Bergara aldeko hiztegia

txitxerdi, txitxerdixe. Izena. Aramaio. "Hitz-erdi? “Txitxerdi bat esatie naikue ra ekitteko ulie artzen." (Orm Aram).”
txitxerropill, txitxerropille. Aramaio. "Txitxarragaz eta opilagaz egindako opila." (Orm Aram).
txitxi. 1.txitxi, txitxía. (a). Izena. haur hizkera Haragia. · Carne. “Ale ume, jan txitxia.” Artikuluaz ia beti. . 2.txitxi. (c). Izena. haur hizkera Txakurra. Nagusiek ere erabili ohi dute txakurrari deitzeko. · Perro (inf.). Usado también por los mayores para dirigirse al perro. “Unai, guazen txitxi ikustera./ Etorri ona txitxi.” Mugagabean beti.. content_copy ua-uau, tóto. Esamoldeak: txitxo baiño dotoriago. (c). Esapidea. Oñati. Apain-apain eta harro samar doanari esaten zaio. “Fermin kalian beera etorren, txitxo baiño dotoriag. ” txítxi baiño asarríao. (c). Esapidea. Oso haserre. · Muy enfadado. “Txitxi baiño asarriao jarri jatan poliza bat falta jatalako./ Realak galtzen dabenian txitxi baiño asarriao egoten da.” 3.txítxi, txítxixa. (d). Izena. anthus pratensis, anthus trivialis. Txori txiki bat. Bisbita content_copy larratxori, bedartxóri.
txitxíburduntzi eiñ. (c). Aditza. Makila zorroztu eta puntan txorixoa edo sartu sugarretan erretzeko. Burdinazkoaz egiten bada ere bai. · Operación que consiste en afilar un palo y ensartar en él por ejemplo un chorizo, para asarlo al fuego. También con asador de hierro. “Joan zan Erregenetan txorixo ederra jan giñuan Pol-poleko itturrixan txitxiburduntzi eindda.” Basoan egin ohi da jeneralean. . Esamoldeak: txitxiburduntzi eguna. Izen propioa. Elgetan, adibidez, urtean behin kalean edo basoan egiten den jaia, burduntzian erretako txorixo eta enparauak janez ospatzen dena. Etim.: «txitxi» (okela) + «burduntzi»..
txitxiñ, txitxíña. (c). Izena. Kanpoan teilatuko urak, hodian zehar etorri ondoren, jausten diren lekua. “Amen Artizen “ittuiña”, gurian [Idurixon] txitxiña esate jakuan. Klem./ Ittogiña da barrura eitten dana, eta txitxina bere bie dan lekura doiana. Don.” Bereizketa hau egiten ez dutenek jeneralean ittuiñ deitu ohi diote bai kanpokoari eta bai barrukoari..
txítxinpe, txítxinpia. (d). Izena. Teilatu hegalaren azpia. · El espacio cubierto por el alero del tejado. “Txitxinpia da etxiak... bolautik kanpora gelditzen dana. Don.”
txitxipotxo eiñ. Esapidea. "Tx-dun hitzak asko esan. “Orrek txitxipotxo asko itten dau: najotxen, gontxen... Guk eztou ola itten." (Lar Antz).” Osintxun dago txitxipotxorako joera. .
txitxi-potxuetan jardun. Esapidea. txutxu-putxuetan jardun. "Txutxumutxuka, marmarka jardun. “Ixileko txitxi-potxuetan dira bixak gaur egun guztian.”
txíxa, txíxa. (a). du Izena. Orina. “Txixa analizatzeko esan dost medikuak.” TXIXA, mugagabe zein mugatu. NON kasuan TXIXÍAN..
txixa-arrára, txixa-arraría. (c). Izena. txixa-arrastára, txixa-zarrastára. Meada. “Txixa-arrara majua ein jotsan arboliai.”
txixa bédar
txixa bédar, txixa bedárra. (d). Izena. botanika. Verbascum thapsum.. Gordolobo. Bi urtean hazten den landare hau oso handia egiten da. Lorea ere oso handia du, artaburu formakoa, horia. Lehortzen denean hauts handia izaten du. Lekuko batek TE, téia, deitzen dio. Beste batek beste belar klase bati esaten dio, baina ez dakigu bere izen zientifikoa. .
txixá-érreka. 1.txixá-érreka, txixá-érrekia. (b). Izena. Txixa-arrasto handia. “Txixa-errekaz beteta zeuan kalia. ” 2.txixá-érreka, txixá-érrekia. (b). Izena. adierazkorra Txixa-arrara. “Azelakotxe txixa-errekia bota doten.”
txixagúra, txixaguría. (a). Izena. Ganas de orinar. “Txixaguriak nago goiz guztia. ” TXIXAGURIAK EGON. Txixaguriak nago goiz guztia..
txixaíñan. (b). Adberbioa. Txixaginan, txixa egiten. · Meando. “Txixaiñan arrapau najok aguazillak.” Eta TXIXAI.
txixaiñéro, txixaiñerúa. (a). Adjektiboa. haur hizkera Txixatia (haur.). · Meón, -a. “Andereño, txitxaiñero esan dost Gorkak.” Burla edo deiki bezala, batik bat..
txixá-puxika, txixá-púxikia. (c). Izena. puxika. Vejiga. PUXIKA soilik ere bai..
txixáti, txixátixa. (c). Adjektiboa. Meón, -a.
txixátoki, txixátokixa. (c). Izena. Txiza egiteko lekua.
txókante, txókantia. (c). Adjektiboa. Chocante, raro. “Gaur egunian ezta txokantia erozein baserrittarrek inglesez jakittia./ Ori baiño gauza txokantiauak ikusittut.”
txókatzeko, txókatzekua. (b). Izenlaguna. Harritzekoa, harrigarria. · Anormal, extraño. “Txokatzekua da Mikel kafia artzera ez etortzia./ Ezta txokatzekua etxe aretatik alde ein nai izatia.”