Skip to main content

Bergara aldeko hiztegia

suarka, suarkia. Izena. "Escalón y espacio que rodea al fuego bajo. Abarkak suarkan eukitzen doguz gurian." (SB Eibetno).
Súaro, Súarua. (b). Izena. Bergarako eta inguruko herrietako baserritar askok osatzen duten suteen kontrako elkartea. Gaur ere bizi-bizirik dago. · Hermandad rural contra incendios de nuestra zona. Biar da suaroko juntia./ Basarri geixenak dare suaruan. Aseguru mota oso bitxia, aspalditik datorrena: Suaroan (agian maiuskulaz idatzi behar da, iz. pr. bezala sentitzen baita) sartuta dagoen baserritar bakoitzak, elkarteko baserri bat erretzen zenean, bost erralde haragiri dagokion dirua jarri behar zuen kaltetuari emateko. Erreketarik ezean, ez zuen inolako polizarik ordaintzen. Batzordea elkartekideen artean txandatuz joaten zen. Elkarteak jarraitzen du, nahiz eta arau batzuk aldatu eta eguneratu egin diren..
súarri. 1.súarri, súarrixa. (c). Izena. Txiskero harria. · Piedra de mechero. Suarrixa ba txiskeruandako; lenoko sokadun txiskero arei tta sua emoteko. Klem.” 2.suarri, suárrixa. (c). Izena. Oñati, Osintxu. "El pedernal." (Izag Oñ).
suatz, suatzak. Izena. Eibar. "Tenacillas para piezas calientes, para el fuego." (SB Eibetno).
suba, subía. (a). Izena. suga. Sugea. · Culebra. Zenbait suge mota: subaurdiña, subanabarra, subabeltza, subabiboria, uretako subia.... Esamoldeak: subak be sustatzeko moduko soiñekua, etab. Esapidea. Arropa gorria-edo, "nabarmenegia", sugeak ere izutu egiten dituena, nonbait. Kalian ikusi jonat pinttau-pinttau eginda, subak pe sustatzeko moduko soiñeko batekin. Soinekoaz gain beste edozein prenda izan daiteke..
subabaltz, subabaltza. Izena. elaphe longissima. Suge mota. (SB Eibetno).
subábibora
subábibora, subábiboria. (c). Izena. sugábibora. Sugegorria. · Víbora. Subabiboria ei da benenosuena. Orain bibora entzuten da gehiago.. content_copy subagórri.
subagórri, subagorríxa. (d). Izena. Víbora. content_copy subábibora.
sú-baju. 1.sú-baju, sú-bajua. (c). Izena. Hogar, fuego bajo. content_copy beéko su. 2.sú-baju, sú-bajua. (c). Izena. Su motela. Su-bajuan euki babak.”
subá kípula, sugá kípulia. (d). Izena. botanika. alium ursinum. Ajo de oso.
subalinddára. sugalinddara. 1.subalinddara, subalinddaría. (a). Izena. Lagartija. Katua edo txakurra oso argala eta eskasa dagoenean, honako esaldia entzuten da: Ondo eskasa dago ba gure katua; eztakitt subalindarak jaten ibili dan ala zer. Subalindarak jateak gaitz eginda esan nahiko du? . 2.subalinddara, subalinddaría. (c). Adjektiboa. Geldigorra, geldi egon ezin dena. Umeengatik, batik bat. Geldik egon ari, subalinddarioi.
subamáats, subamaátsa. (d). Izena. Irustarbiak ematen duen mahats gorri itxurako fruitua.
subaperretxíku, subaperretxikúa. (c). Izena. sugaperretxiku. Perretxiku ustez pozoitsuei deitu izan zaie. · Llámase así a las setas presumiblemente venenosas. Ez ikutu, subaperretxikuak die ta.
Su-barri egun, Su-barri eguna. Izen propioa. Eibar. Zapatu Santu Eguna. Mezetan sua bedeinkatu eta mutikoek etxez etxe banatzen zuten. Sin. ixu-egun (Eib.)..
subartabúru, subartaburúa. (c). Izena. botanika. arum italicum. sugartaburu. Subartoa, erre belarra. · Aro, jaro.
subárto
subárto, subartúa. (b). Izena. botanika. arum italicum. Aro, jaro. Kalaren antzeko lora eta hostoak ditu, eta fruitua, berriz, artaburu ale-gorri pozoitsua, sugeen janaritzat eduki izan dena. Bronkiotarako, barrua garbitzeko eta baita ozpelak sendatzeko ere erabili izan da hostoa. Sin. suba bedar.. content_copy subartabúru, erre bédar.
su-bedéinkatu, su-bedéinkatua. (c). Izena. Ardagai sutua, Paskua egunean elizan urarekin batera bedeinkatu eta gero etxeko sutara botatzen dena, horrela sua urte guztirako bedeinkatzeko. Mutiko kuadrillak ibiltzen zien basarriz basarri su-bedeinkatua partitzen.
suberátu. 1.suberátu. (d). du Aditza. Errementaritzan, lehenagotik ere forjatua dagoen altzairu zatia edo altzairuzko tresna sutegian berotu berriro forjatzeko. · Destemplar. Suberatu dok ba materiala gogorra baldin bada berotu tenplia kentzeko, suberatu. Jen.” Esamoldeak: suberatua artu. Esapidea. Eibar. "Lotsaren eraginez gorri-gorri jarri. Guzurra atara detsanian, suberatu ederra artu dau. 2.suberatu. Aditza. Eibar. Recocer oro en el trefilado (damasquinado).