Skip to main content

izena

  • 1. txinget, txingéta. (c). izena. Pestillo.. Atiai txingeta emon da etxaburuko atetik urteizu. . Ik. pasaéra, morróillo.
  • 2. txinget, txingeta. (c). izena. Krixketa, atea kanpotik eta barrutik ixteko altzairuzko pieza.. Kanpotik izaten dana? Txingeta. Sebas.. Sin. kriskéta.
  • txíngor, txingórra. (a). izena. Kazkabarra.   Granizo.. Txingorra zuri zeuan goizian..
  • txingor-zaparrara, txingor-zaparraría. (b). izena. Granizada.. Sin. txingorráda.
  • txingorra-mingorra. (-). izena. (Eibar.) "Cuatro esquinas. Harrapatze jokua. Lau, arboletan ipiñi eta bestia erdixan. Partaidiak batetik bestera pasatzen diran bittartian, katibuak harrapau egin bihar dittu. "Txutxurrutxu" esandakuan kanbixau eta katibuak harrapau. Galtzen dabenak, bera katibu." (SB Eibetno). .
  • txingorráda, txingorradía. (c). izena. TXINGORRÁRA. Txingor-zaparrada.   Granizada.. Txingorrada galanta bota zeban atzo atsaldian. . Sin. txingor-zaparrara.
  • txinpárta, txinpartía. (b). izena. Sutan dagoen egurretik, eztanda egitean, sortzen den txingartxoa. Baita argindarrak edo igurtzidurak sortua ere.   Chispa. . txinpártak dárixola, . (c). esapidea. Oso haserre.. Txinpartak darixola dago kaseta arrapau dotselako. ..
  • txintxa, txíntxia. (d). izena. Asto-albarden lokarria.   Cincha. . komentario 1
  • 1. txíntxe, txíntxia. (c). izena. Zomorro txikia.   Chinche.. Sin. tximutz.
  • txintxílikaixo, txintxílikaixua. (b). izena. (Oñati.) "Cosa que está pendiente como la araña de la iglesia." (Izag Oñ). .
  • 1. txintxóe, -i, txintxóia. (a). izena. Chichón.. Ik. aundíttu.
  • 2. txintxóe, -i, txintxóia. (a). izena. Karta-jokoa. El chinchón.. Txintxoian jokatzen dou Gabonetan. .
  • txíntxor, txintxórra. (d). izena. Orzuelo.. Sin. txíldor.
  • 1. txío, txíua. (b). izena. (Ubera.) Enara.   Golondrina.. Urtero txiuak apixia eitten dabe gure ataixan.. Esaera da txioak amabirjinari begiko zamarra atera ziola eta horregatik ez direla hil behar. Beste modu askotara ere esaten zaio txori honi: azpizuri, golondrina, kulentriña. . Ik. beltxijóe.
  • 2. txío, txíua. (d). izena. philloscopus collybita. Mosquitero. Txori txikia.. Sin. kakátxiñ.
  • 3. txío, txíua. (c). izena. Piada, acción de piar.. Txiten txiuak eztoste lotan laga./ Txio ta txio dabitz apixako txorikumak.. TXÍOKA. Piando. Txitak txioka baten ziarduen amaandik galduta. . Sin. pío.
  • 4. txio-txio. (a). izena. (haur hizkera.) Txoria, haur hizkeran.. Sin. pipi.
  • txipilipeta, txipilipetia. (-). izena. PITXILIPETA. Tximeleta.. Pitxilipeta orixa, iru egungarrengo eurixa. (Izag Oñ). . Sin. tximeléta, mitxeléta.
  • 1. txipiróe, -i, txipiróia. (a). izena. Chipirón.. Sin. txibixa. txipiroia garbittu, . (-). (lagunartekoa.) Masturbatu (emakumea).. An ibili nintzonan atsaldian txipiroi garbitzen, premiñia be bai gero e! (TSE Berb)...
  • 2. txipiroe, -i, txipiroia. (-). izena. coprinus comatus. Barbuda (perretxikua). (SB Eibetno). .
  • txipítta, txipittía. (d). izena. Larruzko tira mehea.   Tira de cuero.. Idaur orri txipittia igual apurtu eitte jakon; biurrian betik joten dabela, apurtu. Orri txipittia esate jakon. Don.. Batzuetan badirudi ttipitta ahoskatzen duela.. Ik. narrutxipítta.
  • 1. txipríztiñ, txipríztiña(k). (-). izena. ZIPRÍZTIN. Salpicadura.. Prakak txipriztiñez beteta daukazu.. Pluralean, batik bat. ZIPRÍZTIN, -ak ere entzun daiteke, nahiz eta gutxiago..
  • txirbi, txirbíxa. (d). izena. TXIRPI. Arbola landara txikia, oraindik aldatu gabea. Berez etorritako arbola-landare txikia ere bai.. Landaria aundixa bada, aitz-landaria; txikixa bada, txirbixa, aitz-txirbixa, pao-txirbixa ero. Gaztaiñianak be bai, txirbixa txikixa danian, ola landaria agertuta bakarrik. Don. Txirpixa esaten dotse orri, pao-zepatza eo aitz zepatza; zepakua da, osea ke txarakua, berez etorrittakua. Juantxo. .
  • 1. txíribi, txíribixa. (c). izena. TXIRÍBIRI. Viruta.. Txiribixa ona da sua pizteko./ Len txiribi artian etortze zan frutia.. Sin. txirlora.
  • 2. txíribi, txíribixa. (c). izena. Madari mota bat, oso urtsua. .