -a tonto, -a.
“ Atsalde guztia aren telefonuan zaiñ pasau jonat mozola-mozola.”
mozolokeríxa, mozolokerixía.
(b).
Izena.
Tontería, necedad.
“Makiña bat mozolokerixa ikusten da telebisiñuan.”
Tontería, necedad.
“Makiña bat mozolokerixa ikusten da telebisiñuan.”
mozórro.
1.mozorro, mozorrúa.
(b).
Izena.
Ilunetako mamua, haurren beldurgarria. · Fantasma de las oscuridades con el que se asusta a los niños. El coco.
“Etorri barrura, mozorruak urtengotsu ta.”
MOZORRUAK URTEN egiten du; eta jan ere bai deskuidatuz gero. Umetan lan handia genuen nolakoa zen asmatzen, beti ilunetan ibiltzen denez inork ez baitu sekula ikusi. Sin. mamarru, momo. (Eib.)..
Esamoldeak:
mozórro jántzi.
(c).
Esapidea.
Koko jantzi, mozorrotu. · Disfrazarse de carnaval.
“Karnabaletan mozorro jantzitta urten giñuan.”
kóko jántzi, kukúmarro jantzi.
2.mozorro, mozorrúa.
(c).
Adjektiboa.
Pertsona zorroa, itxia. · Persona antipática, arisca.
“Abade barrixa mozorro samarra pentsau jat.”
1.mozorro, mozorrúa.
(b).
Izena.
Ilunetako mamua, haurren beldurgarria. · Fantasma de las oscuridades con el que se asusta a los niños. El coco.
“Etorri barrura, mozorruak urtengotsu ta.”
MOZORRUAK URTEN egiten du; eta jan ere bai deskuidatuz gero. Umetan lan handia genuen nolakoa zen asmatzen, beti ilunetan ibiltzen denez inork ez baitu sekula ikusi. Sin. mamarru, momo. (Eib.)..
Esamoldeak:
mozórro jántzi.
(c).
Esapidea.
Koko jantzi, mozorrotu. · Disfrazarse de carnaval.
“Karnabaletan mozorro jantzitta urten giñuan.”
kóko jántzi, kukúmarro jantzi.
2.mozorro, mozorrúa.
(c).
Adjektiboa.
Pertsona zorroa, itxia. · Persona antipática, arisca.
“Abade barrixa mozorro samarra pentsau jat.”
móztu.
1.moztu.
(a).
du
Aditza.
Cortar.
“Ixa biatza moztu dot aixkoriakin.”
Nahiz eta gaur oso nahasi erabiltzen den, belarra edo ilea moztu egiten da eta haragia, berriz, ebagi..
2.moztu.
(c).
da
Aditza.
Lotsaz, harriduraz edo beldurrez kokilduta gelditu. · Cortarse.
“Lapurra bera zala esan zotsenian moztuta geratu zan./ Trankill egon, ezta puxka bategaittik moztuko.”
MOZTUTA GERATU, batik bat..
kortáu.
3.moztu.
(c).
du
Aditza.
Cortar, rasear la pelota.
ebági, kortáu.
1.moztu.
(a).
du
Aditza.
Cortar.
“Ixa biatza moztu dot aixkoriakin.”
Nahiz eta gaur oso nahasi erabiltzen den, belarra edo ilea moztu egiten da eta haragia, berriz, ebagi..
2.moztu.
(c).
da
Aditza.
Lotsaz, harriduraz edo beldurrez kokilduta gelditu. · Cortarse.
“Lapurra bera zala esan zotsenian moztuta geratu zan./ Trankill egon, ezta puxka bategaittik moztuko.”
MOZTUTA GERATU, batik bat..
kortáu.
3.moztu.
(c).
du
Aditza.
Cortar, rasear la pelota.
ebági, kortáu.
mu.
1.mu.
(b).
Onomatopeia.
Behi marrosa, ondorengoa bezalakoetan:
“Beixa mu eta mu dabill./ Txalak mu eiñ orduko askia betetzen dotse pentsuz.”
MU EGIN: mugir..
ohar bat
2.mu.
(a).
Izena.
haur hizkera
Behia. · Vaca.
“Kattalin, ikusi mu zelaixan.”
1.mu.
(b).
Onomatopeia.
Behi marrosa, ondorengoa bezalakoetan:
“Beixa mu eta mu dabill./ Txalak mu eiñ orduko askia betetzen dotse pentsuz.”
MU EGIN: mugir..
ohar bat
2.mu.
(a).
Izena.
haur hizkera
Behia. · Vaca.
“Kattalin, ikusi mu zelaixan.”
múda.
1.múda, múdia.
(b).
Izena.
Barruko arropa. · Muda, juego de ropa interior (calzoncillo y camiseta, en los hombres).
“Bi muda, prakak eta jertsia ipiñi dotsut.”
2.múda, múdia.
(c).
Izena.
Muda que tienen algunos animales.
“Aizarixak, esate baterako, ille-mudia izaten dau.”
3.múda, múdia.
(c).
Izena.
Aldaketa. Cambio
“Bixkai aldetik biarko mudia datorrela esan dau radixuak.”
Eguraldi-aldaketa, adibidean..
1.múda, múdia.
(b).
Izena.
Barruko arropa. · Muda, juego de ropa interior (calzoncillo y camiseta, en los hombres).
“Bi muda, prakak eta jertsia ipiñi dotsut.”
2.múda, múdia.
(c).
Izena.
Muda que tienen algunos animales.
“Aizarixak, esate baterako, ille-mudia izaten dau.”
3.múda, múdia.
(c).
Izena.
Aldaketa. Cambio
“Bixkai aldetik biarko mudia datorrela esan dau radixuak.”
Eguraldi-aldaketa, adibidean..
mudáu.
1.mudau.
(b).
da
Aditza.
Cortarse la leche.
“Bero aundixakin errez mudatzen da esnia.”
zurbilddu, kortáu, galdu.
2.mudau.
(b).
da
Aditza.
Mudarse de color, palidecer.
“Puxka bategaittik etxako koloriak mudauko (narrusendoa, aurpegi gogorrekoa dela)./ Esan notsanian koloriak mudau jakon.”
KOLORIAK MUDAU..
3.mudáu.
(c).
du
Aditza.
Aldatu. · Mudar, cambiar.
“Subak udabarrixan mudatzen dabe narruz./ Noiz mudau biaittuzu izarak?”
1.mudau.
(b).
da
Aditza.
Cortarse la leche.
“Bero aundixakin errez mudatzen da esnia.”
zurbilddu, kortáu, galdu.
2.mudau.
(b).
da
Aditza.
Mudarse de color, palidecer.
“Puxka bategaittik etxako koloriak mudauko (narrusendoa, aurpegi gogorrekoa dela)./ Esan notsanian koloriak mudau jakon.”
KOLORIAK MUDAU..
3.mudáu.
(c).
du
Aditza.
Aldatu. · Mudar, cambiar.
“Subak udabarrixan mudatzen dabe narruz./ Noiz mudau biaittuzu izarak?”
