Bergara aldeko hiztegia
ziztro, ziztrua.
Izena.
Eibar.
sistro, -ue (Lein.).
"Carnero impotente. Lekuko bakarrari jasotako berbia; badirudi edozein animalixa antzurendako erabili leikela." (SB Eibetno). Leintzen, beriz, potro-alerik ez duen aberea (Lein.).
Eibar.
sistro, -ue (Lein.).
"Carnero impotente. Lekuko bakarrari jasotako berbia; badirudi edozein animalixa antzurendako erabili leikela." (SB Eibetno). Leintzen, beriz, potro-alerik ez duen aberea (Lein.).
zói, zóixa.
(c).
Izena.
Belar eta guzti, aitzurrez edo laiaz ateratzen den lur pusketa osoa. · Tepe.
“Txaboliai teillatuan zoixak jarri bia dotse.”
zótal.
Belar eta guzti, aitzurrez edo laiaz ateratzen den lur pusketa osoa. · Tepe.
“Txaboliai teillatuan zoixak jarri bia dotse.”
zótal.
zóko, zokúa.
(c).
Adjektiboa.
Bentilazio gutxiko lekua, eguzkirik sartzen ez den parajea. · Dícese del sitio o paraje sombrío, encajonado.
“Zuen soziedadia politta dok, zoko xamarra izatia eze./ Paraje zokuan dago Plazentzia.”
Paraje, leku eta gisako hitzei lotua, batik bat.
.
Bentilazio gutxiko lekua, eguzkirik sartzen ez den parajea. · Dícese del sitio o paraje sombrío, encajonado.
“Zuen soziedadia politta dok, zoko xamarra izatia eze./ Paraje zokuan dago Plazentzia.”
Paraje, leku eta gisako hitzei lotua, batik bat.
.
zóli, zolíxa.
(d).
Adjektiboa.
Ernea, adi egon ohi dena, beti agur egin ohi duena... Aspaldi honetan txakur argiez entzuten da ia bakarrik. · Se dice de las personas atentas, de las que saludan en la calle, etc. Ultimamente apenas se usa más que para calificar a los perros inteligentes.
“Zolixa atentua ero. Erozein lekutan atento dagon persona bat. Eta txakurragaittik pe bai. ”
Esamoldeak:
zoli egon.
(d).
Esapidea.
Erne egon, adi egon. Lehenagoko zaharrek erabiltzen omen zuten.
árgi égon, erne egon.
Ernea, adi egon ohi dena, beti agur egin ohi duena... Aspaldi honetan txakur argiez entzuten da ia bakarrik. · Se dice de las personas atentas, de las que saludan en la calle, etc. Ultimamente apenas se usa más que para calificar a los perros inteligentes.
“Zolixa atentua ero. Erozein lekutan atento dagon persona bat. Eta txakurragaittik pe bai. ”
Esamoldeak:
zoli egon.
(d).
Esapidea.
Erne egon, adi egon. Lehenagoko zaharrek erabiltzen omen zuten.
árgi égon, erne egon.
zópa, zopía.
(a).
Izena.
Sopa.
Esamoldeak:
zópak eiñ.
(c).
Esapidea.
zopákuak eiñ.
Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa.
“Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.”
Sopa.
Esamoldeak:
zópak eiñ.
(c).
Esapidea.
zopákuak eiñ.
Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa.
“Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.”
zópak eiñ.
(c).
Esapidea.
zopákuak eiñ.
Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa.
“Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.”
zopákuak eiñ.
Harri lau bati indarrez jaurtiz ur gainean saltoak eragin. Gure mutikotan presetan edo osinetan egiten genuen jolasa.
“Gure mutikuak zopak eitten diardue goiz guztia./ Baietz amar zopa eiñ arri onekin.”
zopáko, zopakúa.
(b).
Izena.
Erdi kiskalitako ogi berezia, puntetan elkartzen diren bi zilindroz osatua gehienetan, zopa egiteko erabiltzen dena.
“Ekarri pare bat zopako Bolintxotik arrain zopia eitteko.”
pístola.
Erdi kiskalitako ogi berezia, puntetan elkartzen diren bi zilindroz osatua gehienetan, zopa egiteko erabiltzen dena.
“Ekarri pare bat zopako Bolintxotik arrain zopia eitteko.”
pístola.
zopaundi, zopaundixa.
Izena.
Eibar.
