izena
- 1. ezpan, ezpána. (a). izena. Labio.. Ebaixa daukat ezpanian. . Jan, ezpanak garbittu ta alde ein giñuan, . (c). esaera. Inoren kontura jan, alegia, ordaindu gabe jan. Tranpatan nahiz gonbidatuta...
- ézpanetako, ézpanetakua. (b). izena. Golpe en el morro, en los labios, dado con el revés de la mano.. Ezpanetako bat merezi zeban txorimalo arek.. Ezpanetakoa esku gainarekin ematen dena da, eta muturrekoa ukabilarekin, Don.ren arabera.. Ik. matrailléko, belárrondoko, belárrezkiñako, muturréko.
- 3. ezpata, ezpatía. (a). izena. Gurdiaren atzean eta aurrean zutik ezartzen diren bi egurrak. Los dos palos que se colocan verticalmente delante y detrás del carro.. Bedarretan eitteko biako ezpatak. . "Aurreko ezpata" eta "atzeko ezpata" dira.. Sin. burtezpáta.
- ézpata bédar, ézpata bedárra. (c). izena. botanika Iris germanica. Iris, lirio común. . Hostoak ezpata formakoak ditu eta hortik datorkio izena. Lorategietan nahiz berez hazita ikus daitezke. San Juan sortan ipini ohi zen hostoa. . Sin. ezpátriña.
- ezpata-dántza, ezpata-dantzía. (a). izena. Dantza ezaguna. .
- ezpata-dantzári, ezpata-dantzaríxa. (b). izena. Ezpata-dantza dantzatzen duena. El que baila la ezpata-dantza. .
- ezpata-zíri, ezpata-ziríxa. (d). izena. Gurdiaren ezpatan esagari eusteko sartzen den ziria.. Ik. ésaga.
- ezpatádun, ezpatádunak. (-). izena. (eufemismoa.) (Eibar.) Militarrak.. Ezpatadunak jarri ziran aintzen, bildurturik enparaukuak. (Etxba Eib). .
- ezpatondo, ezpatondua. (-). izena. (Eibar.) "Gramilla, tabla vertical de cerca de 1 m de altura, con pie, donde se colocan los haces de lino para agramarlos." (SB Eibetno). .
- ézpel, ezpéla. (d). izena. botanika Buxus sempervirens. Boj.. Basoan, batik bat kare lurretan, oso ugaria den sastraka. Txistuak, dultzainak, eta horrelakoak egiteko erabiltzen da bere egurra. .
- eztáka, eztakía. (b). izena. Espina, púa, pincho.. Errenka dator, eztakia sartu jako orpuan da.. Kalean "pintxua sartu" entzun izan da gazteen artean. . Ik. alánbre-eztáka, arantza.
- 1. eztánbedar, eztánbedarra. (d). izena. EZTANBEAR. Daratulu txikia, esku bakarrez erabiltzekoa. Taladro pequeño para madera.. Txikixa izeten zan esku bakarrakin ibiltzekua, aura eztánbedarra. Esku batekin ibiltzeko, daratillo txikixa esatia moduan. Don. . Batzuetan EZTANBEDAR eta bestetan EZTANBEAR ulertzen zaio. Pasadizo hau kontatu digu: Ferreterúa, Emilio Mujika zarra. Gure Ameriketan il zan tio jun ei zuan, mutill gaztia, ara, da etxian esanda aittak: "Ekarrik Emilionetik eztanbedarra". Jun da: ". Ik. berbíkiñ.
- éztarri, éztarrixa. (a). izena. Garganta. . eztárrixa itxi, . (b). aditza. Ponerse ronco.. Atzo zerbeza otza eran da gaur eztarrixa itxita daukat... eztárriko miñ, eztárriko miña. (a). izena. Dolor de garganta.. Ze da ona eztarriko miñandako? ... eztarriko erre, eztarriko erria. (-). izena. "Eztarrian traba. Picor.. Eztarrixa katarruakin-da lotuta eoten da, karraskara bat iñ, da librau itten da, ba oixe da eztarriko erria." (Lar Antz). .. eztárriko lákar, eztárriko lakárra. (c). Eztarria pittin bat hartuta dagoenekoa. Irritación leve de la garganta, flema.. Eztarriko lakarrakin nabill.. Ik. lákar..
- eztarriko erre, eztarriko erria. (-). izena. "Eztarrian traba. Picor.. Eztarrixa katarruakin-da lotuta eoten da, karraskara bat iñ, da librau itten da, ba oixe da eztarriko erria." (Lar Antz). .
- eztégu, eztéguak. (c). izena. Ezteiak. La boda y los posteriores banquetes.. Len ezteguak iru egun irauten zeben.. Pluralean ia beti. Orain boda entzuten da.. Ik. árrio, oillo-eztégu.
- eztégu égun, eztégu egúna. (c). izena. Eztei eguna. El día de la boda.. Oinddio orrek baietz eztegu eguna baiño lenao asarretu. .
- 1. ezten, ezténa. (c). izena. Burdinazko ziri zorrotza. Lezna, punzón.. Ganaua aizatzen zanian eztena sartze jakon errebentau etzeiñ.. Akuluarenari AKULU-PUNTA deitu ohi zaio, baina sartuixok eztena ondoraiño, ia mobitzen dan eta horrelakoak entzun daitezke. . Ik. abárka-ézten, aizáu.
- eztenbiribil, eztenbiribilla. (d). izena. Zirkunferentziak marrazteko erabiltzen den tresna. Compás.. Konpasa esate jau, baiña eztenbiribilla da ori. Martin.. Sin. konpás.
