Bergara aldeko hiztegia
sáltsa.
1.saltsa, saltsia.
(a).
Izena.
Salsa de una comida.
“Eta gaiñian okelia saltsan jan dou./ Saltsia oso meia urten jako.”
Esamoldeak:
sáltsa berdían.
Adberbioa.
A la salsa verde.
“Legatza saltsa berdian jarrikot.”
Legatza edo bakailaua prestatzeko era. Azen.: saltsá-berdian ere bai..
2.saltsa, saltsía.
(b).
Izena.
Lío, enredo, follón.
“Arek saltsia bia dau bizitzeko./ Azelakotxe saltsiak urten daben gure taillerrian. ”
Esamoldeak:
gizúrra ta saltsía besteik ez euki.
(b).
Esapidea.
Gezurtia izan.
“Orrek gizurra ta saltsia besteik eztauka.”
1.saltsa, saltsia.
(a).
Izena.
Salsa de una comida.
“Eta gaiñian okelia saltsan jan dou./ Saltsia oso meia urten jako.”
Esamoldeak:
sáltsa berdían.
Adberbioa.
A la salsa verde.
“Legatza saltsa berdian jarrikot.”
Legatza edo bakailaua prestatzeko era. Azen.: saltsá-berdian ere bai..
2.saltsa, saltsía.
(b).
Izena.
Lío, enredo, follón.
“Arek saltsia bia dau bizitzeko./ Azelakotxe saltsiak urten daben gure taillerrian. ”
Esamoldeak:
gizúrra ta saltsía besteik ez euki.
(b).
Esapidea.
Gezurtia izan.
“Orrek gizurra ta saltsia besteik eztauka.”
saltsa perretxíku, saltsa perretxikúa.
(c).
Izena.
botanika.
cantharellus cibarius.
Ziza-horia. · Rebozuelo.
botanika.
cantharellus cibarius.
Ziza-horia. · Rebozuelo.
saltséro, -a, saltserúa, -ía.
(b).
Adjektiboa.
Salsero, -a, embrollón, -a.
“Biotz onekua baiña saltsero utsa da.”
Salsero, -a, embrollón, -a.
“Biotz onekua baiña saltsero utsa da.”
saltzeko.
(c).
Adberbioa.
En venta.
“Uberako tabernia saltzeko dago.”
Salgai ere entzun daiteke gaur egun..
béntan égon.
En venta.
“Uberako tabernia saltzeko dago.”
Salgai ere entzun daiteke gaur egun..
béntan égon.
salu.
salutadore, salutadoria.
(d).
Izena.
Oñati.
"Salútadore bat: ·séptimo hijo varón sin que le preceda hermana ni aborto. Lleva una cruz en la lengua y tiene la virtud contra los perros rabiosos y otros males." (Izag Oñ).
Oñati.
"Salútadore bat: ·séptimo hijo varón sin que le preceda hermana ni aborto. Lleva una cruz en la lengua y tiene la virtud contra los perros rabiosos y otros males." (Izag Oñ).
sáma, samía.
(b).
Izena.
Ubera.
Lepoa. · Cuello.
“Geldik ezpaago samia moztukostat./ Samatik eldu jostan txorimalo arek.”
Ubera.
Lepoa. · Cuello.
“Geldik ezpaago samia moztukostat./ Samatik eldu jostan txorimalo arek.”
1.sámar.
1.samar, samárra.
(c).
Izena.
Brizna de polvo, etc., que se ha introducido en el ojo.
“Begixan samarra sartu jat eta ia etaratzen dostazun.”
2.samar, samárra.
(c).
Izena.
Behien edo idien bekokian, uhalak minik eman ez diezaien, uztartzeko orduan ezartzen de larruzko pieza zabala. · Pieza de cuero blando que se coloca en la frente del ganado uncido para evitar rozaduras.
“Ekarri samarrak beixak uztartzeko.”
1.samar, samárra.
(c).
Izena.
