Bergara aldeko hiztegia
imíñerdi, imíñerdixa.
(c).
Izena.
Iminaren erdia. 7 litro eskas eta 6 kilo inguru hartzen zituen edukiera neurria eta ontzia. · Medida de capacidad para granos equivalente a un octavo de fanega. Neurri honetako ontziari imíñerdiko.
Iminaren erdia. 7 litro eskas eta 6 kilo inguru hartzen zituen edukiera neurria eta ontzia. · Medida de capacidad para granos equivalente a un octavo de fanega. Neurri honetako ontziari imíñerdiko.
imintzíño, imintziñúa.
(d).
Izena.
iminziño.
Aurpegiz, nahiz eskuz, nahiz bestela egindako keinua. · Gesto.
“Aitta-zanak bajaukan esaera ori: imintziñua besteik eztauke ume onek. Klem./ Orrek aren zera oso edarki eitten dau aren jestua, aren kiñua ero, aren iminziñua ero, aren plantia ero. Don. Ia galdua.”
Esamoldeak:
imintzíñoka.
(d).
Adberbioa.
Imintzinoak egiten.
iminziño.
Aurpegiz, nahiz eskuz, nahiz bestela egindako keinua. · Gesto.
“Aitta-zanak bajaukan esaera ori: imintziñua besteik eztauke ume onek. Klem./ Orrek aren zera oso edarki eitten dau aren jestua, aren kiñua ero, aren iminziñua ero, aren plantia ero. Don. Ia galdua.”
Esamoldeak:
imintzíñoka.
(d).
Adberbioa.
Imintzinoak egiten.
in.
botanika.
iñáurki, iñáurkixa.
(d).
Izena.
iñaurkin.
Azpigarria; behien ohea egiteko orbela, albitza, garoa... · Material para hacer la cama al ganado.
“Lengo zarrak esaten juen iñaurkixa. Iñaurkixa ba, satsa eitteko zera, azpigarrixa. Klem./ Burdirik aundiña izeten zan, iñaurkittarako, garua, bedarra. Luziena, burkamaik luziena. Don.”
Ia galdutako hitza. Orain azpigarri, batik bat..
iñaurkin.
Azpigarria; behien ohea egiteko orbela, albitza, garoa... · Material para hacer la cama al ganado.
“Lengo zarrak esaten juen iñaurkixa. Iñaurkixa ba, satsa eitteko zera, azpigarrixa. Klem./ Burdirik aundiña izeten zan, iñaurkittarako, garua, bedarra. Luziena, burkamaik luziena. Don.”
Ia galdutako hitza. Orain azpigarri, batik bat..
iñáusi.
(c).
du
Aditza.
Zuhaitzari adarrak moztu, bizirik dagoen artean.
“Arbola motz bati, pagua, gaztaiñia, aritza, adar batzuk kentzen baako gora doiazenak, ari iñausi. Don./ Soilddu arbola luzia, gora zera lagatzen jakonian. Fruta arbolak porau. Paguak eta, iñoiz ondotik ebaitzen jakuek adarra, sutarako ta, ori iñausi.”
Zuhaitzari adarrak moztu, bizirik dagoen artean.
“Arbola motz bati, pagua, gaztaiñia, aritza, adar batzuk kentzen baako gora doiazenak, ari iñausi. Don./ Soilddu arbola luzia, gora zera lagatzen jakonian. Fruta arbolak porau. Paguak eta, iñoiz ondotik ebaitzen jakuek adarra, sutarako ta, ori iñausi.”
inbirióso, -a, inbiriosúa, -ía.
(b).
Adjektiboa.
inbidioso, enbidioso.
Envidioso, -a.
“Ezixozu erakutsi be eiñ, inbirioso utsa da ta.”
inbidioso, enbidioso.
Envidioso, -a.
“Ezixozu erakutsi be eiñ, inbirioso utsa da ta.”
inbiríxa, inbirixía.
(b).
Izena.
inbidíxa, enbidixa.
Envidia.
“Pielezko abrigu baten inbirixia eindda nago./ Anaian etxian inbirixatan pasau dau bizimodu guztia.”
Gaur ENBIDÍXA gehiago. ZEREN inbirixia, gehienetan. Gauza batek beste bati ez diola zorrik, bestea bezain ona dela esateko: Txakoliñak etxaukak ardau onenan inbirixaik./ Degurixak eztauka Urbixan inbirixaik. ZEREN inbirixaik ez euki.
.
Esamoldeak:
zu be inbidixia partidu zan egunian lenengo illadan eongo ziñan.
Esapidea.
"Pertsona inbidiosoari esaten zaio." (Lar Antz)
“Sin. Zu be inbidixia partidu zan maixan izengo ziñan.”
inbidíxa, enbidixa.
Envidia.
“Pielezko abrigu baten inbirixia eindda nago./ Anaian etxian inbirixatan pasau dau bizimodu guztia.”
Gaur ENBIDÍXA gehiago. ZEREN inbirixia, gehienetan. Gauza batek beste bati ez diola zorrik, bestea bezain ona dela esateko: Txakoliñak etxaukak ardau onenan inbirixaik./ Degurixak eztauka Urbixan inbirixaik. ZEREN inbirixaik ez euki.
