Egilea
Wikimedia Commons
Noiz aterea
0-0-0
Jatorria
<p>http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Tijereta_-_Forficula_auricularia_%28553075910%29.jpg?uselang=ca</p>
Bergara aldeko hiztegia
Ipurturkilla, Ipurturkillia.
Forficula auricularia.
Marroi koloreko momorro txiki bat, ipurtaldean sarde edo urkila moduko bat duena. Ipurtsardea. · Tijereta.
Irene Murgiondok eman digu hitz honen berri. Berak dioenez, gaztelaniaz "tijereta" edo lagunarteko hizkeraz "cortapichas" izenez ezagutzen ei da. San Migel baserriko Margaritaren ahotan jaso ei zuen.
.
Marroi koloreko momorro txiki bat, ipurtaldean sarde edo urkila moduko bat duena. Ipurtsardea. · Tijereta.
Irene Murgiondok eman digu hitz honen berri. Berak dioenez, gaztelaniaz "tijereta" edo lagunarteko hizkeraz "cortapichas" izenez ezagutzen ei da. San Migel baserriko Margaritaren ahotan jaso ei zuen.
.
iá.
1.ia.
(a).
Juntagailua.
Jada, dagoeneko. · Ya.
“Len autua zeukan baiña ia eztauka./ Eztakitt akabauta egongo dan ia partidua./ Goizian gaixoik zeuan baiña ia ondo dago.”
2.ia.
(a).
Juntagailua.
Ea. · A ver.
“Ia noiz etortzen zaten gurera./ Ikusiko dou ia ze moduz dakizun leziñua.”
abér.
Esamoldeak:
ia gero.
Juntagailua.
aber gero.
ía ba!.
1.ia ba!.
(b).
Interjekzioa.
Ea bada! · A ver pues!
“Ia ba, ia ba! (errieta doinuan), ordua izangok lanian asteko.”
aber ba.
2.ia ba!.
(b).
Juntagailua.
A ver si.
“Ia ba aurten uda ona daukagun.”
aber ba.
3.ia.
(a).
Bai. · Ya.
“”
Besteak esandakoa baieztatzeko.
.
1.ia.
(a).
Juntagailua.
Jada, dagoeneko. · Ya.
“Len autua zeukan baiña ia eztauka./ Eztakitt akabauta egongo dan ia partidua./ Goizian gaixoik zeuan baiña ia ondo dago.”
2.ia.
(a).
Juntagailua.
Ea. · A ver.
“Ia noiz etortzen zaten gurera./ Ikusiko dou ia ze moduz dakizun leziñua.”
abér.
Esamoldeak:
ia gero.
Juntagailua.
aber gero.
ía ba!.
1.ia ba!.
(b).
Interjekzioa.
Ea bada! · A ver pues!
“Ia ba, ia ba! (errieta doinuan), ordua izangok lanian asteko.”
aber ba.
2.ia ba!.
(b).
Juntagailua.
A ver si.
“Ia ba aurten uda ona daukagun.”
aber ba.
3.ia.
(a).
Bai. · Ya.
“”
Besteak esandakoa baieztatzeko.
.
Iaiua.
Itxura onekua, abilla, argixa, (apuesto). "Oixe mutiko iaiua benetan!"
Itxura onekua, abilla, argixa, (apuesto). "Oixe mutiko iaiua benetan!"
iá lo kreo.
(c).
Interjekzioa.
Bai horixe. · Ya lo creo.
“Ia lo kreo. Akordatzeko modukuak zittuan arek. Eli.”
Bai horixe. · Ya lo creo.
“Ia lo kreo. Akordatzeko modukuak zittuan arek. Eli.”
iam, iañi.
iar.
íbai, íbaixa.
(b).
Izena.
Deba ibaia, eta munduko beste erreka handiak. · Rio grande.
“Ibaixak gaiñezka ein ddau Zubittan./ Ubera errekia Barruti parian sartzen da ibaixan.”
Hiztun onek beti erabili izan badute ere, jende asko da erreka besterik esaten ez duena..
Deba ibaia, eta munduko beste erreka handiak. · Rio grande.
“Ibaixak gaiñezka ein ddau Zubittan./ Ubera errekia Barruti parian sartzen da ibaixan.”
