izena
- txírrixo, txírrixua. (b). izena. TXÍRRIXUAN LAGA. Chorro de líquido.. Gure itturrixak udan txirrixo txikixa dauka./ Egundoko odol-txirrixua botaiaz eruan zeben ospittalera.. TXÍRRIXUAN LAGA. Uraren txorroa zabalik laga. Txorrua txirrixuan laga dozu. .
- 1. txirta, txirtía. (d). izena. emberiza citrinella. Ormatxoriaren tankerako txoria. Escribano cerillo.. Txirtia. Oso gutxi ikusten dok emen, ota puntetan da, illuna papar gorrixakin. Don. .
- 2. txirta, txirtía. (d). izena. Harri koxkor xehea. Gravilla..
- 3. txírta, txírtia. (d). izena. (Oñati.) Iruri xe-xehea. "El pedacito de carbón que pasa la criba." (Izag Oñ) .
- txírtxill, txirtxílla. (a). izena. Grillo. .
- txispagiñ, txispagiña. (-). izena. (Eibar.) Txispak (mekanismoa) egiten dituena. .
- 1. txistara, txistaría. (d). izena. Txistada; "txist" edo antzeko zerbait ahoskatuz eginiko deia. Llamamiento con un sonido inarticulado, "tz", "ps", o similar.. Atzian txistaria entzun dot, zeiñ ete zan, eta bera./ Pasatzerakuan txistaria ein ddotsat baiña ezta akordau. . txistaria eiñ, batik bat. Txistaria eiñ, batik bat. ..
- txiste, txistia. (a). izena. Chiste. .
- txístor, txistórra. (a). izena. Chistorra. .
- 3. txístu, txístua. (b). izena. Pitilina, zakila. Pene.. Zetan abill i txistua bistan?. Sin. pitíliñ, txilíbittu.
- 1. txístu, txístua. (a). izena. Musika tresna. Chistu.. Dena dela "danboliñ-txistu" deitzen dio adineko askok ohizko txistuari eta "txistu" flautari. Ondo joten dau txistua Iñakik.. Kikio eztok sekula ikusi? Txistua aretxek jote jok. Txistua dok, eztok danbolin-txistua, danbolin-txistua istrumento diferentia dok eta. Don. .
- 2. txístu, txístua. (b). izena. Silbido.. Etxian banago joidazu txistua.. Ik. fío. txístuka, . (c). adberbioa. Txistuarekin dei egiten.. Txistuka txistuakin diar itten dabenian, "baiña “él venía silbando”", ba txistutan zetorren. Klem. .. txístutan, . (c). adberbioa. TXISTU-JOKA. Txistu-joka. Silbando.. Txistutan zetorren zuen mutikua./ Ixo, zein dabill or txistutan?/ Zetan zabitz zu txistu-joka?. Ik. txístuka.. txístua jo, . (b). du aditza. Silvar.. Zeintzuk ibilli die bart txistu-joka?/ Trenak txistua joten dau tunelian sartzeko.. Sin. fíua jo..
- 2. txístu, txistúa. (a). izena. Saliva.. Ez bota txistuik.. Erreparatu homonimoaren desberdin duela azentua.. Ik. pasáu. txistúa bota, . (a). du aditza. Escupir. ..
- txistulári, txistularíxa. (a). izena. Chistulari. .
- txíta, txitía. (b). izena. TXITXA. Polluelo, pollita.. Txitak erosittue basarrixan. . Eibarko txitia Bergako oillua, . (c). esaera. Eibarren gauza gutxi asko dela, alegia. Farol fama apur bat dute Bergaran... txitiak beste jan, . (-). esapidea. Oso gutxi jan. ..
- txitáldi, txitaldíxa. (c). izena. Oilolokak ateratzen duen txita talde bakoitza. Pollada.. Oillolokiak etaratzen daben txitaldixa; apixaldi bat. Klem./ Aurreko txitaldixan amar oillasko eta iru oillanda izan zittuan. . Ik. txitátalde, ápixaldi.
- txitátalde, txitataldía. (d). izena. Pollada.. Au da irugarren txitataldia azten dabena onek. Don. . Taldea adierazteko gehiago tanda edo txitaldia baino.. Ik. txitátanda, txitáldi.
- txitxalapur, txitxalapurrak. (c). izena. (Eibar., Soraluze.) Hegazti harraparia orokorrean. Sarasuak dio hegazti harrapari guztiendako erabiltzen dela, baina batik bat arraipardoa (Buteo buteo) izendatzeko.. Ik. míru, árrai.
- txitxára, txitxaría. (a). izena. Lombriz.. Bi klase egoten dittuk, bata lurtxitxaria, gorrixaua; beste bat egoten dok satsetan, ori izeten dok zurikia. Tamaiñu aundixena gorrixa. Don.. Normalean txitxara soilik deitzen zaie, baina adineko baserritarrek bereizten dituzte lurtxitxarak eta sats-txitxarak. .
- txitxárra, txitxarría. (d). izena. Bergaran, zaharrentzat, urdai edo hirugiarre prejitua. Uberan hirugiarrea, prejitua zein gabea. Tocineta o tocino frito. En Ubera tocineta en general.. Irugiarria, baiña urdaixa be prejiduta bajak, erreta, txitxarria. Klem./ Ezta txarra txitxarria ogi bittartian. . Galdu samartua, Uberatik kanpo. Ubera mendebalean ez da irugiarre hitza erabiltzen, txitxarra esaten da.. Ik. irúgiarre.