.
Esamoldeak:
zu be inbidixia partidu zan egunian lenengo illadan eongo ziñan.
Esapidea.
"Pertsona inbidiosoari esaten zaio." (Lar Antz)
“Sin. Zu be inbidixia partidu zan maixan izengo ziñan.”
indarrétxe, indarretxía.
(c).
Izena.
Zentral hidroelektriko txikia. Asko ziren Iberduero nagusitu arte. · Pequeña central hidroeléctrica.
“Aranen, Aranguntxon..., batian bestian mordua zittuan indarretxiak.”
makinetxe, túrbiña.
Zentral hidroelektriko txikia. Asko ziren Iberduero nagusitu arte. · Pequeña central hidroeléctrica.
“Aranen, Aranguntxon..., batian bestian mordua zittuan indarretxiak.”
makinetxe, túrbiña.
índdar.
1.inddar, inddárra.
(a).
Izena.
Fuerza. Etxe batean lanerako jende asko dagoenean
Etxe batean lanerako jende asko dagoenean indarra dagoela esan ohi da. Gaur, gurian dagon beste inddarrekin, garo guztiak erretirau bia jittuau. Gerraz aritzerakoan ere: Gero Bixkai aldetik inddarra aillegau zuan da Elgeta aldian gogortu zittuan. Tropak etab., alegia..
Esamoldeak:
inddarrían.
(c).
Adberbioa.
Indartsu, indar handiz.
“Onek gaztiok inddarrian dare ta bedarretak laster eingoittugu./ Zuk sartutako larrosak inddarrian datoz. ”
inddarra egin.
(c).
Aditza.
Hacer fuerza, presionar.
“Inddarra egin biako da gure deretxuak errespetatzeko.”
2.inddar, inddárra.
(c).
Izena.
Argindarra. · Fuerza eléctrica.
“Inddarra joan da ta argi barik gare.”
Orain inddar edo arginddar baino gehiago elektrizidade entzuten da..
argínddar.
Esamoldeak:
índdarka.
(c).
Adberbioa.
Haciendo fuerzas.
“An zebitzen inddarka, autua mobidu naixan.”
Behiak txala egiteko ahaleginetan diharduenean inddarka jarduten du.
.
inddarra Jakan.
(c).
Esapidea.
Indarra falta, indarra auzoan.
“Erronkia ugari arrixa errez jasoko zebala, baiña gero plazara urten eta zera, inddarra Jakan.”
Lehenengo (gerra aurrekoa, hain zuzen) tentsio altuko argindar-linea Jakatik zetorren. "Jakako linea" deitzen zitzaion. Hortik esapidea.
.
1.inddar, inddárra.
(a).
Izena.
Fuerza. Etxe batean lanerako jende asko dagoenean
Etxe batean lanerako jende asko dagoenean indarra dagoela esan ohi da. Gaur, gurian dagon beste inddarrekin, garo guztiak erretirau bia jittuau. Gerraz aritzerakoan ere: Gero Bixkai aldetik inddarra aillegau zuan da Elgeta aldian gogortu zittuan. Tropak etab., alegia..
Esamoldeak:
inddarrían.
(c).
Adberbioa.
Indartsu, indar handiz.
“Onek gaztiok inddarrian dare ta bedarretak laster eingoittugu./ Zuk sartutako larrosak inddarrian datoz. ”
inddarra egin.
(c).
Aditza.
Hacer fuerza, presionar.
“Inddarra egin biako da gure deretxuak errespetatzeko.”
2.inddar, inddárra.
(c).
Izena.
Argindarra. · Fuerza eléctrica.
“Inddarra joan da ta argi barik gare.”
Orain inddar edo arginddar baino gehiago elektrizidade entzuten da..
argínddar.
Esamoldeak:
índdarka.
(c).
Adberbioa.
Haciendo fuerzas.
“An zebitzen inddarka, autua mobidu naixan.”
Behiak txala egiteko ahaleginetan diharduenean inddarka jarduten du.
.
inddarra Jakan.
(c).
Esapidea.
Indarra falta, indarra auzoan.
“Erronkia ugari arrixa errez jasoko zebala, baiña gero plazara urten eta zera, inddarra Jakan.”
Lehenengo (gerra aurrekoa, hain zuzen) tentsio altuko argindar-linea Jakatik zetorren. "Jakako linea" deitzen zitzaion. Hortik esapidea.
.
inddargárri, inddargarríxa.
(c).
Izena.
Indarra ematen duena. · Revitalizador.
“Etorri etxera inddargarri bat artzera, oiñezkero kantsauta egongo zate ta.”
Indarra ematen duena. · Revitalizador.
“Etorri etxera inddargarri bat artzera, oiñezkero kantsauta egongo zate ta.”
inddárka, inddarkía.
(d).
Adjektiboa.
Indargea, erkina. · Falto de fuerza (sobre todo aplicado a plantas).
“Letxuga guztiak igartu die; alako inddarka batzuk gelditzen die bizirik.”
Indargea, erkina. · Falto de fuerza (sobre todo aplicado a plantas).
“Letxuga guztiak igartu die; alako inddarka batzuk gelditzen die bizirik.”