"Berdura, txarriki, okela eta oillaskuakin egindako zopia. Ogixa be gehitzen jako eta dana batera jaten da. Egun haundixetan egitten da." (SB Eibetno).
Eibar.
"Berdura, txarriki, okela eta oillaskuakin egindako zopia. Ogixa be gehitzen jako eta dana batera jaten da. Egun haundixetan egitten da." (SB Eibetno).
zopítta.
1.zopitta, zopittía.
(d).
Izena.
Narru-zopitta ere bai. iz. Larru puxketa adabakinetarako erabilia. · Trozo de cuero que se utiliza para remendar.
“Zopittia eztok josteko zeoze? Narru-zopitta bat ipintzia ta... Klem./ Abarkak eitten zien ba ganau-narruakin, da azpixan ipintzen jakuen zopíttia; zopíttia, apurtzen zanian. Luis.”
2.zopitta, zopittía.
(d).
Izena.
Zopizartzen denean egiten diren zoi txikiak.
Esamoldeak:
zopittía éindda.
(d).
Esapidea.
Tringotuta. Lehortea dela eta lurrak gogor-gogor eginda daudenean ZOPITTIA EINDDA daudela esan ohi da. · Dícese que lo está la tierra cuando se halla dura y seca a causa del estiaje.
“Ezingo dou goldan eiñ, lurra zopittia eindda dago ta.”
1.zopitta, zopittía.
(d).
Izena.
Narru-zopitta ere bai. iz. Larru puxketa adabakinetarako erabilia. · Trozo de cuero que se utiliza para remendar.
“Zopittia eztok josteko zeoze? Narru-zopitta bat ipintzia ta... Klem./ Abarkak eitten zien ba ganau-narruakin, da azpixan ipintzen jakuen zopíttia; zopíttia, apurtzen zanian. Luis.”
2.zopitta, zopittía.
(d).
Izena.
Zopizartzen denean egiten diren zoi txikiak.
Esamoldeak:
zopittía éindda.
(d).
Esapidea.
Tringotuta. Lehortea dela eta lurrak gogor-gogor eginda daudenean ZOPITTIA EINDDA daudela esan ohi da. · Dícese que lo está la tierra cuando se halla dura y seca a causa del estiaje.
“Ezingo dou goldan eiñ, lurra zopittia eindda dago ta.”
zopizártu.
(d).
Aditza.
zopizarran (edo zopizarrian) eiñ, ibilli.
Aitzurraz belarrak kendu eta lurra garbitu.
Pedrok dioenez, basoan zopizarrian egiten zen eta ortuan saraketan..
zopizarran (edo zopizarrian) eiñ, ibilli.
Aitzurraz belarrak kendu eta lurra garbitu.
Pedrok dioenez, basoan zopizarrian egiten zen eta ortuan saraketan..
zor, zórra.
(a).
Izena.
Deuda.
“Taillerrakin zorrak ein zittuan./ Kriston zorrak dauzka bankuakin.”
Pluralean, batik bat.
.
Esaerak:
Zor zarra, zor txarra.
Esaera.
Aspaldiko zorra, zor txarra.
Alegiña iñ ezkeo eztao zorrik.
Esaera.
(Lar Antz).
Esamoldeak:
zorrían erosi.
(c).
Esapidea.
zorretan erosi.
Comprar a crédito, a fiado.
“Esaten dabe Lekeittion da zorretan erosten dala dendetan.”
apuntera erosi.
zorrak bardinddu.
(c).
Esapidea.
Zorrak ordaindu.
“Gastu galantak ein jittuau eta etxakixat noizko bardindduko dittugun zorrak. ”
Deuda.
“Taillerrakin zorrak ein zittuan./ Kriston zorrak dauzka bankuakin.”
Pluralean, batik bat.
.
Esaerak:
Zor zarra, zor txarra.
Esaera.
Aspaldiko zorra, zor txarra.
Alegiña iñ ezkeo eztao zorrik.
Esaera.
(Lar Antz).
Esamoldeak:
zorrían erosi.
(c).
Esapidea.
zorretan erosi.
Comprar a crédito, a fiado.
“Esaten dabe Lekeittion da zorretan erosten dala dendetan.”
apuntera erosi.
zorrak bardinddu.
(c).
Esapidea.
Zorrak ordaindu.
“Gastu galantak ein jittuau eta etxakixat noizko bardindduko dittugun zorrak. ”
zorábixo, zorábixua.
(d).
Izena.
Zorabioa. · Mareo.
