izena
- tximíño, tximiñúa. (a). izena. Mono. . tximiñuának eiñ, . (c). esapidea. TXIMIÑÚA BÉZELAXE IBILLI. Esfortzu edo ahalegin handia egin. . Tximiñuanak eitten ibilli tta azkenian ezetarako bez./ Elusura Otabetan. Joliin, lelengo ibilli bedarra batzen tximiñua bezelaxe... da gero oiñez dinbili-danbala izardi batian Elusura erromeixara. Cel. (AA BergEus, 336. o.). ..
- tximiñokeríxa, tximiñokerixía. (c). izena. Monería.. Ibilli tximiñokerixetan arbola puntan da gero etorri azurrak koliakin pegatzera. .
- tximísta, tximistía. (d). izena. Oineztua. Relámpago.. Gure denporan oiñeztu eta oiñeztarri entzun izan dira ia bakarrik, baina lehengo zaharrek tximista eta tximistarri ere esaten zituzten. Bada familia bat San Juanen "Tximistía" ezizena duena.. Sin. oiñéztu, tximísta. tximistian pare, . (c). esapidea. ETXANDO TXIMISTAS. Abiada bizian.. Berriz be, bestaldia artu nebanian, etxando tximistas jarraitu najuan arru batetik bera. (SM Ezten)..
- txímutx txákur, txímutx txakúrra. (d). izena. Cierta raza de perro muy común hasta hace poco, muy vivaz y de pequeño tamaño.. Tximutx txakurrakin kazan eitte zeban askok. .
txínbo, txínbua. (c). izena. (Eibar.) "Txinbo berbia ixa edozein txori txikintzat erabiltzen dogu Eibarren. " (Sarasua). . Eibarren esaten da, batik bat. Ondoren datoz txinbo mota batzuk.. errekako txinbo, errekako txinbua. (-). izena. cettia cetti. Ruiseñor bastardo. (Saras Hegaz). . Ik. sasitxori, pikutxóri.. txinbo karkar, txinbo karkarra. (-). izena. saxicola torquata. Tarabilla. .. txinbo ori, txinbo orixa. (-). izena. sylvia borin. Curruca mosquitera. .. txinbo burubaltz, txinbo burubaltza. (-). izena. atricapilla sylvia. Curruca capirotada... bigotedun txinbo, bigotedun txinbua. (-). muscicapa striata. Papamoscas... txinbo egozuri, txinbo egozurixa. (-). izena. ficedula hypoleuca. ..
- txinbo egozuri, txinbo egozurixa. (-). izena. ficedula hypoleuca.
- txínbo txákur, txínbo txakúrra. (d). izena. Perro chimbero.. Len, kazia ugari zanian, txinbo-txakurrak pe bai. .
- txindúrraski, txindúrraskixa. (-). izena. Landare bat da. Ez dakigu zein baina txindurri bedarra izan daitekeela pentsatzen dugu. Donatok eman digu izena. Etim.: txindurri+aski. .
- txíndurri, txíndurrixa. (a). izena. TXINDDURRI, TXINDORRI, TXINGURRI (LEIN.). Hormiga. . Txindurrixak erlabixuai:, . (-). esaera. Lanik egin ez eta gero eskean dabilenari esaten zaio. . Txindurrixak erlabixuai: .. txindurrixak elefantiai irabazi, . (-). esapidea. "Txikia eta haundia borrokan edo lehian dabiltzanean, txikiak irabaz dezakeela adierazi nahi du." (Lar Antz)...
- txíndurri bédar, txíndurri bedárra. (d). izena. botanika polygonum persicaria. Persicaria.. Sustraia etzana du eta korapiloetatik zuztar berriak botatzen ditu. Kirtena, ostera, zuzen-zuzena. Hostoak melokotoiarenak bezalakoak, erdian beltzune batekin. Leku hezea gustatzen zaio eta zaindu gabeko baratzetan hazten da batez ere. Egosita hartzen da bai sikatzeko, bai zauriak ixteko.. Sin. pipar bédar górri.
- txindurri madari, txindurri madarixa. (d). izena. Madari mota bat. .
- 2. txinga, txingia. (-). izena. (Antzuola.) "Euskaraz egitearren zigor modura ikasleari ematen zitzaion eraztun edo aro modukoa. Azkenengo izaten zuena eskolan geratzen zen zigortuta." (Lar Antz)..
- 3. txinga, txingia. (-). izena. (Antzuola.) "Sutarako egurrak txikitzeko erabiltzen zen tresna. Cuña de hierro." Lar Antz). . Txingiakin txeetze giñutzen laberako egurrak ogixa in bi giñuanian..
- 1. txínga, txíngia. (b). izena. Argolla de hierro fija a la pared.. txingan— eta goiz guztia tabernan kartetan. .
- txinga-eruále, txinga-erualía. (c). izena. Txinga-eruate kirola praktikatzen duena. .
- txingá-erúate, txingá-erúatia. (c). izena. TXINGA-JOKU. Bi pisu esku banatan hartuta atzera eta aurrera eramatean datzan herri kirola. .
- txíngar, txingárra. (b). izena. Brasa zati bakoitza. Ascua, cada trozo de brasa.. Txingarra jausi jatan anka gaiñera.. Ik. txinpárta, illínti, brása. txingarra baiño beruaua, . (c). esapidea. Oso beroa. Zentzu sexualaz, gehienbat.. Txingarra baiño beruaua ei dok neska ori. ..