Brizna de polvo, etc., que se ha introducido en el ojo.
“Begixan samarra sartu jat eta ia etaratzen dostazun.”
2.samar, samárra.
(c).
Izena.
Behien edo idien bekokian, uhalak minik eman ez diezaien, uztartzeko orduan ezartzen de larruzko pieza zabala. · Pieza de cuero blando que se coloca en la frente del ganado uncido para evitar rozaduras.
“Ekarri samarrak beixak uztartzeko.”
2.samar.
xamar.
XAMAR ere entzun daiteke, baina gutxiago.
.
1.samar.
(a).
Graduatzailea.
Bastante.
“Berandu samar aillegau giñan./ Arro samar dabill aspaldixan.”
2.samar, samárra.
(a).
AdjektiboaGraduatzailea.
Bastante.
“Mutill ori inuzente samarra da./ Konplikau samarra da maionesa ona eittia.”
xamar.
XAMAR ere entzun daiteke, baina gutxiago.
.
1.samar.
(a).
Graduatzailea.
Bastante.
“Berandu samar aillegau giñan./ Arro samar dabill aspaldixan.”
2.samar, samárra.
(a).
AdjektiboaGraduatzailea.
Bastante.
“Mutill ori inuzente samarra da./ Konplikau samarra da maionesa ona eittia.”
samartu.
(b).
da
du
Aditza.
Aditzaren ekintza areagotuxea dagoela adierazten duen hitza.
“Onezkero akabau samartuko zeben./ Arro samartuta abill.”
Aditzaren ekintza areagotuxea dagoela adierazten duen hitza.
“Onezkero akabau samartuko zeben./ Arro samartuta abill.”
sámur.
1.samur.
(b).
Adberbioa.
Erraz. · Fácil.
“Samur irabazi zostan.”
errez.
Esamoldeak:
samurréra.
(c).
Adberbioa.
Agian aukeraketa istribilua oroituz.
“Emen lanak samurrera eindda dare, kuidao asko barik.”
Inoiz "lanak 'a la samurréra' eiñ " ere entzun ohi da, erdal doinuaz. Agian aukeraketa istribilua oroituz..
errezéra.
2.samúrra.
(b).
Adjektiboa.
Erraza. · Fácil.
“Samurra da txikixak jotia./ Ezta ori lan samurra.”
errez.
3.samúrra.
(c).
Adjektiboa.
Tierno, -a, tratándose sobre todo de carne.
“Oso samurra dago txuleta au.”
záill.
1.samur.
(b).
Adberbioa.
Erraz. · Fácil.
“Samur irabazi zostan.”
errez.
Esamoldeak:
samurréra.
(c).
Adberbioa.
Agian aukeraketa istribilua oroituz.
“Emen lanak samurrera eindda dare, kuidao asko barik.”
Inoiz "lanak 'a la samurréra' eiñ " ere entzun ohi da, erdal doinuaz. Agian aukeraketa istribilua oroituz..
errezéra.
2.samúrra.
(b).
Adjektiboa.
Erraza. · Fácil.
“Samurra da txikixak jotia./ Ezta ori lan samurra.”
errez.
3.samúrra.
(c).
Adjektiboa.
Tierno, -a, tratándose sobre todo de carne.
“Oso samurra dago txuleta au.”
záill.
samúrtu.
(c).
da
du
Aditza.
Erraz bihurtu, erraztu. · Hacerse fácil, facilitar.
“Esaten dabe karneteko esamiña samurtu ein ddala aspaldixan.”
erréztu.
nekéztu, zailddu.
Erraz bihurtu, erraztu. · Hacerse fácil, facilitar.
“Esaten dabe karneteko esamiña samurtu ein ddala aspaldixan.”
erréztu.
nekéztu, zailddu.
San Esteban eguna.
Abenduak 26, Berrixotako jaiak (Elgeta eta Elorrio artean).
Esaerak:
Natibittate, ase ta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe.
(c).
Esaera.
