izena
- txantílloi, txantillóia. (d). izena. TXANTXILLOI. Arotz-lanean, forma bereko piezak egiteko erabiltzen den eredua. Escantillón, plantilla.. Txantilloia oni esate xakon, au da ze esangotsut pa, kalibrian bezela, onek eukiko dabe lau milimetron aldia batetik bestera. Jen. .
- txantxángorri, txantxángorrixa. (a). izena. erithacus rubecula.. Petirrojo.. txantxangorrixak baiño buru gutxiago euki, . (c). esapidea. Buru gutxi izan. ..
- txantxar, txantxarra. (-). izena. "Caries." (Lar Antz). .
- txantxíkuar, txantxíkuarra. (b). izena. (adierazkorra.) Oñatiarra.. Bajiarduek txantxikuarrak xik eta xok. Bergarako esaera. .
- 2. txapa, txapía. (a). izena. Sukalde gaineko burdina. . txapan erreta, . (a). Txapa gainean erreta...
- 1. txapa, txapía. (a). izena. Chapa, en general. . txapapera bota, . (-). esapidea. Eiekulatzeko orduan atzera egin. "Coitus interruptus", alegia.. Txapel barik genbiztan eta azkenian txapapera bota biar. ..
- txápardo, txápardua. (d). izena. Gaztaina mota bat, basto samarra.. Txapardua bizkeixa ta baiño bastotxuaua zala uste juat, enajak gogor itteko baiña. Bastokotia, ipurdi aundixakin da. Klem./ Txapardua esaten jakon erreta jatekuai. Domusantutatik aurrera erreta. Erreta, ez kixkartuta e. Malutz-malutzak itxi tta oso ederrak. Aniz. . Ik. gaztáiña.
- 2. txapel, txapéla. (c). izena. (eufemismoa.) Kondoia..
- 1. txapel, txapéla. (a). izena. Boina. . Txapela buruan eta ibilli munduan, . (-). esaera. (Lar Antz). .. Txapel aundixa ta buruik ez, . (-). esaera. (Lar Antz)...
- 2. txapélgorri, txapélgorrixa. (c). izena. (eufemismoa.) Carlista.. Plazentzian txapelgorri asko zan. .
- 1. txapélgorri, txapélgorrixa. (c). adjektiboa. Txapel gorria daramana..
- txapiño, txapiñuak. (-). izena. Hankatrapuak. Abarkak janzteko oinak batuaz galtza modura erabiltzen zen lau puntako oihala. (Berrio-Elorrio).. Anketan al dan moruen txapiñuak-eta erute zittuen. Txapiñua da tela bat, kuadrau bat; ankia batze zan txapiñuaz. Berrio. . Bergara aldean trapuak..
- txapítula, txapítulia. (d). izena. Kartoi, txapa, egur... zatia, zuloa estaltzeko-eta erabiltzen dena. Cualquier pedazo de cartón, chapa, madera, etc. que sirve para tapar efímeramente un agujero, etc.. Txapitulia, txapitulatxo bat sartzia zulo baten ero. Txapitula bat ipiñi ero, leku txiki baten ero. Klem.. Ik. txaplata.
- txapitxula, txapítulie. (-). izena. (Leintz.) Teilatuko leihatila. .
- 2. txaplata, txaplatía. (c). izena. Zerbaiten pusketa txiki eta zapala.. “Busti ala siku”, ori arrixa zanian —dirua etzan egoten betik— eta orduan arrixa, bota txistua ta botatzen zan gora, arri-txaplata bat: “busti ala siku?”. Don. .
- txára, txaría. (c). izena. Berez sortutako pago, haritz, arte... basoa. Jaral.. Urrupaingo txaran ezkutau jat erbixa.. Sin. txaraka. txarako egur, txarako egurra. (-). izena. Berez hazitako zuhaiztiko egurra.. Au da txarako egurra, ta orrek zuk esan dozun orrek dia subil-txendorrak. Jose. ..
- txara-bedar, txara-bedarra. (-). izena. "La clase de hierba mala de raíces largas." (Izag Antz). .
- txarako egur, txarako egurra. (-). izena. Berez hazitako zuhaiztiko egurra.. Au da txarako egurra, ta orrek zuk esan dozun orrek dia subil-txendorrak. Jose. .
- 1. txarlátan, txarlatána. (b). izena. Ferietan etengabeko berriketaz txutxeriak saltzen dituena. Charlatán de feria.. Txarlatanai erosittako abrelatasak eskaxa urten dau. .
- 1. txarol, txarola. (-). izena. (Eibar.) Piezak txarolatzeko taillarra. Pavón.. txarola emon, . (-). aditza. TXAROLAU. "Pavonar. Galtzairuzko piezen gaiñazala ugartu ez dein oxido-kapa mehe urdin illunez tapatzia." (SB Eibetno)...
