izena
- edur-úrte, edur-urtía. (c). izena. Año de nieves.. Edur-urte aundixa izan zan iezkua. . Ixkur-urte, edur-urte, . (c). esaera. EDUR URTE, GARI URTE. .. Edur urte, gari urte, . (-). esaera. IXKUR-URTE, EDUR-URTE. ..
- edúrramill, edúrramilla. (d). izena. (Oñati.) Edur-bola handia. . "Edurramilla eiñ: hacer la bola (grande) de nieve.. Ik. amill.
- édurtza, édurtzia. (c). izena. Edur handia. Nieve en abundancia, lugar con mucha nieve.. Gorlan izan gaittun; an jaon edurtzia. .
- edurzúlo, edurzulúa. (d). izena. EDURTEGI. XVII-XIX mendeetan elurra gordetzeko leku altuetan egiten ziren harrizko tegiak. Izotza medikuntzarako eta edari freskagarritarako erabiltzen zen, batik bat. Depósito hecho de piedra que se construía entre los siglos XVI-XIX para conservar la nieve que luego se utilizaba sobre todo para refrescos y usos médicos.. Elusun zan Bergako edurzulua./ Gisasolakuak zittuen edurteixak Ixu gaiñian. (Etxba Eib) . Plazentziako baserririk altuenetarikoa da «Edurdungua», eta Elosuko Labeaga-ri (Labia) «Nebera» deitzen zaio. Ahozko erreferentzietan nebera jaso dugu ia bakarrik.. Sin. nébera.
- egabera baltz, egabera baltza. (b). izena. (Angiozar.) Apus apus. Beltxijoia, enara beltza. Vencejo.. Sin. beltxijóe, abijói.
- 1. egal, egála. (d). izena. Alero del tejado, alféizar de la ventana, etc.. Etxian egala jausi tta umia arrapau dau azpixan./ Jaikitzerakuan maixan egala jo dau mutikuak.. Gutxi erabilia. Hizkuntz-sen handia dutenei entzuten zaie gauza irtenak eta eraikuntzen boladuak izendatzeko.. Ik. mendi-égal, boláu.
- egaletako zulo, egaletako zulua. (d). izena. Txondorrari goialdean egiten zaizkion zuloak bizitasuna emateko.. Zulo orrei egaletako zuluek esate gontxen. Mateo. . Ik. ondozulo.
- egárri, egarríxa. (a). izena. Sed.. egarrixak estu artu, . (-). esapidea. (Eibar.) "Ardozalea izan.. Pelotari ona zan; bakarrik egarriak artzen eban estu: ez emengo uran egarriak, Riojakuak baiño... egarríxak íttota égon, . (-). esapidea. Estar muerto de sed.. Egarrixak ittota nago ta etaraidazu ura... egarríxak égon, . (a). aditza. Estar sediento.. Egarrixak zarete, ala? ... beixak txala ein barrittan baiño egarri aundixaua, . (c). esapidea. Egarri handia...
- 1. egaztara, egaztaría. (c). izena. Vuelo, forma de volar, en general.. Oso egaztara mantsua dauka miruak. .
- 2. egaztara, egaztaría. (c). izena. Hegaztada, hegaldia. Hegaldi azkarra eta zaratatsua denean, batik bat. Espacio que se vuela de una sola vez, generalmente vuelo rápido y ruidoso.. Nere aurretik egundoko egaztadia jo jostan oillagorrak./ Oillua egaztara baten intxaur adarrareraiño joan zuan. .
- égazti, égaztixa. (b). izena. Hegaztia. Ave. Len oilluak eta paittak geunzkan baiña oiñ eztaukau egaztirik. .
- 1. égi, égixa. (a). izena. Verdad. . Egixa, sudurran onduan begixa, . (-). esaera. "Norbaitek zerbait egia dela esaten duenean, beste batek hori esanez erantzuten du, hori baita egi bakarra." (Lar Antz).. Egi utsa ta ogi utsa bixak gauza sikuak, . (c). esaera. Egia huts hutsa ez dela beti komenigarria izaten... égixa esan, . (b). esapidea. EGIXA ESATEKO. Muletilla con que se empiezan o acaban muchas frases.. Egixa esan bakaziñuak akabatzeko goguakin nago...
- 2. égi, egíxa. (d). izena. Hegia. Hitz ia galdua, zentzu zabal eta ez zehatzegikoa, mendi-bizkarra (txikia edo handia) batik bat, esan nahi duena. Linea de montes, la parte más alta entre dos valles o cuencas de rio o regata, el alto de una ladera, etc.. Egixa, ola gaintxo batera urten da bistia itten danian. Don./ Gaiña artuta egiz egi joan giñan tontorreraiño./ Arantza artian gora egi bateraiño aillegau giñan da an konturatu giñan nun genden./ Egitxo baten ein ddabe txabolia.. Egixa izeneko lekuizen asko dago. .
- egíñal, egíñalak. (b). izena. Egin ahal den guztia. Todo lo posible.. Egiñalak eiñ arren galdu ein giñuan, geixao zien eta. . EGI. egiñála, . (-). . 2. egiñala, . (-). adberbioa. Egiten den heinean.. Nik egiñala zuk jan eitten dozu./ Piezak egiñala almazenera bialtzen die.. Ik. emonála.. 1. egiñala, . (b). adberbioa. EGIÑALÁN, EGIÑALA GUZTIAN. Egin ahal guztian. A tope.. Eurixa egiñala diardu./ Lana egiñala dauke. . EGI. Ik. emonála...
- egiñáldi, egiñaldíxa. (b). izena. Langintza bat egiten den aldi bakoitza. Sesión, tanda, fase.. Ogixakin negozio aundixa dauke. Barikutan, iru egiñaldi-ta eitteittue./ Autopistia bi egiñaldittan ein biar i dabe. . Batzuetan "narruta-saio" esateko ere bai. Atzo etxakixat zenbat egiñaldi ein giñuzen..
- 1. eginkizun, eginkizúna. (c). izena. Quehacer, objetivo.. Bergako alkatia ikusi dot Uberan. Eztakitt ze eginkizun ekarriko zeban. .
- egitteile, egitteilía. (c). izena. EITTÉILLE. Gauzak egin egiten dituena; hitz egin eta esan bakarrik ez, egin ere bai. Se dice las personas activas, que gustan de hacer cosas.. Aura igual ezta oso argixa izengo baiña eitteilia bai./ Gure errixan barriketoso asko ta eitteile gutxi. . EITT.
- egitteko, égittekua(k). (-). izena. ÉITTEKO, ITTEKO. Egitekoak. Quehaceres, deberes.. Lana aintze jakonian beti izaten dau eittekon bat./ Eibarrera noia, an be badauzkat eittekuak eta. . Singularrean oso nekez. ITTEKO, -uak ahoskatu ohi da gehienetan.. éittekon bat eiñ, . (c). esapidea. EITTEKUA EIÑ. Pikardiaren bat, barrabaskeriaren bat, gauza desegokiren bat egin.. Umiak bakarrik lagaittuzu etxian? Eingo dabe eittekon bat./ Guk ein ddou eittekua! ..
- egitteko tabakorri, égitteko tabákorrixa. (d). izena. ÉITTEKO T.. Tabaco de liar.. Len zigarro-papel asko saltzen zuan eitteko tabakorrixa erretzen zuan, geixena ta.. Ik. tabákorri.