Hiztun onek beti erabili izan badute ere, jende asko da erreka besterik esaten ez duena..
ibilgonia jantzi.
Esapidea.
"Ibiltzeko gona jantzi; eta beraz, etxean ez dela geratuko, parrandan edo ibilian baizik.
“Orrek ibilgonia jantzi dau eta zeak geldittuko dau. Sin. andafuerako soiñekua jantzi."”
andáfuerako soiñekúa jantzi.
"Ibiltzeko gona jantzi; eta beraz, etxean ez dela geratuko, parrandan edo ibilian baizik.
“Orrek ibilgonia jantzi dau eta zeak geldittuko dau. Sin. andafuerako soiñekua jantzi."”
andáfuerako soiñekúa jantzi.
ibilláldi, ibillaldíxa.
(b).
Izena.
Caminata, rato de paseo.
“Bazkalostian ibillalditxo bat eitten dou egunero.”
"Ibilaldixa" dagoela edo egin dela esaten denean, ibilaldi luzea esan nahi du. Angiozartik Asentziora ibillaldixa dago..
Caminata, rato de paseo.
“Bazkalostian ibillalditxo bat eitten dou egunero.”
"Ibilaldixa" dagoela edo egin dela esaten denean, ibilaldi luzea esan nahi du. Angiozartik Asentziora ibillaldixa dago..
ibíllera.
1.ibíllera, ibílleria.
(b).
Izena.
ibilkera.
Ibiltzeko era, ibilkera. · Manera de andar.
“Ibillera narrasa dauka gizon orrek./ Ibilleran antzemote jako basarrittara eztana.”
2.ibíllera, ibílleria.
(b).
Izena.
Andanza.
“Egunero Donostiatik bueltia ein biarra ezta ibillera ona./ Ibillera txarrak eitteittue gaurko gaztiak./ Gizaju orrek darabiz ibillerak. Besterik zehazten ez denean, ibilera txarrak edo gogorrak.”
1.ibíllera, ibílleria.
(b).
Izena.
ibilkera.
Ibiltzeko era, ibilkera. · Manera de andar.
“Ibillera narrasa dauka gizon orrek./ Ibilleran antzemote jako basarrittara eztana.”
2.ibíllera, ibílleria.
(b).
Izena.
Andanza.
“Egunero Donostiatik bueltia ein biarra ezta ibillera ona./ Ibillera txarrak eitteittue gaurko gaztiak./ Gizaju orrek darabiz ibillerak. Besterik zehazten ez denean, ibilera txarrak edo gogorrak.”
ibílli.
/eu/user/3.
ibili.
Ibili ahoskatzen dute askok, adinekoek batez ere.
1.ibilli.
(a).
da
Aditza.
Andar.
Esamoldeak:
anasetik kaifasenera ibili.
(d).
Esapidea.
Oñati.
Zerbait lortzeko atzera eta aurrera ibili.
“Azkenian konsegidu arek, Anasetik Kaifasenera ibilli ondoren.”
zabizten-zabizten.
Esapidea.
"Ibili eta ibili egin, ibili bitartean, jardun eta jardun.
“Oinddio ikusten nao, zabizten zabizten, Nekane ezkonduko dala zuek paiño lenao. ”
Sin. ibilli-ibilli iñ; jokatu egiten da.» (Lar Antz)..
ibilli-ibilli eiñ.
ibilli-ibilli eiñ.
/eu/user/3.
Esapidea.
"Zerbaitetan aritu, jardun.
“Ibilli-ibilli iñ, da oixe pasau jaku." (Lar Antz) ”
dabillen lekuan.
(c).
Esapidea.
"Edozein lekutan dabilela ere
.
“Mutiko ori tripazorririk barik ibilliko da dabillen lekuan.”
andakatik mundakara ibilli.
Esapidea.
"Galduta edo noraezean ibili." (Lar Antz).
nunbaittetik nunbaittera.
2.ibilli, ibillíxa.
/eu/user/3.
(c).
Izena.
ibili, -xa.
Ibiltzea. · Caminata, el andar, el caminar, el viajar.
