izena
- bazkálondo, bazkálondua. (c). izena. BAZKALOSTE. Bazkaldu ondorengo denbora.. Bazkalonduan ogi puxketia jaten giñuan orduan. JJp. . Sin. bazkáloste. Ant. bazkálaurre.
- bazkáloste, bazkálostia. (b). izena. Bazkariaren ondorengo denbora (hirurak aldera arte-edo astegunean). El tiempo después de comer.. Bazkalostian kartetan ibilli giñan.. Sin. bazkálondo. Ant. bazkálaurre. Ik. afáloste.
- bazkálosteko, bazkálostekua. (b). izena. Siesta.. Bazkalosteko edarra bota biot gaur.. Siesta ere esaten da. Josu Oregiri bixáo, bixáua entzun izan diogu, baina geuk ez diogu Bergaran beste inori entzun; bai, ostera, Leintz eta Oñati aldean. .
- báztar, baztárra. (a). izena. Bazterra. Rincón, orilla.. Sukalde baztarrian dago eskobia./ Kendu zaittez baztarrera, autua dator ta.. Lurralde zentzua ere badu halakoetan: Ori baztar asko ikusittakua da./ Munduak baztarrak zabalak dauzkala... Esaldi hau esan omen zuen baserritik lehenengoz mendi gailurrera igo eta bestaldea ikusi zuen uberar batek. Norde-baztarra da Elosuko auzune baten izena.. Ik. nórde. baztarrak artu, . (c). Soro baten bazterrak txukun landu. .. báztarra guztiak, . (c). Bazter guztiak. Hala esaten da, a eta guzti, arraroa badirudi ere.. Baztarra guztiak endreau bia dittue/ Berbakizun aundixak emon zituan trabes arek eta baztarra guztietan izan ei ziran iñolazko trabesak. (SM Zirik). BAZTARRA GUZTIAK IKUSI, NAASTU, ARROTU, etab...
- 1. be, béia. (a). izena. La parte inferior, suelo, piso; abajo.. Kotxe orrek beiak izurrauta jauzkak./ Be barrixa sartu bia jotsau kuartuai. . /e/ luzea, ia bee. Beian, beeko, beetik, bera, berutz, beraiño.... Ik. ázpi. beia jo, . (-). . 1. beia jo, . (-). esapidea. Goiak behea jo. Derrumbarse . Asentzio azpiko basarri geixenak beia jota dare. .. 2. beia jo, . (-). esapidea. Desmoralizarse.. Semia il jakonetik beia jota dao. (Lar Antz). Sin. burua ezin jaso.... be-béian, . (b). adberbioa. Behe-behean.. Ganauak an be-beian dabitz. ..
- 2. be, béiak. (c). izena. Behe aldeko lurrak. Las tierras del valle.. Beetan lurrak lenao sikatzen die goittan baiño./ Onek beiok eztie onak paguandako.. Goiren oposizioan, normalean. .
- 2. bealde, bealdía. (c). izena. Gipuzkeraz egiten den lurraldea: Beterri, Gipuzkoako kostaldea, Goierri (?)... Ez da oso zehatza.. Zakilla be or bealdera ta esaten da, baiña guk geuk zilla. Don./ Emen ez, ori or bealdian esaten da. Don. . bealdéko, bealdekúa. (c). izenlaguna. Gipuzkoa aldekoa edo. (Ez Deba Ibarrekoa). Bealdeko euskera deitu ohi zaio gipuzkerari.. Bealdeko euskeria eitten zeban nerekin zeuan mutillak./ Eztakitt nungua dan, baiña bealdekua izan bia dau euskeriagaittik.. Ik. beetar, goiálde..
- bedán, bedána. (d). izena. (Eibar.) BERAN. Zizel estu eta kurbatua kanalen barruak lantzeko. Cincel estrecho y curvado para labrar ranuras.. Bedanakin egin biarreko zeregiñ asko ziran, fresadoria agertu baiño leen. (Etxba Eib). Ori kanal barruori sakon dagok eta beranakiñ artu biar jok. (SM Burdin) .
- 1. bédar, bedarra. (a). izena. Belarra. Hierba. Marihuana zentzuan ere entzun daiteke. .
- bedár beltz, bedar béltza. (d). izena. botanika Ranunculus repens. Botón de oro.. Kolpeentzat eta erabili izan da. Don.k dio izen hau uste duela «centaura» (Centaurea cyanus) delakoari ematen zaiola..
- bedar errailla, bedar erraillia. (-). izena. (Antzuola.) Batutako belar ilara.. "Bedar ondo sail bat batu eta batuez batuez erraillia itten da, eta gero errailla artatik burdixa kargatzen zan." (Lar Antz) .
- bedar gógor, bedar gogórra. (d). izena. botanika Zenbait informantek izena ezagutzen duen arren, inork ez du argitu zein landareri dagokion. .
- bedár latz, bedar látza. (d). izena. botanika Galium aparine. Amor del hortelano.. Bedar latzak, erremolatxia bada, garixa bada, an parrau eitten da eta amenazau eitten dau. Pedro. . Beste informante batek honela deskribatzen zigun: Bedar estu bat, zelaittan da ugari azten dana. Lore zuri, leun, polita dauka; belarra bera oso latza da. Azkuek badakar hitz hau baina beste esanahi batzuekin: "allico, correhuela, cardo para pájaros".. komentario 1
- bedár miñ, bedar míña. (d). izena. botanika Centaurium erythraea. Centaurea menor.. Emen asko eoten da. Lora lilatxo bat eukitzen dau, sartain-ipurdixan antzeakua. Eozein lekutan egoten da, ementxe jardiñian be bai.. Tentsioa bajatzeko erabili izan da. (Lar Antz). Sin. tensino bedar (Eib.).. Sin. tensiño bedar.
- bedar zóro, bedar zorúa. (-). izena. botanika Izena jaso dugu, baina zer denik gabe. .
- bedár-óntze, bedár-óntzia. (c). izena. Las tareas del heno.. Eizalen da re e, bein san Juanak ezkeo e, bedar-ontzia egoten zan. JJp. . Sin. bedarrondóta.
- bedar-zúbatz, bedar-zubátza. (d). izena. BEDAR-ZUBETZ. Belar-meta. Batzuek bedar-zubetz diote. Ik. méta, zuátz.
- bedarróndo, bedarrondúa. (b). izena. Belar ondua, belar iharra. Heno.. Aber noiz etortze zaten bedarrondo batzera. . Azen.: bedárrondo ere bai. Sin. bedar igar, bedar siku. (Lein.).
