izena

txurten, txurtena. (-). izena. TXORTEN. "Fruitua abarrera lotzen duen kirtentxoa.. Gure aittajunak aokaran jate zeban sagar erria, txorten da guzti." (Lar Antz).. Sin. mútxikiñ.
txurten
txúte, txútia. (b). izena. Baloiari, adibidez, emandako ostikada. Chut.. Ezetz geratu nere txutia. .
txúte
1. txutxu, txutxua. (-). izena. (Eibar.) Arrautza, haur hizkeran..
txutxu
2. txútxu, txútxua. (d). izena. (haur hizkera.) (Oñati.) Oiloa, haur hizkeran..
txútxu
3. txutxu, txutxua. (a). izena. (lagunartekoa.) "Pertsona polita eta erakargarria. Bollito." (TSE Berb) . Nor zuan hire aurrian eguana? Hori dok/n hori txutxua! (TSE Berb)..
txutxu
txutxúmutxu, txutxúmutxuak. (c). izena. Isileko kontuak.. Gutxi erabilia.. Ik. ixíl-kóntu, áopeko. txutxumutxuka, . (c). adberbioa. Isil-kontuetan. . Eztakit zer dauken, baiña goiz guztia txutxumutxuka dare...
txutxúmutxu
ua-uau. (-). izena. (haur hizkera.) Txakurra.. Ua-uauk zer eitten dau? (SB Eibetno).. Sin. txitxi.
ua-uau
úar, uárra. (c). izena. (Angiozar., Ubera.) ÚGAR. Herdoila. Roña, herrumbre.. Ubera ta Anguzarren uarra esate jotsek erdoixai.. Sin. órdai.
úar
2. ubeldu, ubeldúa. (d). izena. Moratón, cardenal.. Gorputz guztia ubelduz beteta urten zeban komisarixatik.. Beltzittu edo beltzune erabiliagoak dira.. Ik. úluna.
ubeldu
úbeta, úbetia. (d). izena. Errotako andapararen "konportaren" atea. La compuerta del depósito del molino.. Ubetia. Errotan bertan graduau eitten jaue geixao emun ero gutxiao emun ero, ero arrixa gelditzeko. Ubetia izengo zan ba. Don. . Etim.: ur+ate, beharbada.. Ik. kónporta.
úbeta
úda, udía. (a). izena. Verano. .
úda
udabárri, udabarríxa. (a). izena. Primavera. .
udabárri
udaguen, udaguena. (-). izena. (Eibar.) "Udazkena. Baserrietan kalean baino gehiago erabiltzen da berba hau." (AAG Eibes). .
udaguen
udalora, udaloria. (-). izena. botanika (Eibar.) primula vulgaris. Primula, vellorita. .
udalora
udázken, udázkena. (a). izena. UDATZEN. Otoño. Oso adinekoek UDATZEN edo Uda-atzen ere bai.. Uda-atzenian garo-karruak eta alako batzuk bai, besteik etzeuan, garoz kargauta karruak, gurdixak. Sot. . Oso adinekoek UDATZEN edo UDA-ATZEN ere bai. UDAGUEN ere entzun daiteke Eibarren eta eskualdeko beste zenbait lekutan, adinekoen ahotan.
udázken
1. uel, uéla. (c). izena. Uhala. Correa de cuero.. Uztarrixa lotzeko uela apurtzen danian korapillua eitte jako./ Guk miña esaten dotsau, olako... onetxen moduko zer bat, uelakin barruan lotuta egoten da, taka, taka, taka, arek joten dau. Luis./ Manofrak, eztakit zuk dakizun zelakuak dien, burdiñia ei dauke, koskorrak ei dauzke ta, uela emendik ola, ta au sartu eskuen da, burdiña-koskuak ei dia, manofrak orrek. Ben. . Uztarriarenari EDE ere bai..
uel
2. uel, uéla. (d). izena. Anezkari bultza egiteko ehundegiak alde bakoitzean besoei lotuta dituen sokak. Ehuleak soka horiei tira eginez anezka mugitzen du alde batetik bestera. Cuerda del telar que al tirar de ella el tejedor, la lanzadera recibe los golpes que la hacen circular de un lado a otro de la urdimbre colocando la trama.. Eta uala, emendik berakua uala, ta beso au zan ual baten bidez anezkiai bultza eitten otzana. Josu. .
uel
3. uel, uéla. (d). izena. Llanta de carro.. Uztaua dok ori be; meia danian uela. Burdixai, burdi zorrotzai eitte jakok orrekin, ia plantxa dezentia. Da meia baldin bada uela. Don. . Ik. burtúel, llánta.
uel
4. uel, uéla. (d). izena. Burdinazko uztaua. Aro de metal.. Ordenia emun otxanian borreruak, tornuan uela ipiñi lepotik, tornuai emun buelta, zela itto-ben. Hil. (AA BergEus).
uel
5. uel, uéla. (d). izena. Atearen ardatzari hormaren kontra eusten dion altzairuzko xafla. .
uel
úfal, ufála. (c). izena. UJAL (EIB.). Uholdea, uraundia. Inundaciones.. Agostuko ufalak kalte aundixak ein zittuan./ Ufala guk etxuau esaten, guk uraundixa esaten dou, ufala Plaentxian da. Don.. Sin. urixola (Aram.).. Sin. uraundí.
úfal
ugaríxo, ugarixúa. (a). izena. UGARATXO (EIB.), UGATXO (ARAM.). Igela. Rana.. Probaittuzu ugarixo-ankak? Ba oso gozuak ei die. . Ik. txántxiku.
ugaríxo
ugéz-áitta. (d). izena. Aita-ordekoa. Padrastro.. Uez-aitta ta uez-ama, ba padrastrua ta madrastia. Uez-alabia ba ospiziokua danian. Uez-semia ba berdin. . Uez-... hospizioko seme-alabak direnian bakarrik ez; baita norbere aita edo amaren alargundu ondorengo ezkonkidea (uez-aitta, uez-ama), eta jakina, haren seme-alaba ordeak (uez-anai-arrebak). Adinekoek bakarrik ezagutzen dute hitza.. Ik. aitta-órde.
ugéz-áitta
ugéz-áizta, ugéz-áiztia. (d). izena. Ahizpa-ordea. .
ugéz-áizta
ugéz-álaba, ugéz-álabia. (d). izena. Hija adoptiva.. Sin. alába ordéko. Ik. ugéz-áitta.
ugéz-álaba

Subscribe to Bergarako euskara