“Zuek ibilixa besteik eztaukazue buruan./ Ibilixak eztauka kalteik./ Ibilixan eztago otzik./ Ibilli bat eizu bazkaixa asentatzeko./ Arek eitten dittu ibillixak.”
Esamoldeak:
ibilíxan-ibilíxan.
(c).
Esapidea.
Ibiltzearen edo jardutearen poderioz.
“Ibilixan-ibilixan, azkenian ikasi ein zeban pelotan.”
ibili.
Ibili ahoskatzen dute askok, adinekoek batez ere.
1.ibilli.
(a).
da
Aditza.
Andar.
Esamoldeak:
anasetik kaifasenera ibili.
(d).
Esapidea.
Oñati.
Zerbait lortzeko atzera eta aurrera ibili.
“Azkenian konsegidu arek, Anasetik Kaifasenera ibilli ondoren.”
zabizten-zabizten.
Esapidea.
"Ibili eta ibili egin, ibili bitartean, jardun eta jardun.
“Oinddio ikusten nao, zabizten zabizten, Nekane ezkonduko dala zuek paiño lenao. ”
Sin. ibilli-ibilli iñ; jokatu egiten da.» (Lar Antz)..
ibilli-ibilli eiñ.
ibilli-ibilli eiñ.
/eu/user/3.
Esapidea.
"Zerbaitetan aritu, jardun.
“Ibilli-ibilli iñ, da oixe pasau jaku." (Lar Antz) ”
dabillen lekuan.
(c).
Esapidea.
"Edozein lekutan dabilela ere
.
“Mutiko ori tripazorririk barik ibilliko da dabillen lekuan.”
andakatik mundakara ibilli.
Esapidea.
"Galduta edo noraezean ibili." (Lar Antz).
nunbaittetik nunbaittera.
2.ibilli, ibillíxa.
/eu/user/3.
(c).
Izena.
ibili, -xa.
Ibiltzea. · Caminata, el andar, el caminar, el viajar.
“Zuek ibilixa besteik eztaukazue buruan./ Ibilixak eztauka kalteik./ Ibilixan eztago otzik./ Ibilli bat eizu bazkaixa asentatzeko./ Arek eitten dittu ibillixak.”
Esamoldeak:
ibilíxan-ibilíxan.
(c).
Esapidea.
Ibiltzearen edo jardutearen poderioz.
“Ibilixan-ibilixan, azkenian ikasi ein zeban pelotan.”
ibilttári, ibilttaríxa.
(c).
Izena.
Oinez asko ibiltzen dena. · Andarín.
“Ibilttari amorratua zan gure tio. Ibilgailuz dabilenari ere bai gaur egun.”
Oinez asko ibiltzen dena. · Andarín.
“Ibilttari amorratua zan gure tio. Ibilgailuz dabilenari ere bai gaur egun.”
ída, idía.
(a).
Izena.
Pteridium aquilinum.
Angiozar, Elgeta, Leintz, Ubera.
ira.
Garoa. · Helecho
“Idatan die gizonak.”
garo.
Angiozar, Elgeta, Leintz, Ubera.
ira.
Garoa. · Helecho
“Idatan die gizonak.”
garo.
ídar, idárra.
(b).
Izena.
botanika.
Pisum sativum.
Ilarra. · Guisante.
Esamoldeak:
idar-bárri, idar-bárrixak.
(b).
Izena.
Guisantes frescos.
“Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.”
botanika.
Pisum sativum.
Ilarra. · Guisante.
Esamoldeak:
idar-bárri, idar-bárrixak.
(b).
Izena.
Guisantes frescos.
“Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.”
idar-bárri, idar-bárrixak.
(b).
Izena.
Guisantes frescos.
“Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.”
Guisantes frescos.
“Konejua saltsan jan dou idar-barrixekin.”
idár-parra, idár-párria.
(b).
Izena.
Idar landareei sartzen zaizkien makilatxo adardunak. · Palos que se colocan a las plantas de los guisantes.
“Idar-parrak eitten ibili naiz aixkoriakin.”
Idar landareei sartzen zaizkien makilatxo adardunak. · Palos que se colocan a las plantas de los guisantes.
“Idar-parrak eitten ibili naiz aixkoriakin.”
