izena
- egunalbáko, egunalbakúa. (d). izena. ALBÁKO, ARGIALBOKO. Goizeko angelusaren kanpaiak.. Oinddio eztau egunalbakua jo./ Bosteterdietan sankristaua jun, da kanpaiak iru iruko jote zittuan: daun, daun, daun. Argialbokua esate akon orri. Egunan etorreria esango bagiñu bezela. (Lar Antz).. Ik. aramaittako.
- egunéko, egunekúa. (b). izena. Lo del día.. Lasanian egunekua merke ta ondo. . Eguneko ogixa, periodikua, etab. Baita "menú del dia". Lasanian egunekua merke ta ondo.
- 1. egur, egúrra. (a). izena. Madera, leña.. Egurrezko mai ederrak jarrittue./ Egur xeetzera noia. . Ik. suégur, zurézko. mendeko egur, mendeko egurra. (-). izena. Erraz manejatzen den egurra, mehe samarra.. Mendeko egurra, esan nai neuke, e, egur mee samarra erabiltzen giñuala guk. Mateo./ Mendeko egur bat. Subillak ibiltzen dia burtarasak eitteko, burterraillak eitteko. Sendua eztanian, meetxua danian. Don. .. egurra xeetu, . (-). aditza. Egurra txikitu.. Zakuak bete eitteko, gu anai bi ixete giñan jenealian, guk aura eitte giñuan bittartian bestiak egurra xeetu igual eitteben. Mart. .. egurra eiñ, . (-). aditza. Proveerse de leña.. Badauzku guk paa-txarak, mordua, baiña erabiltzen dou ori sutaako egurra eitteko. Mateo. .. egurra eba(g)i, . (-). Cortar leña.. Ilberan obe ixate zan; ilbarrixan ebaten danak, sutaa botateko be, ura etaatzen dau. Da ilberakuai ez, ilberakua da obe egurra-ta zertzeko. Cand... egur-txikitze, egur-txikitzia. (-). izena. Egurra zatitze lana.. Aura einddakuen egur txikitzia eote zan, arek metroti metrora ingurura ebai danak. Jose. .. egur se, egur seia. (-). izena. EGUR XEE. Egur mehea.. Egur seia ba, ekonomikan da sartzen die ba... Jose. .. egur berde, egur berdia. (-). izena. Ebaki berri den egurra.. Iketza obia egur berdiakin. Cand. ..
- 2. egur, egúrra. (c). izena. Castigo, represión.. Mutiko demonio orrek egurra merezi dau./ Fragak irabazten badau egurra etorri bia dau. . egúrra émon, . (b). esapidea. EGURRA ÁRTU. Dar o recibir una paliza, represión, castigo.. Realak egurra emon dotsa Madrilli./ Deskuidatzen bazate egurra artuta etorriko zate. . Baita kirolean edo lanean gogor saiatu, dena eman: azkenengo kilometruan egur baten hasi zuan eta ixa minutua etara jotsan bigarrenari...
- egur se, egur seia. (-). izena. EGUR XEE. Egur mehea.. Egur seia ba, ekonomikan da sartzen die ba... Jose. .
- egur-txikitze, egur-txikitzia. (-). izena. Egurra zatitze lana.. Aura einddakuen egur txikitzia eote zan, arek metroti metrora ingurura ebai danak. Jose. .
- egurdun, egurduna. (-). izena. "Maderero, que comercia con la madera, tratante de madera." (SB Eibetno).
- egurréta, egurretía. (c). izena. Su-egur garraioa. Acarreo de leña.. . Gaur egun piñu-botatze eta garraiatzeari buruz ere esaten da. . Ik. garóta, bedarrondóta.
- egúrrikatz, egúrrikatza. (c). izena. Carbón vegetal.. Egurrikatza da onena billotxa erretzeko. . Ik. arríkatz.
- egúrrots, egurrótsa. (c). izena. Golpe, pelea, choque... con cierto estruendo.. Zezena sartu zuan tabernara ta aura zuan egurrotsa: basuak lurrian ziar, jentia txilixoka.../ Gaur Atotxan Kortabarriak-eta kriston egurrotsa erabilli dabe. .
- egúrtoki, egúrtokixa. (b). izena. Sutarako egurra gorde ohi den estalpea. Cobertizo donde se guarda la leña.. Linternia egurtokixan laga dot aaztuta. .
- egúsarittako errópa, egúsarittako erropía. (d). izena. (Oñati.) EGUSITTAKO. Jai egunetako arropa. Ropa de fiesta.. Zer eitten dozu zuk astelen buruzurixan egusarittako erropia jantzitta.. Egusittako ahoskatu ohi da. Ia galdua.
- éjenplo, éjenplua. (b). izena. Ejemplo.. Ejenplo txarra emoten jatzu seme-alabei. . Ik. porréjenplo.
- 2. ekiñaldi, ekiñaldixa. (b). izena. Hasialdia, jardun aldia. Envite, acometida.. Ekiñaldi baten ezin bozue pianua etxera jaso, bittan jasokozue. .
- éko, ékua. (b). izena. Oihartzuna. Eco. .
- ekonómika, ekonómikia. (a). izena. Cocina de leña y carbón.. Berriz be ekonomikia modan jarri da./ Ekonomikiak majo berotzen dau etxia.. Asmazio handia izan zen bere garaian. Gure amak dio lehenengo ekonomikak hasi zirenean zenbaitek KALÁMONIKIA deitzen ziola: Beketxeko gizona burdixakin, da: —Nora zoiaz ba?, ta —"kalamonikia" ekartzera, ori zeroi, ikusten eztan suoi, ori baforioi. Klem. Sin. goiko su (Eib.).. Ik. tokámentu.
- ekubilkára, ekubilkaría. (b). izena. IKUBILKÁRA. Ukabilkada. Puñetazo.. Ekubilkaria emon zostan tripapian. .