izena

2. orri, orríxa. (a). izena. Hoja de libro, folio, etc.. Emoidazu orri bat kartia eskribitzeko. .
orri
orríkara, orríkaria. (c). izena. botanika populus tremula. Lertxuna. Alamo temblón.. Errekondoetan, sakonunetan, eta oro har lur freskoetan irteten den zuhaitz ez oso handia, haize kixi bat irten orduko firfirka hasten dena. .
orríkara
órritza, órritzia. (c). izena. Follaje.. Sin. óstrotza.
órritza
orróillo, orroillúa. (d). izena. Hala deitzen zitzaion neguan ardiei ematen zitzaien orri lehorrari; udan, adar eta guzti -lizar-adarra, gehienbat- etxeratzen zen, sortak egin eta artxaran gordetzen zen. Neguan itxundu (orriak kendu) egiten zen eta orroillua ardiei eman. Hoja seca que se daba en invierno a las ovejas; se cortaba y guardaba en verano con rama.. Udan ebagi, sikatu eta gero neguan ardixei orroillua guk emoten gontsen. Lizarra moztu udan eta sortak eiñ da gordetze giñuan abar ta guzti; orrek ipintze jakuen ardixei asketan eta gustora jate juen; erek apartatze juen. Ardixei orroillua emon, esate zuan. Klem.. Ik. txorroki, itxúndu.
orróillo
orrúa, orrúa. (b). izena. ORRÓE, ORRÓIA. Orroea. Rugido.. Ze zan len entzun dan orrua?/ Egundoko orruak etaraittue beixak./ Ardixak orroeka dare. Marrusa baiño geixao. Ganauan marrusa esaten dou geixao, ta ardixan orroe. DonOrruaka jardun dau txalak goiz guztia. . ORR. Ik. makakorróe, -i, urrúma, marrósa, itxas-orróe, -i.
orrúa
orrúzko, orruzkúa. (c). izena. ORRUZKÚAN. Horrantzako bidaia.. Eztakitt mariau barik eingoten orruzkua./ Orruzkuan txorrua itxi.. Ik. arúzko, onuzkúa. orruzkúan, . (b). Horrantz joaterakoan.. Orruzkuan txorrua itxi.. Ik. aruzkúan, onuzkúan..
orrúzko
órsai, órsaixa. (b). izena. Jokoz kanpoko jokaldia fubolean. Fuera de juego.. Orsai izan don ori. . Ingelesezko "off side"etik..
órsai
órtu, ortúa. (a). izena. Baratzea. Huerto.. "Ortuko txuletak" esaten zaie albardatutako zarba-kirtenei. .
órtu
ortu-gáuza, ortu-gauzía. (c). izena. ORTUKO GAUZA. Hortaliza.. Ortu-gauzia da aspaldixan gutxien karutu dana. . Ik. berdúra, ortúari.
ortu-gáuza
ortú-mailluki, ortú-maillukixa. (c). izena. Ortuan hartzen den marrubia, zelaikoaz bereizi nahi denean.. Platerkara maillukixa emon jostan, ortu-maillukixa. .
ortú-mailluki
ortúari, ortúarixa. (d). izena. Barazkia. Hortaliza.. Berduria be esaten dou baiña. “Arek ortura dedikatzeittuk, ortuarixa etaratze juek”. Don. . Ia galdua. Ortuko gauza edo berdura erabili ohi da..
ortúari
ortulan, ortulana. (-). izena. "Ortua lantzen duen pertsona. . Joxe Mari oso ortulan txarra da." (Lar Antz).. komentario 1
ortulan
ortúlau, ortúlaua. (c). izena. Ortu handia eta ederra; ez da derrigorra lau-laua izatea. Dícese de las huertas grandes y hermosas.. Ortulau ederrak dare Bolubarrin./ Len Madura guztia ortulaua zan. .
ortúlau
1. órtz, órtza. (b). izena. Lanabes baten hagina. Púa de un utensilio.. Tenedoriai ortza apurtu jako./ Eskubara ortza sartu dot ankan.. Ik. ortz-bakar, ozbiko, bostortz, burdiñara. . Ik. bóstortz, ozbíko, burdíñara, ortz-bakar.
órtz
2. ortz, órtza. (b). izena. Aho erdiko hagin zabal bakoitza. Diente incisivo, paleta.. Ortza erdittik apurtu jat sagarra jaterakuan.. Agiñ da Bergaran hitz orokorra. . Sin. pála. Ik. txarri-ágiñ, alboágiñ, kólmillo, agíñ. ortzetakua artu, . (-). esapidea. ORTZETAKUA EMON. "Golpea edo min hartu, eman; baita ustegabeko erantzuna, jokabidea ere. Palo." (Lar Antz). Sin. narrukúa artu..
ortz
1. ortz-bakar, ortz-bakarra. (d). izena. ORZ-BAKAR. Ikatza ateratzeko eta xehetzeko erabiltzen zen tresna kirtenluzea.. Iketza etaatzeko-ta guk eukitze giñuan orz-bakarra; ortza ba atzamarra zan beste sendo ingurukua. Cand. . Sin. ikatz-kaku.
ortz-bakar
2. ortz-bakar, ortz-bakarra. (d). izena. Nabarra.. Ik. nábar.
ortz-bakar
osaba, osabía. (d). izena. Tío.. Ik. tío, izéko.
osaba
osásun, osasúna. (a). izena. Salud.. Osasun onekua izan da beti. . Gabien parranda ta goxien logure, gure umiok eztie osasunen gure, . (-). esaera. (Leintz.) .. Osasuna, munduko ondasuna, . (-). esaera. (Lar Antz)... osasunákin urrátu, . (b). esapidea. Que rompas con salud!. Auto barrixa, e? Osasunakin urratu! .. Zerbait estrainatzen denean esana...
osásun
osasungárri, osasungarríxa. (c). izena. Osasunerako ona. Saludable.. Deskantsua osasungarrixa da. .
osasungárri
2. osíñ, osíña. (d). izena. Putzua orokorrean. Linua beratzekoa, adibidez, izendatzeko ere erabiltzen zela diote zaharrek.. "Otsin: poza, pozo, presa. Naturala edo egindakua." (SB Eibetno).. Ik. kunbo, liñapótzu.
osíñ
1. osíñ, osíña. (c). izena. Ibaiko putzu sakona.. Bentako osiñian bainatzen giñan./ Osiñak betik paraje astuna, ola ur geldixa daolako, ero errekian okerrunetan. Don. . Osinak ziren lehenagoko bainu-lekuak. Agorrosin eta Beosin baserriak ibai ondoan daude..
osíñ
1. oskórri, oskórrixak. (d). izena. OSGORRI. Laino gorrixkak. Nubes rojizas.. Donatoren arabera, goizean, egunaren etorreran, inoiz ageri ohi diren laino gorrixkak. Pluralean, batez ere. Oskorrixak ikusten die. Illuntzeko oskorrixa goizeko itturrixa. esr. Klem. . Goizeko oskorrixak (edo osgorrixak), gabeko itturrixa, . (-). esaera. (Antzuola.) ILLUNTZIKO OSKORRIXA, GOIZERAKO AIZIA. (Lar Antz)...
oskórri
2. ospel, ospéla. estepan. (-). izena. "El lugar resguardado del sol y del frio (?).. Paraje ospela." (Izag Antz).
ospel
1. ospel, ospéla. (b). izena. Sabañón.. Aintxiñan neska-mutikuak eskuak ospelez beteta eukitze zittuen neguan. .
ospel

Subscribe to Bergarako euskara