izena
- latrontxa, latrontxia. (b). izena. (Oñati.) Izotz-kristala.. Otz aundixa egin eben zapatu goizian; bide ertzeko pozu guztiak latrontxiaz agertu ziran.. Zintzilik dagoenean, latrontxa-kandela (Oñ.), txintxilikarixo edota garranga esaten zaio..
- láuko, laukúa. (a). izena. El cuatro (en los naipes). .
- láuko ogi, láuko ogíxa. (d). izena. "Ogi hirukia eta hiru koskor zituena. Lau librakoa zen." (Lar Antz). .
- lausárda, lausardía. (d). izena. botanika Erodium cicutarium. Alfilerillo del pastor.. Muga bazterretan, istingietan, eta abar egoten da. .
- 1. lauso, lausúa. (d). izena. Kristalean pegatzen den lurruna edo zikinkeria, ondo ikusten lagatzen ez duena. El vaho o la suciedad que se pega al cristal y que no deja ver bien.. Bentanako kristalagaittik pe esan izan zan lausua, lurruna, zikiña ero zera. Zikiñakin be egon leike lausotuta. Klem./ Antiajo onei lausua eitte jakue eta ezta ezer ikusten. .
- 2. lauso, lausúa. (-). izena. Aidean geldi geratzen den hautsa edo lurruna.. Gari joterakuan egundoko lausua eitte zan, ixa alkar ikusten etzala. . lausúa eiñ, . (d). zaio aditza. Nublarse la vista.. Eztakitt ze pasatzen jatan; ointxe be lausua ein jat bistan.. Ik. gandu..
- láuúna, láuúnia. (c). izena. Lau dagoen unea. Zona o trecho llano.. Oñatittik Arantzazura, Urtiagaiñen lauunia. .
- láuziko, láuzikua. (d). izena. Lau-zurikoa. Oso antzinako txanpona. "Antigua moneda de cuatro blancas o dos maravedises." (Azkue). "Una moneda antigua de poco valor. Podía hacerse cortando un pedazo de caldera de cobre." (Izag Antz).. Gure ama-zarrak esate ebana; lauzikua zan leenao, nik eneban ezautu, gure amak eta ezautu eben lauzikua. Lauzikua zan dirua; gero xemeikua ta txakurraundixa zan bezela, lauzikua. Arek esateban: zetako da ba idixa lauzikuan egotia lauzikua ezpaaukozu. Arek oixe esate eban, da arrazoia eukan. Ezekin diruik artu ez. Miserixa baten bizi zien orduko emakumiak. Mertz.. Ik. xémeiko, lámaiko.
- lauzírien, lauzíriena. (c). izena. botanika Chamaecyparis Lawsoniana. Ciprés de Lawson.. Bastante ugaria da gure lurretan. Basoren bat edo beste ere aurki daiteke, (Intxorta-txiki bidean, adibidez). Beste zipresen antz handikoa da, baina pinuburu txiki-txikiak ditu (zentimetroa ingurukoak edo txikiagoak). Zipresarenaren miniaturak dirudite. Etim.: "lawsoniana". Sin. piñu puntabera (Eib.)..
- 2. lázo, lázua. (c). izena. Lazo para atrapar pájaros y otros animales..
- laztabin. (-). izena. (Eibar.) Harria, lurra eta abar zulatzeko taladroa..
- 1. laztan, laztána. (a). izena. Musua. Beso.. Ikustiaz batera bi laztan emun dost. . PA eta PATXO, haur hizkerazko sinonimoak.. Sin. pátxo, pa. láztanka, . (b). adberbioa. Laztanak ematen.. Alkarri laztanka ikusittut.. NORI laztanka... laztan emon, . (-). aditza. LAZTANA EMON, LAZTAN EIÑ. Besar.. Zegaittik ein dotsu laztan neska arek?. Sin. laztándu..
- laztásun, laztasúna. (c). izena. Aspereza. .
- léen, leéna. (d). izena. LEGEN. Legena. Cierta mancha cutánea; sarpullido.. "-Leena amen ezpan ingurutan urtetze juan sarrittan, ganauen asketan ibiltzen giñalako urtetzen zoskula esaten joskuen. Sarpullidu moduko zera, sikua baiña. . "Leen zurixa: una enfermedad de la piel que se pone más blanca y se levanta. Leen baltza, leenarra: peor que la anterior y más profunda: se cura con irustarbi: txori-maatsa. Leenarra: salen manchas rojizas y cae el pelo en dichos lugares." (Izag Oñ)..
- 1. legatz, legátza. (a). izena. Merluza..