San Esteban hurrengo eguna da, abenduaren 26a: Gabonak pasatutakoan berriz ere eskasidadea.
Abenduak 26, Berrixotako jaiak (Elgeta eta Elorrio artean).
Esaerak:
Natibittate, ase ta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe.
(c).
Esaera.
San Esteban hurrengo eguna da, abenduaren 26a: Gabonak pasatutakoan berriz ere eskasidadea.
San Estebantxe.
Izen propioa.
Esaerak:
Natibittate, ase ta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe.
(c).
Esaera.
San Esteban hurrengo eguna da, abenduaren 26a: Gabonak pasatutakoan berriz ere eskasidadea.
Esaerak:
Natibittate, ase ta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe.
(c).
Esaera.
San Esteban hurrengo eguna da, abenduaren 26a: Gabonak pasatutakoan berriz ere eskasidadea.
San Juan.
1.San Juan.
Toponimoa.
Bergara eta Ubera artean dagoen auzoa.
2.San Juan, San Juanak.
Izena.
Ekainak 24, Eibarko eta Arrasateko jaiak, besteak beste.
Esaerak:
San Juan, San Juan, nekez etorri eta bizkor juan.
Esaera.
(SM Zirik). Gauza onak (kasu honetan jaiak) gutxi irauten dutela.
Esamoldeak:
san juán lora, san juán loria.
(d).
Izena.
botanika.
Zanahoria silvestre. San Juan-sortan ipini ohi zen lora hau.
san juan sorta, san juan sortia.
(c).
Izena.
San Juan egunez neskatilek eskuan auzoko elizara eramaten duten lore-sorta dotorea.
“San Juan egunian San Juanera joaten zien neskatillak lora-sortiakin; San juan sortia. Akordatzen naiz Justiñak zelako soiñoko politta eruaten zeban, paparrian erroseta dotoriakin. Klem.”
san juan sagar, san juan sagarra.
(b).
Izena.
Uda hasieran heltzen den sagar estimatua. · Manzana de San Juan.
“Gozuak die san juan sagarrak garratz ikutu orrekin.”
San Juán su, San Juán suak.
(a).
Izena.
San Juan bezpera gauean (ekainak 23) egiten den sua. · Fogata de San Juan.
“Urtero eitten die gurian san Juan suak.”
Zera kantatzen zen: San Juan San Juan berde, subiak eta zapuak erre, artuak eta garixak gorde, biba san Juan berde! .
1.San Juan.
Toponimoa.
Bergara eta Ubera artean dagoen auzoa.
2.San Juan, San Juanak.
Izena.
Ekainak 24, Eibarko eta Arrasateko jaiak, besteak beste.
Esaerak:
San Juan, San Juan, nekez etorri eta bizkor juan.
Esaera.
(SM Zirik). Gauza onak (kasu honetan jaiak) gutxi irauten dutela.
Esamoldeak:
san juán lora, san juán loria.
(d).
Izena.
botanika.
Zanahoria silvestre. San Juan-sortan ipini ohi zen lora hau.
san juan sorta, san juan sortia.
(c).
Izena.
San Juan egunez neskatilek eskuan auzoko elizara eramaten duten lore-sorta dotorea.
“San Juan egunian San Juanera joaten zien neskatillak lora-sortiakin; San juan sortia. Akordatzen naiz Justiñak zelako soiñoko politta eruaten zeban, paparrian erroseta dotoriakin. Klem.”
san juan sagar, san juan sagarra.
(b).
Izena.
Uda hasieran heltzen den sagar estimatua. · Manzana de San Juan.
“Gozuak die san juan sagarrak garratz ikutu orrekin.”
San Juán su, San Juán suak.
(a).
Izena.
San Juan bezpera gauean (ekainak 23) egiten den sua. · Fogata de San Juan.
“Urtero eitten die gurian san Juan suak.”
Zera kantatzen zen: San Juan San Juan berde, subiak eta zapuak erre, artuak eta garixak gorde, biba san Juan berde! .