“Zorabixua erabiltze zan len; mariua; antzerakua beintzet. Zorabixua daukat, ero. Klem./ Zorabixua ein jako mezetan.
”
Orain MARIO edo ONDOEZ esan ohi da..
Zorabioa. · Mareo.
“Zorabixua erabiltze zan len; mariua; antzerakua beintzet. Zorabixua daukat, ero. Klem./ Zorabixua ein jako mezetan.
”
Orain MARIO edo ONDOEZ esan ohi da..
zoragárri.
1.zoragarri, zoragarríxa.
(b).
Adjektiboa.
Oso ona. · Muy bueno, -a, encantador, -a.
“Egualdi zoragarrixa ein zeban atzo./ Persona zoragarrixa zan.”
2.zoragarri.
(b).
Adberbioa.
Oso ongi.
“Zoragarri pasau giñuan Ansón.”
1.zoragarri, zoragarríxa.
(b).
Adjektiboa.
Oso ona. · Muy bueno, -a, encantador, -a.
“Egualdi zoragarrixa ein zeban atzo./ Persona zoragarrixa zan.”
2.zoragarri.
(b).
Adberbioa.
Oso ongi.
“Zoragarri pasau giñuan Ansón.”
zorakári.
1.zorakari, zorakaríxa.
(d).
Izena.
botanika.
lolium tremulentum.
Iraka. · Cizaña.
Reigrasaren tankerakoa. Irinari gusto txarra ematen dio. Batzuek buru handiagoa omen dute eta beste batzuek txikiagoa. Txikiagodunari ANSUATEGI BEDARRA deitzen omen zaio, eta hau zelaietan egoten omen da. Etim.: zora+gari, ziurrenik..
iráka.
2.zorakari, zorakaríxa.
(d).
Adjektiboa.
Ixturetatik ihes egiten zalea den behi sorgin eta lapurra. · Vaca aficionada a escapar de los cercados.
“Euki giñuan bei zorakari bat, beti sagar artera iges eitte zoskuna./ Zorakarixa dok e, bialtzen dok bos bei batera, da jeneral bei formalak alkarrekin ibiltzeittuk larrian, baiña bat baldin bada kuadrillan gustatzen etxakona, aura juten dok ola begira, an arrapau ero bestia, da ari zorakarixa. Sorgiña ero zorakarixa. Don.”
Arantzazu Mendian ardia da nagusi, eta bitxia da hango ikuspuntu kontrajarria: "Se dice de la oveja acostumbrada a entrar en los cercados." (Izag Oñ)..
1.zorakari, zorakaríxa.
(d).
Izena.
botanika.
lolium tremulentum.
Iraka. · Cizaña.
Reigrasaren tankerakoa. Irinari gusto txarra ematen dio. Batzuek buru handiagoa omen dute eta beste batzuek txikiagoa. Txikiagodunari ANSUATEGI BEDARRA deitzen omen zaio, eta hau zelaietan egoten omen da. Etim.: zora+gari, ziurrenik..
iráka.
2.zorakari, zorakaríxa.
(d).
Adjektiboa.
Ixturetatik ihes egiten zalea den behi sorgin eta lapurra. · Vaca aficionada a escapar de los cercados.
“Euki giñuan bei zorakari bat, beti sagar artera iges eitte zoskuna./ Zorakarixa dok e, bialtzen dok bos bei batera, da jeneral bei formalak alkarrekin ibiltzeittuk larrian, baiña bat baldin bada kuadrillan gustatzen etxakona, aura juten dok ola begira, an arrapau ero bestia, da ari zorakarixa. Sorgiña ero zorakarixa. Don.”
Arantzazu Mendian ardia da nagusi, eta bitxia da hango ikuspuntu kontrajarria: "Se dice de la oveja acostumbrada a entrar en los cercados." (Izag Oñ)..
zorámen, zoraména.
(b).
Izena.
De volverse loco, locura, de locura.
“Auzoko umiak gurera jolasera datozenian aura zoramena izaten da./ Jente guztia batera datorrenian zoramena izaten da tabernan./ Realak irabazi zebanian aura zan jentian zoramena.”
ZORAMENA IZAN, batez ere..
De volverse loco, locura, de locura.
“Auzoko umiak gurera jolasera datozenian aura zoramena izaten da./ Jente guztia batera datorrenian zoramena izaten da tabernan./ Realak irabazi zebanian aura zan jentian zoramena.”
ZORAMENA IZAN, batez ere..
